به گزارش ایراف، دو هفته پس از سفر جنجالی امیرخان متقی به هند که بسیاری از ناظران آن را نقطه عطفی در روابط دو طرف دانستند، روز سه‌شنبه ۲۹ مهر، وزارت امور خارجه هند اعلام کرد مأموریت فنی خود در کابل را به سطح سفارت ارتقا می‌دهد. دهلی‌نو در بحبوحه وخامت شدید روابط میان طالبان و پاکستان و در شرایطی که هنوز جوهر امضای توافق‌نامه آتش‌بس میان این دو خشک نشده، خبر از ارتقای روابط داد. با توجه به شرایط ملتهب کنونی منطقه، به نظر نمی‌رسد این مسیر بدون چالش ادامه یابد.
هند چه می‌خواهد و طالبان به دنبال چیست؟
تغییر رویکرد هند به سمت تعامل با طالبان دلایل متعددی دارد. دهلی‌نو با ارتقای مأموریت فنی خود و حرکت به سوی عادی‌سازی روابط با طالبان، در پی جلوگیری از ظهور مجدد افراط‌گرایی در افغانستان و منطقه است؛ پدیده‌ای که تهدیدی مستقیم برای امنیت هند محسوب می‌شود. از سوی دیگر، این نزدیکی در حالی رخ داده که طالبان در تیره‌ترین فصل روابط خود با اسلام‌آباد قرار دارند. این شرایط فرصتی مناسب برای هند فراهم کرده تا در غیاب رقیب دیرینه، نفوذ خود را در افغانستان با کمترین مانع احیا کند.
آنچه تعامل کنونی هند و طالبان را مهم‌تر کرده، نقش پاکستان است؛ چراکه بدون حضور و نفوذ اسلام‌آباد، دهلی‌نو به این میزان مشتاق گفت‌وگو با طالبان نمی‌بود. افغانستان برای هند پلی استراتژیک به‌سوی آسیای مرکزی محسوب می‌شود و برای طالبان نیز نزدیکی به هند، تلاشی برای خروج از انزوای دیپلماتیک و تقویت مشروعیت منطقه‌ای است. این در حالی است که طالبان سال‌ها از برچسب وابستگی به پاکستان رنج برده و پس از بازگشت به قدرت، کوشیده‌اند فاصله خود را از اسلام‌آباد افزایش دهند.
ارتباط طالبان با رقبای اسلام‌آباد در منطقه، به وجهه این گروه در زمینه توانایی برقراری تعاملات مستقل کمک می‌کند. از سوی دیگر، با توجه به نقش توسعه‌محور هند در افغانستان، طالبان امیدوارند دهلی‌نو بار دیگر به‌عنوان یک شریک مهم توسعه‌ای عمل کند؛ چراکه این گروه به‌شدت نیازمند کمک‌های اقتصادی و پروژه‌های عمرانی برای بازسازی کشور است. در عین حال، نقش چین در این حوزه برخلاف سال‌های نخست پس از تسلط طالبان، رو به کاهش گذاشته است.
با این حال، طالبان که بهای سنگینی برای این اتحاد پرداخته‌اند، احتمالاً انتظاری فراتر از بازگشایی سفارت دارند. برای آنان، «شناسایی رسمی» نهایت خواسته‌ای است که از طرف مقابل انتظار می‌رود، اما این‌که آیا چنین هدفی در رابطه با هند محقق خواهد شد یا نه، پرسشی است که هنوز پاسخی روشن ندارد.
چالش‌های دیپلماتیک
در جریان سفر امیرخان متقی به هند، برگزاری نشست خبری کاملاً مردانه موجی از واکنش‌ها و انتقادها را از سوی افکار عمومی هند متوجه دولت کرد؛ تا جایی که وزارت خارجه این کشور اعلام کرد در برگزاری آن نشست نقشی نداشته است. فشارها چنان افزایش یافت که متقی ناچار شد نشست خبری دیگری با حضور زنان برگزار کند.
این حواشی نشان داد که تعامل سطح بالای هند با گروهی که به نقض حقوق زنان متهم است، برای دهلی آسان و کم‌هزینه نیست. از دید دولت هند، برقراری یا حتی به رسمیت شناختن طالبان باید با دلایل محکم و منافع مشخص همراه باشد تا پاسخ قانع‌کننده‌ای برای منتقدان فراهم کند. با این حال، به باور ناظران، این دیدگاه در حال تقویت است که سیاست خارجی باید «عمل‌گرایانه و مبتنی بر منافع» باشد، نه صرفاً متکی بر ملاحظات اخلاقی.
هزینه‌های یک رابطه
بازگشت هند به صحنه معادلات افغانستان، جایی که اکنون طالبان کنترل کامل آن را در دست دارند، بدون هزینه برای هیچ‌یک از طرفین نخواهد بود. چنان‌که هم‌زمان با سفر امیرخان متقی به هند، آتش درگیری‌ها میان طالبان و اسلام‌آباد از کنترل خارج شد و برای برقراری آتش‌بس، پای کشورهای خارجی به میان آمد.
بازگشت هند به افغانستان، رقابت‌های منطقه‌ای را با انگیزه‌ها و اهداف متفاوت تشدید خواهد کرد. میزبانی هند از یکی از ارشدترین مقامات طالبان که به افزایش تنش و بی‌اعتمادی میان کابل و اسلام‌آباد انجامید، نشان داد هرگونه نزدیکی دهلی‌نو و طالبان که از سوی پاکستان تهدید تلقی شود، با واکنش تند اسلام‌آباد مواجه خواهد شد.
در شرایط کنونی، دست پاکستان برای مقابله با طالبان بیش از گذشته باز است و حملات به خاک افغانستان با عنوان «مبارزه با تروریسم» عادی‌سازی شده است. از سوی دیگر، با ورود مجدد هند به معادلات افغانستان، در حالی که هر سه طرف یکدیگر را به استفاده از نیروهای نیابتی متهم می‌کنند، خطر تحرکات گروه‌های تروریستی برای رقابت‌های نیابتی افزایش خواهد یافت.
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد
آخرین اخبار افغانستان را در ایراف بخوانید:
جنگ طالبان و پاکستان؛ آمریکایی‌ها برای میانجی‌گری با طالبان تماس گرفتند
رشد ۲۹ درصدی صادرات از مرز دوغارون؛ تعاملات تجاری ایران و افغانستان به ۳.۲ میلیارد دلار رسید
از داعش و بگرام تا درگیری‌های طالبان و پاکستان؛ مرزهای چین ناامن می‌شود؟
بازگشایی سفارت هند در کابل؛ پیامدهای منطقه‌ای یک قمار دیپلماتیک
قیمت افغانی به تومان و دلار امروز چهار‌شنبه (۳۰ مهرماه ۱۴۰۴)
