به گزارش ایراف، کوچه خرابات از این جهت به این نام مشهور است که هرکس در آن پا بگذارد، با جهانی دیگر آشنا میشود، جهان پر رمز و راز موسیقی کلاسیک افغانستان که برای آموختن آن، نیازی به پرداخت شهریه نیست، بلکه باید نزد استاد بنشینی و در کنار موسیقی، اخلاق خراباتیان را بیاموزی.
صدای ساز و آواز میآید
کوچه خرابات، یکی از کهنترین و شناختهشدهترین گذرهای فرهنگی کابل، بهعنوان نماد موسیقی سنتی افغانستان، جایگاهی ویژه در حافظه تاریخی این شهر دارد.
این کوچه(گذر) که در بخش قدیمی کابل واقع شده، دههها محل زندگی و فعالیت نسلهایی از موسیقیدانان، خوانندگان و هنرمندان برجسته بوده و نام آن با شکلگیری و تداوم موسیقی کلاسیک و شهری افغانستان پیوند خورده است.
در گذشته، هر ساعت از شبانهروز که در کوچه خرابات پا میگذاشتی، صدای ساز و آواز بلند بود، و اساتید از رهگذران با چای پذیرایی میکردند.
کوچه خرابات تنها یک کوچه مسکونی نبود، بلکه بهمثابه یک فضای زنده فرهنگی عمل میکرد؛ جایی که آموزش موسیقی بهصورت سینهبهسینه انجام میشد و خانهها، محل تمرین ساز، آموزش شاگردان و برگزاری محافل هنری بود.
در این فضا، موسیقی نه یک سرگرمی، بلکه بخشی از هویت اجتماعی ساکنان محسوب میشد و نقش مهمی در شکلدهی به ذائقه هنری جامعه شهری کابل ایفا میکرد.
بسیاری از چهرههای تأثیرگذار موسیقی افغانستان از دل همین کوچه برخاستهاند و آثار آنان امروز بهعنوان بخشی از میراث فرهنگی کشور شناخته میشود. خرابات به همین دلیل در حافظه جمعی افغانها جایگاهی فراتر از یک موقعیت جغرافیایی دارد و به نمادی از دوران شکوفایی هنر، مدارا و همزیستی فرهنگی در کابل بدل شده است.
شهدای صالحین، آرامگاه احمدظاهر و ساربان
در نزدیکی کوچه خرابات، قبرستان تاریخی شهدای صالحین قرار دارد؛ مکانی که علاوه بر اهمیت مذهبی و تاریخی، پیوند عمیقی با تاریخ هنر و فرهنگ افغانستان دارد. آرامگاه هنرمندان و خوانندگان سرشناسی چون احمد ظاهر و ساربان در این قبرستان واقع شده و همین موضوع، شهدای صالحین را به یکی از نقاط مهم گردشگری فرهنگی کابل تبدیل کرده است.
حضور این آرامگاهها باعث شده است که این قبرستان، نهتنها محل زیارت و احترام، بلکه فضایی برای یادآوری نقش هنر در تاریخ معاصر افغانستان باشد.
کوچه خرابات، شهدای صالحین و دیگر مکانهای تاریخی پیرامون آن، مجموعهای از جاذبههای فرهنگی را شکل میدهند که میتوانند در قالب مسیرهای گردشگری فرهنگی مورد توجه قرار گیرند.
گردشگری تاریخی و فرهنگی
این نوع گردشگری، بر پایه روایتهای تاریخی، شخصیتهای فرهنگی و میراث ناملموس بنا شده و میتواند تصویری عمیقتر و انسانیتر از کابل به بازدیدکنندگان ارائه دهد؛ تصویری که فراتر از کلیشههای سیاسی و امنیتی است.
با وجود تغییرات شهری و آسیبهایی که در سالهای گذشته به بافت تاریخی کابل وارد شده، کوچه خرابات همچنان ظرفیت آن را دارد که بهعنوان یک نماد فرهنگی احیا شود.
توجه به حفظ این فضا، مستندسازی تاریخ شفاهی آن و معرفی نقش هنرمندان برخاسته از این کوچه، میتواند در تقویت هویت فرهنگی شهر و انتقال آن به نسلهای آینده مؤثر باشد.
کوچه خرابات امروز بیش از آنکه فقط یک گذرگاه باشد، یادآور دورهای از تاریخ کابل است که هنر، موسیقی و زندگی شهری در هم تنیده بودند؛ میراثی که حفاظت از آن، بخشی از مسئولیت فرهنگی و تاریخی جامعه افغانستان به شمار میآید.
اگرچه امروز دیگر از این کوچه صدای ساز و آواز بلند نیست، اما در و دیوار آن یادآور تمرین استادان موسیقی کلاسیک افغانستان هستند و قدم به قدم این کوچه پر از خاطرات هنرمندان است.
کوچه خرابات کابل، یکی از جاذبههای گردشگری فرهنگی کابل است که برگی زرین از تاریخ فرهنگ و هنر افغانستان را در قلب خود جای داده است.
