سالیان درازی است که افغانستان از اصلی‌ترین تولیدکنندگان خشخاش و مواد مخدر در جهان است. چند ماه بعد از سقوط دولت پیشین در افغانستان، «ملاهبت‌الله آخندزاده» رهبر طالبان طی فرمانی در فروردین ماه سال ۱۴۰۱ کشت خشخاش در این کشور را ممنوع اعلام کرد.
به گزارش ایراف؛ به گواه گزارش‌های سازمان ملل متحد تولید تریاک در افغانستان از ۶۲۰۰ تن در سال ۲۰۲۲ به ۳۳۲ تن در سال ۲۰۲۳ رسیده است. بازار مصرف تریاک‌های تولیدی افغانستان عموما کشورهای خاورمیانه و اروپا هستند.
در این میان ایران به عنوان یکی از کریدورهای اصلی ارسال تریاک تولیدی افغانستان به اروپا نقشی کلیدی دارد. اسکندر مومنی دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر جمهوری اسلامی ایران اخیرا اعلام کرده است که در ۵ سال گذشته ۴۴۵۰ تن از مواد مخدر تولیدی در افغانستان در ایران کشف و ضبط شده است. این میزان کشف در ۵ سال به اندازه‌ی تریاک تولیدی در یک سال افغانستان نیز نیست. هزینه‌های مالی و انسانی مبارزه با انتقال مواد مخدر برای ایران بسیار بالا است. یکی از راه‌حل‌هایی که همواره در این زمینه دنبال شده است کاهش تولید در مبدأ یعنی کشور افغانستان بوده است.
در حقیقت ممنوع کردن کاشت خشخاش در افغانستان همواره یکی از راه‌حل‌های پیشنهادی برای مبارزه با مواد مخدر در جهان بوده است. اما به نظر می‌رسد ممنوعیت ناگهانی کشت خشخاش در افغانستان راه حل پایداری برای مبارزه با تولید و مصرف مواد مخدر در جهان نباشد.
ممنوعیت تولید خشخاش در افغانستان باعث افزایش قیمت در بازارهای جهانی و متعاقب آن جذابیت این کالا برای قاچاقچیان و شبکه‌های انتقال مواد مخدر بیشتر شد و آن‌ها راه‌حل‌های پیچیده‌تری برای تولید و انتقال تریاک را دنبال کردند که در میان‌مدت مبارزه با مواد مخدر را در کشورهای ترانزیت مثل ایران دشوارتر می‌سازد.
به عنوان مثال مقامات ایران در ماه‌های اخیر بارها در مورد افزایش تولید مواد مخدر صنعتی در افغانستان هشدار داده‌اند. اسکندر مومنی اخیرا اعلام کرده است که تولید مت‌آمفتامین در افغانستان در ۱۰ ماه گذشته حدود ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده است. اثرات ویرانگر مصرف مت‌آمفتامین از تریاک نیز بیشتر است. مقامات هندی نیز اخیرا از افزایش قاچاق مواد مخدر صنعتی از افغانستان ابراز نگرانی کرده‌اند.
به گواه گزارش سازمان ملل متحد درآمد حاصل از کشت خشخاش از ۱ میلیارد و ۳۶۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۲ برای کشاورزان افغانستانی به حدود ۱۱۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ رسید. این سقوط ناگهانی باعث افزایش تعداد فقرا در افغانستان و تشدید پدیده مهاجرت شده است. به گفته‌ی مقامات کابل حدود ۳ میلیون نفر در افغانستان به مواد مخدر اعتیاد دارند که رقم بسیار بالایی است.
کاهش تولید خشخاش در افغانستان راه‌حلی درست برای کاهش تولید مواد مخدر در جهان است اما باید برای کشت جایگزین و درآمد کشاورزان و افراد مشغول به این کار برنامه‌ریزی کرد. دریافت سفارش کشت فراسرزمینی از سایر کشورها و افزایش صادرات میوه و تره‌بار در افغانستان امری است که باید در این زمینه به جد پیگیری شود.
پیشنهاد می شود:کاهش کشت خشخاش در افغانستان، خطر مرگ هزاران نفر در اروپا
