به گزارش ایراف، دکتر ساکایی که در سال‌های اخیر در تبعید و در ایالت کالیفرنیا در ایالات متحده زندگی می‌کرد، در ۱۲ مهر ۱۴۰۴، در سن ۶۸ سالگی در اثر بیماری سرطان چشم از جهان فروبست. او از منطقه اندراب ولایت بغلان برخاسته بود و عمر خود را صرف آموزش، تحقیق و نگارش در حوزه زبان و ادبیات فارسی کرد.
ساکایی افزون بر فعالیت دانشگاهی، با نگارش آثاری چون «در شناخت فردوسی و شاهنامه» و پژوهش‌های عمیق در ادبیات سده‌های میانه فارسی، جایگاه ویژه‌ای در میان استادان ادبیات فارسی افغانستان داشت.
دکتر ساکایی تنها یک استاد دانشگاه نبود؛ او یکی از چهره‌های فعال در احیای هویت و حقوق هزاره‌های اهل سنت افغانستان نیز محسوب می‌شد. او نخستین رئیس شورای سراسری هزاره‌های اهل سنت بود و تلاش‌هایش در جهت انسجام، وحدت قومی و عدالت‌طلبی مورد ستایش قرار گرفته است.
محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان، در پیامی درگذشت او را «ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر» توصیف کرده و افزوده است: «دکتر ساکایی در دفاع از حقوق سیاسی و مدنی هزاره‌ها نقش بی‌بدیل ایفا کرد.»
سرور دانش، معاون پیشین ریاست‌جمهوری افغانستان، با اشاره به تلاش‌های مداوم این استاد فقید نوشته است: «او با وجود همه فشارها، عمرش را وقف مبارزه با تبعیض، تدریس ادبیات و نوشتن پژوهش‌های علمی کرد. ده‌ها نوشته ارزشمند از او به یادگار مانده است.»
بسیاری از نویسندگان و شاعران افغانستان گفته‌اند؛ دکتر ساکایی آموزگاری بود که مرزهای رسمی آموزش را درنوردیده بود. سمیع حامد، شاعر شناخته‌شده، نوشته است: «در هر جا که می‌نشست، صنفی باز می‌شد و شاهنامه زبان می‌گشود. او تا آخرین روز زندگی‌اش مشعل دانایی را افروخته نگه داشت.»
علی امیری، نویسنده، نیز گفته است: «دکتر طغیان ساکایی یکی از قله‌های بی‌بدیل ادب پارسی در افغانستان بود. فقدان او برای جامعه فرهنگی ما بسیار سنگین است.»
شورای سراسری هزاره‌های اهل سنت افغانستان در بیانیه‌ای از دکتر ساکایی به‌عنوان روشنفکری عدالت‌خواه، مبارز وحدت‌طلب و الگوی مدارا و روشنگری یاد کرده و افزوده است که عمر او صرف انسجام و همدلی میان اقوام شد.
جامعه فرهنگی افغانستان از درگذشت یکی از چهره‌های علمی و روشنگر خود سوگوار است؛ کسی که نه‌تنها در کلاس درس، بلکه در متن جامعه و تاریخ نیز اثرگذار بود. یاد و راهش برای نسل‌های آینده باقی خواهد ماند.
