به گزارش ایراف، در حالی‌که تنش میان افغانستان و پاکستان روابط دوطرف را وارد مرحله‌ای بی‌سابقه از درگیری کرده و ناظران در میان لفاظی‌های شدید سیاسی طرفین، احتمال وقوع جنگی تمام‌عیار را مطرح می‌کنند، هند در سایه دود و باروت و ترکش‌های بی‌امان این مناقشه، از بازگشایی سفارت خود در افغانستان خبر داده است؛ اقدامی که روابط دیپلماتیک دو طرف را به بالاترین سطح ارتقا می‌دهد، اما این رویداد همزمان با کاهش شدید نقش پاکستان در افغانستان رخ می‌دهد.
تنش میان اسلام‌آباد و کابل زمانی شدت گرفت که امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان، برای سفری پنج‌روزه به دهلی رفت. این سفر برای اسلام‌آباد فراتر از حد تصور، غیرقابل تحمل بود. پاکستان پس از این سفر که آن را خیانتی بزرگ تعبیر کرد، بر آتش جنگ با تروریسم دمید.
تشدید این درگیری در شرایطی رخ داده که افغانستان بار دیگر زیر ذره‌بین تهدیدهای تروریستی و امنیتی قرار گرفته، اما هند بر گسترش روابط با کابل تأکید دارد. این وضعیت پرسشی مهم را مطرح می‌کند: آیا قدرت‌های منطقه‌ای در سایه تنش‌ها و رقابت‌های ژئوپلتیکی، چشم خود را بر تهدیدهای امنیتی و تروریستی ناشی از افغانستان می‌بندند؟ و چرا هند، همزمان با بالا گرفتن آتش جنگ، عطش بیشتری برای ارتباط و تعامل با طالبان دارد؟ چرا در شرایطی که امنیت و ثبات در افغانستان شکننده است و منطقه در آستانه درگیری گسترده قرار دارد، هند برای ربودن گوی رقابت از پاکستان تلاش می‌کند؟
رویکرد هند به طالبان: از احتیاط تا اعتماد؟
با بازگشت طالبان به قدرت، هند از جمله کشورهایی بود که به‌سرعت سفارت خود را در کابل بست و احتمال می‌رفت به بازیگری درجه چندم در تحولات افغانستان بدل شود. هرچند هند روابط خود را با افغانستان تحت حاکمیت طالبان کاملاً قطع نکرد، اما بسته شدن سفارت، تصور پیروزی پاکستان در جنگ افغانستان و رابطه خصمانه تاریخی طالبان با دهلی، هند را به عقب‌نشینی و احتیاط واداشت.
این احتیاط باعث شد هند گام‌هایی آرام اما سنجیده بردارد و از شتاب‌زدگی در تعامل با طالبان خودداری کند. این رویکرد پس از سفرهای مکرر مقامات هندی به کابل و دیدارهای چندجانبه، در شرایطی که ذوق‌زدگی اولیه پاکستان از پیروزی طالبان بر سیاست خارجی اسلام‌آباد سایه انداخته بود، به عبور هند از مرحله احتیاط و ورود به مسیر اعتماد منجر شد.
اما این مسیر اعتماد در حالی پیموده می‌شود که افغانستان در آستانه درگیری بزرگ منطقه‌ای قرار دارد؛ درگیری‌ای که در صورت تداوم، منجر به بی‌ثباتی منطقه خواهد شد. اختلاف میان طالبان و پاکستان محدود به این دوطرف نخواهد ماند و پس‌لرزه‌های آن دامن دیگر کشورهای منطقه را نیز خواهد گرفت. با بالا گرفتن آتش جنگ، تحرکات گروه‌های تروریستی در هر دو طرف افزایش خواهد یافت و در نتیجه، ایران، چین و کشورهای آسیای مرکزی در معرض تهدیدهای فزاینده امنیتی و تروریستی قرار خواهند گرفت.
فرصت‌طلبی هند در سایه بحران
برای هند، شاید داستان کمی متفاوت باشد. به اعتقاد ناظران، هند در حال بهره‌برداری از این نزاع است؛ وضعیتی که فرصت‌های راهبردی برای این کشور خلق کرده است. در حالی‌که پاکستان درگیر مشکلات غربی خود است، فرصت کمتری برای تمرکز بر کشمیر دارد. از سوی دیگر، کوتاه شدن دست پاکستان از افغانستان به معنای محدود شدن قلمرو نفوذ رقیب در یکی از کشورهای مهم منطقه است.
به گفته ناظران، پس از آن‌که نفوذ هند در بنگلادش، سریلانکا، مالدیو و نپال با برکناری متحدان سنتی‌اش تضعیف شد، حالا این کشور چشم به افغانستان دوخته است؛ کشوری با اهمیت استراتژیک در رقابت مداوم با پاکستان. این بهترین زمان برای هند است تا وارد معادلات افغانستان شود، زیرا پاکستان در حال از دست دادن جایگاهش نزد طالبان است. همچنین هند نمی‌خواهد چین، رقیب اصلی‌اش، جای خالی ناشی از خروج غرب را در افغانستان پر کند.
آینده چه خواهد شد؟
در شرایطی که افغانستان هنوز به ثبات سیاسی نرسیده و امنیت آن شکننده است و همچنان منبع بی‌ثباتی و تهدیدهای فزاینده امنیتی و تروریستی به‌شمار می‌رود، تعامل با این کشور برای تحقق منافع ژئوپلتیکی در بلندمدت نمی‌تواند تضمین‌کننده منافع افغانستان و سایر کشورها باشد.
حل نکردن بحران‌ها، انباشته شدن آن‌ها و اعطای امتیازات سیاسی به طالبان در زمینی که پتانسیل بالایی برای شکل‌دهی به رقابت‌های منطقه‌ای و جنگ‌های نیابتی دارد، شاید در کوتاه‌مدت راه‌حلی برای مشکلات باشد، اما در بلندمدت منطقه را وارد رقابتی بی‌امان خواهد کرد که در یک سوی آن، گروه‌های تروریستی حضور خواهند داشت؛ گروه‌هایی که به دنبال گرفتن ماهی از آب گل‌آلود هستند.
برای خود افغانستان نیز حل نکردن مشکلات با همسایگان و انباشته شدن آن‌ها می‌تواند به سرریز شدن بحران به دیگر نقاط منطقه منجر شود و احتمالاً پای کشورهای دیگر را به افغانستان باز کند.
بنابراین، اگرچه افغانستان در چهار سال گذشته به‌دلیل بحران‌های جهانی در حاشیه قرار داشت، اما حالا ممکن است در ماتریس بحران‌ها به جایگاه مرکزی برسد. طالبان که هنوز در آزمون حیاتی مدیریت فشارهای خارجی و ایفای نقش ثبات‌بخش نمره قبولی نگرفته، ممکن است دوباره این کشور، منطقه و جهان را دستخوش تنش‌های پایدار کند. طمع کشورهای منطقه برای ربودن گوی رقابت، بدون در نظر گرفتن چالش‌ها، بحران‌های انباشته و تهدیدهای پایدار امنیتی، افغانستان را دوباره به مکان نزاع منطقه‌ای با خطرات فزاینده تروریستی بدل خواهد کرد.
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد
آخرین اخبار افغانستان را در ایراف بخوانید:
تعامل محتاطانه هند با طالبان | دیپلماسی واقع‌گرایانه در برابر چالش‌های منطقه‌ای
توقف خط آهن روی خط آتش؛ سایه جنگ‌های منطقه‌ای بر پروژه‌های منطقه‌ای
