برخلاف سایر کشورهای اسلامی طالبان امروز، 17 خردادماه را در افغانستان «عید قربان» اعلام کردند. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان با انتشار پستی در ایکس نوشته‌است که نماز عید به امامت هبت‌الله آخندزاده، در قندهار برگزار شده است. از زمان تسلط طالبان آخندزاده، نماز اعیاد مهم مذهبی را در قندهار امامت می‌کند، اما تاکنون هیچ تصویری از او در این رابطه دیده نشده است و تمام سخنرانی‌های او تنها از بلندگوهای مسجد عیدگاه قندهار منتشر می‌شود؛ اقدامی که همواره واکنش برانگیز بوده است.
اما اعیاد مذهبی در افغانستان از زمان حاکمیت مجدد طالبان به تریبون ارسال پیام‌های این گروه و مخالفان آنها تبدیل شده است. مناسبت‌های مذهبی در افغانستان حالا به عرصه لفاظی‌های سیاسی در افغانستان از یک سو برای طالبان جهت حفظ بقا و از سوی دیگر برای مخالفان این گروه برای تاکید مجدد بر مخالفت با حاکمان کابل مبدل شده است. این درحالی است که بازیگران خارجی و مرتبط با افغانستان نیز از این فرصت استفاده کرده و با ارسال پیام‌هایی به مردم افغانستان چشم انداز خود از این کشور را ارائه می‌کنند.
«اطاعت» دال مرکزی پیام عیدانه رهبر طالبان
در نخستین پیام عید قربان که چهارشنبه، ۱۴ خردادماه از هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان منتشر شد، او بار دیگر بر لزوم اطاعت از فرمان‌هایش تأکید کرد. این خواسته، محور اصلی تمامی پیام‌ها و سخنرانی‌های این مقام ارشد طالبان بوده است. آخندزاده در همین راستا از عالمان دینی و روحانیون خواست تا از حکومت طالبان حمایت کنند. در بخشی از پیام او آمده است: «رهبران و بزرگان ما باید در جهت منافع نظام شرعی، مردم و وطن موضع‌گیری کنند و با تحلیل‌ها، تحقیقات، سخنرانی‌ها و نوشته‌های خود، ذهن مردم را به سوی خیر هدایت نمایند.» او در این پیام، تلویحاً حکومت طالبان را «خیر» معرفی کرده است که وظیفه عالمان دینی، هدایت مردم به سمت آن است.
در همین حال، دیگر مقامات طالبان از جمله سهیل شاهین، عبداللطیف نظری، حمدالله فطرت، و انس حقانی نیز در پیام‌های جداگانه، تنها به تبریک عید و آرزوی خوشی برای مردم افغانستان بسنده کرده و هیچ اشاره‌ای به شرایط داخلی کشور نکرده‌اند.
بازار داغ «امیدواری به پایان حاکمیت طالبان» در پیام عیدانه مخالفان
درحالی که رهبر طالبان بار دیگر «اطاعت» را موضوع محوری سخنرانی خود انتخاب کرده است اما مخالفان سیاسی این گروه خبر از تغییرات سیاسی بزرگ در آینده ای نزدیک می‌دهند. ژنرال عبدالرشید دوستم، رهبر حزب جنبش ملی افغانستان و عضو شورای مقاومت برای نجات در جریان سخنرانی خود در مراسم نماز عید قربان به طالبان هشدار داده است که خود را برای سرنوشتی مشابه دشت لیلی آماده کنند. (اشاره به حادثه کشته شدن نیروهای طالبان در این منطقه توسط نیروهای ائتلاف شمال) او همچنین در این صحبت‌ها گفته است که راه‌های خروج طالبان از شمال افغانستان حالا در اختیار مخالفان این گروه است و طالبان که به شمال آمده اند درمورد خروج خود از افغانستان فکر کنند.
این چهره سیاسی پیشین افغانستان همچنین تاکید کرده است که طالبان دوباره سرنگون خواهد شد که این اتفاق با خطر جدی هموار خواهد شد. رهبر ازبک تبار افغانستان، افزون بر این حمایت خود از جبهه مقاومت ملی افغانستان به رهبری احمد مسعود را نیز اعلام کرد.
محمد محقق، رهبر حزب اسلامی افغانستان و عضو شورای عالی مقاومت از دیگر رهبران مخالفان طالبان نیز در پیام عید خود ضمن انتقاد از سیاست‌های طالبان چون کوچ اجباری مردم در جریان سخنرانی خود در نماز عید قربان در ترکیه مدعی شد که طالبان در حال سپری کردن روزهای پایانی خود است.
جبهه آزادی افغانستان، یکی از مخالفان سیاسی و نظامی طالبان، در پیام عیدانه خود، سلطه این گروه بر افغانستان را «نامشروع» و «غاصبانه» خواند. این جبهه ضمن اشاره به عید قربان، به مردم افغانستان امید آزادی داد. همچنین، این جبهه در بخش دیگری از پیام خود، تنها برگ برنده طالبان را «پراکندگی، فقدان دیدگاه و دورنمای جامع، فراگیر و متناسب با نیاز امروز میهنمان در صف مخالفان طالبان» دانست. در پایان، جبهه آزادی از جوانان افغان خواست تا از تمام توان و ظرفیت خود برای سرنگونی طالبان استفاده کنند.
امید به سقوط طالبان در بیشتر پیام های مخالفان این گروه دیده می شود. عطا محمد نور، رهبر حزب جمعیت اسلامی افغانستان نیز در پیام عیدانه خود ابراز امیدواری کرد که این عید پایان حاکمیت طالبان باشد. او همچنین افزوده است که در 4 سال گذشته مردم افغانستان به دلیل سلطه طالبان از خوشی‌های روز عید محروم شده‌اند و با محدودیت‌های طالبان مواجه هستند.
محمد کریم خلیلی، معاون پیشین نظام جمهوری افغانستان نیز در اظهارنظری مشابه مشروعیت نظام طالبان را زیرسوال برد. او در این پیام سیاست‌های طالبان را نقد کرد و نوشت که آنها به دنبال استفاده ابزاری از دین هستند. اوهمچنین طالبان را متهم به سرکوب مردم کرد و نوشت که افغانستان در جامعه بین المللی منزوی شده است.
اشرف غنی، رئیس جمهور مخلوع افغانستان که همواره های پیام های عیدانه خود را از تبعید برای مردم افغانستان ارسال می کند، این بار از شرایط سخت زندگی مهاجران افغان در کشورهای اروپایی «ابراز ناراحتی» کرده است. او در این پیام گفته است که «دنیا به روی تمام افغان ها تنگ شده است.» اشرف غنی که بسیاری او را مسبب اصلی سقوط افغانستان می دانند در این پیام صوتی می گوید که دیاسپورای افغان «از وسیله استفاده» به «وسیله فشار» تبدیل شده اند. رئیس جمهور پیشین افغانستان که متهم به خروج پول‌های زیادی از افغانستان در هنگام فرار بوده است در این پیام از بیکاری و فقر در افغانستان ابراز نگرانی کرده است. او بدون آنکه به حکومت طالبان اشاره ای داشته باشد از شهروندان افغانستان می‌خواهد که در «چهارچوب هویت بزرگ ملی» قدم بردارند.
امیدواری برای آینده بهتر در افغانستان
اما ارسال پیام های عیدانه به مناسبت فرارسیدن عید در افغانستان تنها محدود به مقامات طالبان و چهره‌های سیاسی افغانستان نشده است، چهره‌های بین المللی و سازمان‌های جهانی نیز پیام های عیدانه خود را ارسال می‌کنند. محتواهایی که فراتر از «تبریک» قدم می‌گذارند و رویکرد و خواسته های این بازیگران از افغانستان را نیز منعکس می کنند. عمده این پیام ها برای مردم افغانستان خواستار صلح، ثبات و آینده ای فراگیر است. محورهایی که به نظر می رسد از نظر آنها تاکنون باگذشت نزدیک به چهارسال از حاکمیت طالبان تاکنون محقق نشده اند.
ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد برای افغانستان در پیام عیدانه خود مقاومت مردم افغانستان را در برابر سختی ها «الهام بخش» خوانده است. او همچنین در این پیام که در حساب رسمی او در ایکس منتشر شده، ابراز امیدواری کرده است که این عید برای مردم افغانستان نویدبخش آینده ای باشد که در آن هر انسانی با آزادی، کرامت و حقوق برابر زندگی کنند.
دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) نیز در پیامی که به مناسبت عید قربان منتشر کرده این روز را «لحظه ای برای وحدت و آشتی عمیق» خوانده است. یوناما در این پیام آورده است که این عید باید مردم افغانستان را به سمت «شفقت بیشتر،صلح پایدار و تعهد تازه برای ساختن آینده بهتر هدایت کند.»
بنابراین، مناسبت های تاریخی و مذهبی در این سال ها برای همه گروه های ذی نفع در افغانستان بیشتر شبیه تریبونی است که هریک از طرف ها برای به نمایش گذاشتن خواسته ها و اهداف خود به آن متوسل می شوند. مناسبت هایی که در این سال ها بیش از هر زمان دیگری رنگ و بوی «سیاست» به خود گرفته اند.
