پس از دو روز قطعی سراسری اینترنت در افغانستان و فرو رفتن این کشور در بی‌خبری و سکوت کامل، عصر روز چهارشنبه طالبان به‌صورت محدود اینترنت را فعال کردند. این اقدام که با موجی از واکنش‌های داخلی و جهانی و راه‌اندازی کمپین‌های مختلف در مخالفت با آن مواجه شد، پرسش‌هایی را درباره چرایی این اتفاق برانگیخت. ناظران دلایل متعددی را برای این تصمیم مطرح کرده‌اند.
آیا رهبر طالبان احساس خطر کرد؟
همزمان با قطع اینترنت، نامه‌ای در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شد که براساس آن سراج‌الدین حقانی، رهبر شبکه حقانی، از وزارت کشور عزل و یوسف وفا، والی طالبان در بلخ، به‌عنوان سرپرست وزارت کشور منصوب شده است. هرچند صحت این نامه تأیید نشد، اما گمانه‌زنی‌ها درباره حذف حقانی از صحنه قدرت بار دیگر شدت گرفت. بسیاری از آگاهان دلیل قطعی اینترنت را جابه‌جایی مقامات طالبان یا حذف بی‌صدای مخالفان از سوی هبت‌الله آخوندزاده تعبیر می‌کنند.
این نخستین بار نیست که جدال بر سر کنار زدن سراج‌الدین حقانی از قدرت توسط رهبر قندهارنشین طالبان مطرح می‌شود. در چهار سال گذشته، درگیری میان قندهار و شبکه حقانی همواره بحران تقسیم قدرت در افغانستان را یادآوری کرده است. این بحران در مقاطعی تا جایی پیش رفت که سناریوی سرنگونی طالبان به محتمل‌ترین تحول در افغانستان بدل شد. اکنون نیز ناظران احتمال می‌دهند که نزاع بر سر قدرت به مرحله انفجار رسیده و احساس ضرورت تسویه‌حساب در قندهار را برانگیخته است.
بر اساس گزارش‌های مختلف، رهبری طالبان برای رفع تهدیدهای احتمالی همواره از طریق عزل و نصب‌های دولتی و گماردن افراد مورد اعتماد خود در مناصب کلیدی، به دنبال بیشینه‌سازی قدرت بوده است. از سوی دیگر، اخیراً خبر تأیید نشده‌ای منتشر شد که بربنیاد آن سراج‌الدین حقانی از مسیر خوست وارد وزیرستان شمالی در پاکستان شده و با هیئتی از نظامیان پاکستانی تحت تدابیر شدید امنیتی دیدار کرده است. این در حالی است که روابط افغانستان و پاکستان پرتنش است. در شرایطی که قندهار به مطالبات راولپندی پاسخ منفی داده، این سفر اگر انجام شده باشد، بسیار پرسش‌برانگیز است.
ردپای تهدیدهای خارجی در خاموشی افغانستان
در حالی که رابطه میان قندهار و شبکه حقانی در جریان قطعی اینترنت زیر ذره‌بین رفته و ترس از دست دادن قدرت به‌عنوان یکی از دلایل خاموشی افغانستان در حال بررسی است، ناظران به تهدیدهای خارجی نیز توجه کرده‌اند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اخیراً در پستی در شبکه اجتماعی «تروث سوشیال»، طالبان را نسبت به عواقب عدم واگذاری پایگاه بگرام به آمریکا تهدید کرد؛ تهدیدی که طالبان تاکنون در برابر آن مقاومت کرده، اما نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد.
همزمان با قطعی اینترنت، سارا آدامز، کارمند سابق سازمان جاسوسی آمریکا (سیا)، مدعی شد طالبان به دلیل جابه‌جایی گروه‌های تروریستی از بگرام، اینترنت را قطع کرده‌اند. ترس قندهار از افشای اطلاعات امنیتی‌اش، همزمان با احتمال ورود آمریکا به بگرام یا افزایش نفوذ اطلاعاتی این کشور در افغانستان از طریق پاکستان، احتمالاً طالبان را به احتیاط بیشتر واداشته است.
پاکستان نیز که این روزها از رفتار افغانستان خشمگین است، به تهدیدی وجودی برای طالبان تبدیل شده و به گفته ناظران، در حال آمادگی برای حملات نظامی به افغانستان است.
کلید خاموشی: راه‌حل تازه برای بقا؟
قطعی اینترنت نشان داد که رهبری طالبان برای مقابله با تهدیدهای داخلی و خارجی به راه‌حل تازه‌ای رسیده‌اند: زدن کلید خاموشی اینترنت و آغاز پنهان‌کاری گسترده. هرچند امیر طالبان این اقدام را به دلیل «خیرخواهی» برای مردم و جلوگیری از اتلاف وقت و فرو رفتن در فساد توجیه می‌کند، اما این اتفاق نشان داد که هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، اکنون بیش از هر زمان دیگری تهدیدها و چالش‌های پیش‌روی حکومتش را احساس می‌کند.
مجموعه تهدیدهای درونی ناشی از رقابت بر سر قدرت، که در چهار سال گذشته از هیچ تلاشی برای رفع آن‌ها دریغ نشده، تا تهدیدهای خارجی ناشی از بازگشت آمریکا و دلخوری پاکستان از متحدان قدیمی، شرایطی را فراهم کرده که دست هبت‌الله را برای اعمال محدودیت‌های بیشتر و تبدیل افغانستان به نسخه‌ای از کره شمالی بازتر کرده است.
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد
آخرین اخبار افغانستان را در ایراف بخوانید:
تحلیل جامع وضعیت اقتصادی و تجارت خارجی افغانستان با کشورهای همسایه پس از روی‌کار آمدن طالبان
تاثیر اسنپ‌بک بر روابط اقتصادی ایران و افغانستان؛ راهکارهای مقابله مشترک علیه تحریم‌ها
ممنوعیت آثار ۹ نویسنده ایرانی در افغانستان اقدامی ضدفرهنگی است؛ زبان فارسی تقویت می‌شود
اعمال الگوی کره شمالی در افغانستان: ترس از تهدید یا تلاش برای بقا؟
