به گزارش ایراف به گزارش امروز (چهارشنبه، ۲۸ آبان) اسلام‌آباد پست، عمر زاخیل‌وال، سفیر پیشین افغانستان در پاکستان، وضعیت فعلی روابط را تأسف‌آور خواند و گفت بی‌اعتمادی اکنون از سطح دولت‌ها به سطح مردم نیز سرایت کرده است.
او تأکید کرد که بدون اراده سیاسی هیچ پیشرفتی ممکن نیست و افزود تجارت نباید قربانی ملاحظات امنیتی شود.
تجارت حق بین‌المللی افغانستان است
مزمل شینواری، معاون پیشین وزارت تجارت و بازرگانی افغانستان، با اشاره به چارچوب‌های بین‌المللی چون موافقت‌نامه تجارت ترجیحی آسیا (APTA)، قوانین سازمان تجارت جهانی (WTO) و کنوانسیون‌های سازمان ملل، تأکید کرد که تجارت حق بین‌المللی افغانستان است و نباید صرفاً تابع روابط همسایگی باشد.
او هشدار داد که انسدادهای مکرر مرزی تجار افغان را به مسیرهای پرهزینه‌تر سوق داده و حدود ۷۰۰ میلیون دلار کالا میان کراچی و تورخم گرفتار شده است.
شینواری همچنین گفت بازگرداندن پناهجویان افغان، نسل جدیدی را با نفرت نسبت به پاکستان پرورش خواهد داد.
تاکید بر گفت‌وگوهای بی‌قیدوشرط سیاسی
ایاز وزیر، سفیر پیشین پاکستان در افغانستان، هشدار داد که امنیتی‌کردن تجارت و تعامل سیاسی اوضاع را وخیم‌تر می‌کند و گفت گفت‌وگوی سیاسی بی‌قید و شرط می‌تواند نیمی از مشکلات را حل کند.
او تأکید کرد که جوامع مرزی باید در سیاست‌گذاری‌ها دخیل شوند و افزود میانجی‌گری خارجی برای دو همسایه نزدیک نباید ضروری باشد.
در روابط همسایگی باید آینده‌نگر بود
سیما الهی بلوچ، کمیسر پیشین پاکستان در سریلانکا، پیامدهای انسانی اخراج اجباری افغان‌ها را یادآور شد و گفت اقدامات یک‌جانبه شکست خواهد خورد.
او خواستار رویکردی مبتنی بر همدلی و آینده‌نگری برای مقابله با رادیکالیسم شد.
بی‌اعتمادی پایدار مانع اصلی پیشرفت است
وحید وحید، پژوهشگر افغان، بی‌اعتمادی پایدار را مانع اصلی پیشرفت دانست و تأکید کرد افغانستان در رقابت هند و پاکستان نقش نیابتی ندارد.
او پیشنهاد برگزاری کنفرانس ضد رادیکالیسم و استفاده بیشتر از ظرفیت بازیگران غیر دولتی را مطرح کرد و هشدار داد زبان تهدید تنها تنش‌ها را تشدید می‌کند.
بسته‌شدن مرزها ضربه‌ای جدی به تجارت است
اسلام‌آباد پست گزارش داد که یعقوب شیخ، نماینده پیشین پارلمان پاکستان، بسته شدن مرزها را ضربه‌ای جدی به تجارت دو جانبه دانست و گفت پاکستان ممکن است تا یک‌پنجم حجم تجارت بین‌المللی خود را به دلیل انسدادها از دست بدهد. او پرسید آیا پاکستان با این بسته شدن‌ها «خود را مجازات می‌کند یا افغانستان را؟»
شعیب سودل، رئیس کمیسیون یک‌نفره حقوق اقلیت‌ها، هشدار داد که نباید مرزها و تجارت به سلاح تبدیل شوند و تنها راه‌حل را گفت‌وگوی مستمر دیپلماتیک دانست.
سرتیپ بازنشسته عاصف یاسین نیز خواستار اولویت دادن به روابط پاکستان و افغانستان در سیاست خارجی، جداسازی امنیت و تجارت، و توقف آزار افغان‌های ساکن پاکستان شد.
او تأکید کرد ضعف‌های داخلی پاکستان زمینه‌ساز تروریسم است و باید به آن رسیدگی شود.
باید رویکرد تعامل دولت دولت لحاظ شود
قاضی همایون، سفیر پیشین پاکستان در افغانستان، سیاستی دوگانه پیشنهاد کرد: رویکردی برای مردم افغان با محوریت رفاه و رویکردی دیگر برای تعامل دولت به دولت.
دکتر ریحان مشتاق تأکید کرد که درخواست پاکستان از افغانستان برای جلوگیری از فعالیت شبه‌نظامیان تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) مشروع و مورد پذیرش بین‌المللی است.
در پایان، امتیاز گل، مدیر اجرایی مرکز مطالعات تحقیقات و امنیت، روابط پاکستان و افغانستان را در بحرانی‌ترین وضعیت تاریخ توصیف کرد و خواستار تزریق عقلانیت به این روابط شد.
او با اشاره به خسارات اقتصادی ناشی از کالاهای گرفتار شده و آسیب شدید به کارگران مرزی، بر ضرورت تدوین برنامه‌ای عملی و زمان‌بندی‌شده برای ازسرگیری گفت‌وگوها و تثبیت روابط تأکید کرد.
در کنار نشست اسلام‌آباد، اخیراً میزگردی در پیشاور با عنوان «تنش‌های پاکستان–افغانستان و پیامدهای منطقه‌ای آن» به ابتکار مؤسسه «حمایت از سیاست و اجرای اصلاحات پایدار» برگزار شد.
شخصیت‌های برجسته سیاسی، دانشگاهی و اقتصادی در این نشست بر ضرورت شکل‌گیری دیپلماسی فراگیر، استفاده از ظرفیت‌های مردمی و جدایی تجارت از سیاست تأکید کردند.
مرکز مطالعات تحقیقات و امنیت (CRSS) در نشست «روابط در حال تحول پاکستان-افغانستان: چالش‌ها و چشم‌اندازهای ثبات منطقه‌ای» هشدار داد که انسداد مرزی و توقف گفت‌وگوهای سیاسی بحران اقتصادی و انسانی را تشدید کرده است.
آنان یادآور شدند که دو کشور قرن‌ها شریک تجاری بوده‌اند و نادیده گرفتن نقش اتاق‌های بازرگانی و فعالان اقتصادی می‌تواند به بیکاری و خشونت بیشتر در منطقه منجر شود.
در این نشست همچنین بر حمایت از دانشجویان افغان در دانشگاه‌های پاکستان و نظارت دقیق بر روند بازگرداندن پناهجویان تأکید شد تا از ایجاد برداشت‌های منفی جلوگیری شود.
این مواضع در شرایطی مطرح می‌شود که چند دور مذاکرات میان طالبان و دولت پاکستان بی‌نتیجه پایان یافته و حملات اخیر گروه تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌تی) در اسلام‌آباد و وزیرستان جنوبی فضای بی‌اعتمادی میان دو طرف را تشدید کرده است.
تحلیلگران معتقدند ادامه این روند می‌تواند روابط اسلام‌آباد و کابل را وارد مرحله تازه‌ای از تنش کند.
با این حال، رسانه‌های روسی گزارش دادند که سعید خطیب‌زاده، معاون وزیر امور خارجه ایران، اعلام کرده که تهران قصد دارد در اواسط دسامبر نشستی منطقه‌ای با محوریت افغانستان برگزار کند. در این نشست علاوه بر کشورهای همسایه افغانستان، روسیه و چین نیز حضور خواهند داشت.
خطیب‌زاده با اشاره به تشکیل «گروه تماس» درباره افغانستان گفت: «این سازوکار شامل تمامی همسایگان افغانستان و چند کشور دیگر از جمله روسیه و چین خواهد بود. دستور کار نشست بر موضوعات مهم منطقه‌ای متمرکز است؛ از جمله چگونگی کمک به افغانستان و حفظ ثبات منطقه‌ای از طریق همکاری‌های مشترک.»
وی افزود ایران طی روزهای اخیر اقدامات مؤثری در ارتباط با افغانستان و پاکستان انجام داده و پیش‌تر نیز آمادگی خود را برای میانجی‌گری میان کابل و اسلام‌آباد اعلام کرده بود.
