به گزارش ایراف به نقل از گزارش تحلیلی امروز (یکشنبه، ۲ آذر) صدای افغان، ایران در حال آماده‌سازی مقدمات برگزاری نشستی در اواسط ماه آینده میلادی است که تمامی کشورهای همسایه افغانستان و روسیه در آن حضور خواهند داشت.
سعید خطیب‌زاده، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده تهران در حال تأسیس یک «گروه تماس ویژه درباره افغانستان» است؛ سازوکاری که قرار است به مدیریت بحران و آغاز گفت‌وگوی سازنده میان کابل و اسلام‌آباد کمک کند.
این ابتکار هم‌زمان با تماس‌های تلفنی عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، با همتایان خود در افغانستان، پاکستان، ترکیه و روسیه صورت گرفته است.
استقبال رسمی کابل و اسلام‌آباد
افغانستان و پاکستان رسماً از میزبانی ایران استقبال کرده‌اند که نشانه‌ای از اعتماد دو طرف به نقش تهران است.
ایران به دلیل همسایگی مستقیم با هر دو کشور، امنیت ملی خود را به‌شدت وابسته به ثبات روابط کابل و اسلام‌آباد می‌بیند.
همین ضرورت امنیتی و راهبردی باعث شده تهران برخلاف برخی بازیگران دیگر، نه از روی ملاحظه سیاسی بلکه از سر نیاز واقعی، به حل بحران علاقه‌مند باشد.
سیاست مستقل ایران در قبال افغانستان
برخلاف برخی تحلیل‌ها که ایران را همسو با سیاست‌های پاکستان در قبال افغانستان معرفی می‌کنند، تجربه سال‌های اخیر خلاف این را نشان داده است.
در دوره مسئولیت حسن کاظمی‌قمی به‌عنوان نماینده ویژه رئیس‌جمهور ایران در امور افغانستان، تلاش‌های گسترده اسلام‌آباد برای همراه کردن تهران در مواضع ضد حکومت طالبان ناکام ماند.
ایران نه روابط خود با کابل را قربانی همسویی با پاکستان کرد و نه در صف‌بندی‌های خصمانه علیه افغانستان قرار گرفت. این رویکرد نشان‌دهنده سیاست مستقل و متوازن جمهوری اسلامی در قبال افغانستان است.
نگرانی‌های مشترک کابل و تهران از رویکرد امنیتی پاکستان
ایران، افغانستان و هند در یک محور مهم نگرانی‌های مشترک دارند: رویکرد امنیتی و نظامی پاکستان. حمایت اسلام‌آباد از گروه‌های تروریستی و جدایی‌طلب، از جمله داعش خراسان، جیش‌الظلم و گروه‌های مسلح فعال در کشمیر، یکی از عوامل اصلی بی‌ثباتی منطقه است.
همین مسئله باعث شده ایران در حوزه امنیتی عملاً به کابل نزدیک‌تر باشد و بسیاری از دغدغه‌های افغانستان نسبت به رفتار پاکستان را درک کند.
روابط اقتصادی؛ ایران به‌عنوان مسیر جایگزین
در عرصه اقتصادی نیز ایران و افغانستان منافع مشترک و غیرقابل جایگزینی دارند.
پس از بسته شدن گذرگاه‌های مرزی پاکستان در تنش اخیر، ایران بلافاصله مسیرهای تجاری و ترانزیتی خود را برای تاجران افغان فعال‌تر کرد.
بندر چابهار، گذرگاه میلَک و امکانات صادراتی و وارداتی تازه، ایران را به مسیر امن و جایگزین برای تجارت افغانستان تبدیل کرده است.
این واقعیت نشان می‌دهد روابط اقتصادی دو کشور نه‌تنها مکمل، بلکه ضروری و حیاتی است.
حرکت از میانجی‌گری دوجانبه به راه‌حل جمعی
ابتکار تهران در بحران اخیر، فراتر از میانجی‌گری محدود دوجانبه است.
ایران با دعوت از همه کشورهای همسایه افغانستان و روسیه، به دنبال ایجاد یک جریان منطقه‌ای مشترک برای حل بحران است؛ جریانی که می‌تواند انسجام سیاست‌های منطقه‌ای را تقویت کرده و از چندپارگی مواضع جلوگیری کند.
فرصت حکومت طالبان برای بهره‌برداری
ایران در موضوع تنش افغانستان و پاکستان، از منظر امنیتی، اقتصادی و سیاسی، عملاً به منافع کابل نزدیک‌تر است.
سیاست مستقل و متوازن تهران در سال‌های اخیر نشان داده که جمهوری اسلامی بازیگری قابل اعتماد برای افغانستان است.
از این رو، استقبال رسمی حکومت طالبان از ابتکار ایران می‌تواند جایگاه کابل را در ساختارهای منطقه‌ای تقویت کرده و فرصتی مهم برای تغییر توازن‌های ژئوپلیتیک در مسیر ثبات و همکاری‌های راهبردی با تهران فراهم آورد.
سیاست خارجی ایران در قبال پاکستان
سیاست تهران در قبال اسلام‌آباد بر اصولی روشن استوار است: حسن همسایگی، تنظیم روابط دوجانبه بدون وابستگی سیاسی، تلاش برای ثبات منطقه، تقویت همبستگی اسلامی به‌ویژه در موضوع فلسطین و غزه، و جلوگیری از تبدیل پاکستان به هم‌پیمان راهبردی آمریکا یا رژیم صهیونیستی.
این چارچوب نشان می‌دهد ایران ضمن تعامل سازنده با پاکستان، در حوزه‌های امنیتی و اقتصادی به افغانستان نزدیک‌تر است و میانجی‌گری آن می‌تواند برای کابل یک فرصت واقعی و کم‌نظیر باشد.
