به گزارش ایراف، بر اساس اعلام علی حکامی قاسمی، مدیرکل راهآهن شرق ایران، این ناحیه از ابتدای فروردین تا یازدهم آذر ۱۴۰۴ موفق به ثبت جابهجایی ۴۱۸ هزار و ۹۵۲ تن صادرات و ترانزیت به مقاصدی چون شمتیغ و سرخس شده است؛ رقمی که نسبت به دوره مشابه سال گذشته رشد ۵۰ درصدی را نشان میدهد. این جهش عملکردی نهتنها افت بار در برخی مبادی ترانزیتی کشور را جبران کرده، بلکه جایگاه راهآهن شرق را در بازار حملونقل ریلی و در مسیرهای بینالمللی، بهویژه محور ایران–افغانستان، بهطور چشمگیری تقویت کرده است.
این روند، مقدمهای بر تحولی بنیادین در تجارت ایران و افغانستان است؛ تحولی که با اتکا به توسعه زیرساختهای ریلی، مسیرهای پایدارتر و کارآمدتری را برای مبادلات تجاری و پیوندهای منطقهای فراهم میسازد.
شکلگیری کریدور شرقی نوین ایران
این تحول ساختاری، نتیجه مستقیم توسعه هدفمند زیرساختهای ریلی در شرق ایران است که با تکمیل و بهرهبرداری از راهآهن خواف–هرات، ارتقای ظرفیت محور ترانزیتی سرخس در پیوند با ترکمنستان، فعالسازی مسیر شمتیغ برای عبور واگنها و در نهایت پیشبرد اَبَرپروژه ملی راهآهن چابهار–مشهد محقق شده است.
مجموعه این اقدامات یکپارچه، کریدور شرقی ایران را شکل دادهاند؛ مسیری ژئواستراتژیک که از بندر چابهار در جنوب آغاز میشود و پس از عبور از شبکه ریلی شرق کشور، به هرات و سپس آسیای مرکزی امتداد مییابد. این مسیر نهتنها ظرفیتهای ترانزیتی ایران و افغانستان را بهطور چشمگیری افزایش داده، بلکه جایگاه این دو کشور را در معادلات اقتصادی و ژئوپلیتیکی منطقه ارتقا بخشیده و امکان دسترسی پایدار افغانستان به کشورهای آسیای میانه و آبهای آزاد را فراهم کرده است.
عوامل محرک این تحول
کاهش وابستگی افغانستان به پاکستان و گرایش جدی این کشور به مسیرهای ایران، همراه با پیشرفت پروژه چابهار–مشهد بهعنوان بزرگترین طرح ریلی شرق کشور، سرمایهگذاری و اراده سیاسی مشترک دو طرف در پروژههای کلیدی و مزایای اقتصادی حملونقل ریلی از جمله کاهش هزینه و زمان، امنیت بیشتر و ریسک کمتر، مجموعه عواملی هستند که شرق ایران را به محور فعال کریدورهای بینالمللی ریلی ایران–افغانستان بدل کردهاند. این روند نهتنها جایگاه شرق ایران را در شبکه ترانزیت منطقهای تقویت کرده، بلکه مسیرهای جدیدی برای همکاریهای پایدار و متنوع میان دو کشور فراهم آورده است.
منافع و فرصتها برای ایران
توسعه زیرساختهای ریلی در شرق ایران، چشمانداز تازهای را برای جایگاه ایران در معادلات منطقهای رقم زده است. این روند، ایران را به هاب اصلی ترانزیت در آسیای مرکزی و جنوب آسیا تبدیل میکند و سهم آن را در کریدورهای بینالمللی شرق–غرب و شمال–جنوب بهطور قابل توجهی افزایش میدهد. صادرات ایران به افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی رشد چشمگیری خواهد داشت و اتکا به مسیرهای ریلی جدید نیز هزینههای حملونقل را کاهش داده و وابستگی به مسیرهای دریایی پرریسک را کم میکند.
منافع و فرصتها برای افغانستان
افغانستان با بهرهگیری از توسعه زیرساختهای ریلی و همکاری نزدیک با ایران، به دسترسی پایدار و مطمئن به آبهای آزاد از طریق بنادر ایران دست یافته و وابستگی پرریسک خود به بنادر پاکستان را بهطور چشمگیری کاهش داده است. این مسیرهای جدید ریلی، هزینه و زمان حملونقل کالا را کاهش داده و امکان صادرات سریعتر و گستردهتر محصولات معدنی و کشاورزی را فراهم میکنند. علاوه بر این، زمینه جذب سرمایهگذاری مشترک در بخشهای معدن، انرژی و صنایع تبدیلی ایجاد شده و فرصتهای تازهای برای رونق اقتصادی داخلی افغانستان به وجود آمده است. چنین تحولی، افغانستان را از انزوای اقتصادی خارج کرده و جایگاه منطقهای آن را ارتقا بخشیده است؛ بهگونهای که این کشور میتواند به یک بازیگر فعال در شبکه ترانزیت منطقهای و تجارت بینالمللی تبدیل شود.
چشمانداز همکاریهای منطقهای
همکاریهای ریلی میان ایران و افغانستان فراتر از یک توافق تجاری ساده است و زمینهساز شکلگیری کریدوری دوسویه و پایدار خواهد بود. با تکمیل خطوط ریلی هرات–قندهار و مزارشریف–قندهار و اتصال آنها به شبکه ایران، افغانستان از یک مقصد صرف به یک گره ترانزیتی منطقهای ارتقا مییابد و نقش تازهای در پیوند جنوب آسیا، آسیای میانه و ایران ایفا میکند. این همافزایی یک بازی برد–برد محسوب میشود؛ برای ایران به معنای تحقق سیاست اقتصاد مقاومتی و تثبیت جایگاه بهعنوان هاب ترانزیتی منطقه، و برای افغانستان به معنای خروج از انزوای تجاری و کاهش وابستگی به مسیرهای پرهزینه و ناپایدار پاکستان. بنابراین، اتصال ریلی چابهار–مشهد–افغانستان رقابتپذیری بندر چابهار را به سطحی بیسابقه ارتقا داده و مسیر ترانزیت کالاهای هند به آسیای میانه را کوتاهتر، امنتر و اقتصادیتر میسازد؛ تحولی که قدرت ژئوپلیتیکی ایران را نه صرفاً از طریق سیاست، بلکه از مسیر لجستیک و اقتصاد تقویت کرده و امنیت پایدار مرزهای شرقی را تضمین مینماید.
سخن آخر
تحولات اخیر در توسعه زیرساختهای ریلی شرق ایران و پیوند آن با افغانستان، نقطه عطفی در تاریخ روابط تجاری دو کشور محسوب میشود. رکوردشکنی راهآهن شرق در جابهجایی بار و پیشرفت پروژههای کلیدی همچون خط چابهار–مشهد، نهتنها ظرفیتهای ترانزیتی ایران را افزایش داده، بلکه افغانستان را نیز به مسیرهای پایدار و مطمئن برای دسترسی به آبهای آزاد متصل کرده است. این روند، ایران را به هاب اصلی ترانزیت منطقهای و افغانستان را به یک گره فعال در شبکه تجارت بینالمللی بدل میسازد؛ تحولی که منافع اقتصادی، امنیتی و ژئوپلیتیکی مشترک را برای هر دو کشور به همراه دارد.
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد
آخرین اخبار افغانستان را در ایراف بخوانید:
قیمت افغانی به تومان و دلار امروز دوشنبه (17 آذر ۱۴۰۴)
طلای پیانج و تنشهای مرزی تاجیکستان ـ افغانستان
تغییر اولویتهای امنیتی طالبان؛ کاهش نیرو در پنجشیر، تمرکز بر هلمند و بدخشان
