به گزارش ایراف به نقل از گزارش امروز (سه‌شنبه، ۲۷ آبان) یک پناهنده ۲۴ ساله در گفت‌وگو با رسانه‌ها تأکید کرده است که مجموعه‌ای از «قوانین نانوشته» از جمله کوتاه نگه داشتن ریش، پرهیز از مصرف مشروبات الکلی و اجتناب از ارتباط اجتماعی خارج از عرف با زنان تاجیک برای افغان‌ها در تاجیکستان وجود دارد.
او حتی به مد پوشیدن شلوارهای کوتاه‌تر که مچ پا را نمایان می‌کند، به‌عنوان یکی از حساسیت‌های فرهنگی اشاره کرده است.
با این حال، وی رفتار مقامات تاجیک را «محترمانه» توصیف کرده و زندگی در این کشور را در مقایسه با افغانستان تحت حاکمیت طالبان «آزادی» دانسته است.
عبدالمصویر بهادری، رئیس سازمان آریانا که به پناهندگان افغان در تاجیکستان خدمات ارائه می‌دهد، در پیامی گفته است: «تاجیکستان تنها کشور هم‌مرز با افغانستان است که با پناهندگان منصفانه و بدون تعصب برخورد می‌کند. متأسفانه بی‌احتیاطی و رفتار غیرمسئولانه برخی هموطنان ما زمینه‌ساز اخراج‌ها شده است.»
کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) نیز هشدار داده است که بازگرداندن افغان‌ها به کشوری که جانشان در خطر است، مغایر قوانین بین‌المللی است.
این نهاد بار دیگر تأکید کرده که شرایط افغانستان همچنان بسیاری از گروه‌های اجتماعی را در معرض آزار و تعقیب قرار می‌دهد و نیاز به حمایت بین‌المللی پابرجاست.
امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان، از منتقدان طالبان به شمار می‌رود و برخلاف دیگر کشورهای آسیای مرکزی تاکنون از تعامل جدی با کابل خودداری کرده است.
هرچند در دو سال اخیر نشانه‌هایی از کاهش تنش دیده شده، اما سیاست دوشنبه در قبال پذیرش پناهندگان سخت‌تر شده است.
در سال ۲۰۲۱ یکی از مقامات تاجیکستان اعلام کرده بود که این کشور توان پذیرش ۱۰۰ هزار پناهنده افغان را دارد، اما پس از موج اولیه مهاجرت، محدودیت‌ها افزایش یافت.
تاجیکستان پیش‌تر در دسامبر ۲۰۲۴ نیز اقدام به اخراج گروهی ۴۱ نفره از افغان‌ها کرده بود.
همزمان، برخی نهادهای بین‌المللی از نقش روسیه در این روند سخن گفته‌اند.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و متحد نزدیک رحمان، از ابتدا مخالف اسکان مجدد افغان‌ها در آسیای مرکزی بوده و شناسایی اخیر حکومت طالبان توسط مسکو می‌تواند در تصمیمات دوشنبه تأثیرگذار باشد.
سازمان انگلیسی «اوپن دورز» نیز گزارش داده که شماری از پناهندگان افغان در تابستان گذشته با وجود خطرات جدی در وطنشان، از تاجیکستان اخراج شده‌اند.
در همین حال، گزارشگر ملی حقوق بشر تاجیکستان در گزارش سالانه خود برای ۲۰۲۴، رفتار دولت این کشور با پناهندگان افغان را مورد انتقاد قرار داده و به مشکلات جدی در روند دریافت وضعیت پناهندگی، اقامت و مجوز کار اشاره کرده است.
