به گزارش ایراف، رسانه دیپلمات نوشت: با برگزاری مراسمی برای آغاز ساخت یک جاده دسترسی، طالبان و چین قصد دارند پروژه مس عینک را دوباره به جریان بیندازند.
پس از ۱۶ سال تأخیر، هفته گذشته مقامات طالبان و مهندسان چینی کلنگ اجرای پروژه مس عینک را که تخمین زده می‌شود، دومین ذخایر بزرگ مس جهان باشد، به زمین زدند. روبان‌هایی که بریده شدند برای یک جاده دسترسی بودند که گامی کوچک در پروژه‌ای است که طالبان آن را حیاتی توصیف کرده است.
اعتقاد بر این است که افغانستان دارای ذخایر معدنی قابل‌توجهی است که به دلیل دهه‌ها بی‌ثباتی سیاسی و جنگ عمدتاً بلااستفاده باقی مانده‌اند.
مجموع این منابع – که از مس و سنگ‌آهن تا لیتیوم و سایر مواد معدنی حیاتی را شامل می‌شود – به ارزش تخمینی ۱ تا ۳ تریلیون دلار می‌رسند.
معدن مس عینک در حدود ۴۰ کیلومتری جنوب‌شرقی کابل در ولایت لوگر قرار دارد و تخمین زده می‌شود که چیزی بین ۵.۵ تا ۱۱.۵ میلیون تن مس با عیار بالا در خود داشته باشد.
دولت‌های پی‌درپی افغانستان و چین مدت‌هاست که امیدوارند از پتانسیل این معدن استفاده کنند، اما اختلافات قراردادی، مسائل امنیتی، چالش‌های لجستیکی و تغییرات دولتی پیشرفت را با مشکل مواجه کرده است.
در نوامبر ۲۰۰۷، شرکت گروه متالورژی چین (MCC)، یک شرکت بزرگ دولتی چینی با پیشنهادی ۱ میلیارد دلاری بیشتر از رقبا مبلغ ۳.۴ میلیارد دلار را برای اجاره ۳۰ ساله برای توسعه معدن ارائه داد.
قرارداد نزدیک به ۳ میلیارد دلاری در ماه می ۲۰۰۸ به‌طور رسمی اعطا شد، با برنامه‌ای برای شروع تولید ظرف پنج سال.
تحت چشم‌انداز اولیه، استخراج، ذوب و فرآوری مس خام قرار بود در افغانستان انجام شود. پروژه‌های زیربنایی قابل‌توجهی مانند ساخت یک نیروگاه و خط راه‌آهن نیز مورد بحث قرار گرفتند.
در سال ۲۰۱۳، به‌جای شروع تولید مطابق برنامه، MCC درخواست بازنگری در قرارداد خود را مطرح کرد.
برنامه‌های ساخت نیروگاه و خط راه‌آهن کنار گذاشته شد و به‌زودی پروژه به‌طور کامل متوقف شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که کارکنان چینی در سال ۲۰۱۴ به دلیل تغییر فاز جنگ در افغانستان کشور را ترک کردند.
از سوی دیگر در پاکستان، چین شروع به سرمایه‌گذاری و توجه جدی به کریدور اقتصادی چین-پاکستان (CPEC) کرد. کارگران پاکستانی و چینی هدف حمله تروریستی قرار گرفتند.
نگرانی‌های امنیتی قطعاً بر معدن مس عینک نیز سایه افکنده است، به‌ویژه از زمانی که طالبان و چین مذاکرات برای راه‌اندازی مجدد پروژه را آغاز کرده‌اند.
پس از اینکه طالبان در آگوست ۲۰۲۱ دوباره در افغانستان به قدرت رسید، شهاب‌الدین دلاور، سرپرست پیشین وزارت معادن و نفت طالبان تلاش برای از سرگیری مذاکرات با MCC را آغاز کرد.
همان‌طور که خبرگزاری آسوشیتدپرس در مارس ۲۰۲۲ گزارش داد، زیاد رشیدی، مدیر روابط خارجی وزارتخانه، به کنسرسیوم متشکل از گروه متالورژی چین و شرکت جیانگشی مس مراجعه کرد.
دلاور در شش ماه گذشته دو جلسه مجازی با MCC برگزار کرده است، به گفته مقامات شرکت و وزارتخانه، او از آن‌ها خواسته که به معدن بازگردند، با شرایط تغییریافته از قرارداد ۲۰۰۸.
رشیدی به آسوشیتدپرس گفت: شرکت‌های چینی وضعیت کنونی را برای خود ایده‌آل می‌بینند. رقبای بین‌المللی زیادی وجود ندارد و از طرف دولت حمایت زیادی وجود دارد.
مس عینک – و سرمایه‌گذاری چینی – یک فرصت مالی بی‌نظیر را دیدند. در مراسم بریدن روبان که در ۲۴ ژوئیه برگزار شد و آغاز کار بر روی جاده دسترسی به معدن را نشان می‌داد، عبدالغنی برادر، معاون نخست‌وزیر طالبان در امور اقتصادی گفت: زمانی که در اجرای پروژه تلف شد، باید با کار سریع جبران شود.
پیش‌تر، همان‌طور که طلوع نیوز گزارش داد، سخنگوی وزارت معادن و نفت طالبان در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: شرکتی که قرارداد بسته، موظف شده تا عملیات این معدن بزرگ مس در سطح جهانی و فرآوری صددرصدی آن را طبق تعهدات ۲۰۰۸ تا پایان این هفته آغاز کند.
با این حال، مقامات طالبان این اشتیاق را تعدیل کرده و خاطرنشان کردند که احتمالاً دو سال طول می‌کشد تا استخراج آغاز شود.
اینکه آیا معدن مس عینک تا سال ۲۰۲۶ تولید مس را آغاز می‌کند یا خیر، به شدت به چندین عامل بستگی دارد، کمتر از همه مسائل امنیتی است. اما احتمالاً مشکلات همان عواملی خواهند بود که قبلاً پروژه را متوقف کردند: بحث در مورد شرایط قرارداد و مشکلات لجستیکی. یک عامل جدید، خود طالبان است که قطعاً پروژه و سرمایه‌گذاری چینی را به‌عنوان مسیری برای مشروعیت‌بخشی بین‌المللی می‌بیند.
سفیر چین در افغانستان، در مراسم بریدن روبان گفت: روابط اقتصادی و تجاری بین دو کشور به‌طور فزاینده‌ای نزدیک می‌شود.
در بیانیه‌ای از سوی سفارت چین گفت: طرف چینی مایل است با طرف افغان همکاری کند تا بهره‌برداری از منابع معدنی افغانستان را به‌طور روان پیش ببرد و در عین حال حفاظت مؤثر از آثار فرهنگی را تضمین کند، به‌طوری که این پروژه به نمونه‌ای از همکاری سرمایه‌گذاری بین چین و افغانستان تبدیل شود.
مس عینک خانه بقایای یک شهر باستانی بودایی است که در حرکتی مخالف با گذشته انفجار بودا، طالبان متعهد شده‌اند تا میراث این سایت را حفظ کنند.
بیانیه چینی از مراسم بریدن روبان نیز اشاره کرد که طرف افغان متعهد شده تا نهایت تلاش خود را برای تأمین امنیت و تسهیل شرایط برای شرکت چینی انجام دهد.
پس از روی‌کار آمدن دوباره طالبان در افغانستان، چین از کشورهایی بود که روابط خود را با افغانستان ادامه داد و در این مدت سرمایه‌گذاری حدود یک میلیارد دلاری نیز در بخش معادن این کشور انجام داده است.
