طالبان از عصر روز دوشنبه ۷ مهر، به‌طور ناگهانی اینترنت را در سراسر افغانستان قطع کردند و این وضعیت تاکنون ادامه دارد. سازمان نظارت بر اینترنت، نت بلاکس، اواخر روز دوشنبه اعلام کرد که چندین شبکه در افغانستان قطع شده و خدمات تلفنی نیز تحت تأثیر قرار گرفته که منجر به قطع کامل اینترنت در این کشور ۴۳ میلیون نفری شده است. از سوی دیگر، خبرگزاری‌های آسوشیتدپرس و خبرگزاری فرانسه اعلام کردند که نتوانستند با دفاتر خود در کابل تماس بگیرند.
طالبان تاکنون در این مورد هیچ بیانیهٔ رسمی منتشر نکرده‌اند، اما روزنامهٔ واشنگتن‌پست به نقل از یک دیپلمات، گزارش داده که این گروه به‌صورت ناگهانی و بدون اطلاع‌رسانی قبلی، خدمات اینترنتی را در سراسر افغانستان قطع کرده است. این مقام همچنین افزوده است که این گروه به برخی از نهادهای خارجی اطلاع داده‌اند که این قطعی تا «اطلاع ثانوی» ادامه خواهد داشت.
از سوی دیگر، رسانه‌های افغانستان به موازات این قطعی گزارش دادند که قطعی اینترنت موقت و برای کنترل بر اپراتورهای فعال در کشور است.
این اتفاق با موج جدیدی از واکنش‌های شهروندان افغانستان و نهادهای مدنی و اجتماعی در شبکه‌های اجتماعی مواجه شد و کمپین‌هایی را برای مخالفت با این طرح به راه انداخت. نهاد «نی در تبعید» قطع گسترده و سراسری اینترنت توسط طالبان را یک «خیانت بزرگ» خواند. همچنین بسیاری از ناظران نسبت به پیامدهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این اتفاق هشدار داده‌اند.
اما در حالی افغانستان به‌یک‌باره خاموش شده و در بی‌خبری مطلق فرورفته که پرسش‌ها از انگیزه‌های این اتفاق در هاله‌ای از ابهام است. بسیاری نگرانی هبت‌الله از قیام‌های مردمی، نظارت شدید و دقیق بر کشور و کنترل اوضاع، تا مسئلهٔ حضور آمریکایی‌ها در بگرام و حتی ارتباط این موضوع با طرح خاورمیانهٔ جدید ترامپ را مطرح می‌کنند. حتی برخی خبرهای تأییدنشده از جابه‌جایی در وزارت کشور طالبان نیز منتشر شده است.
از دلواپسی برای دین تا احتمال حضور آمریکایی‌ها در بگرام
افغانستان در حالی در سکوت مطلق فرورفته که طالبان چندی پیش در واکنش به قطع اینترنت در چند شهر اعلام کرده بود که به دلیل «فعالیت‌های غیراخلاقی» دسترسی به اینترنت را قطع می‌کنند. این نخستین بار نیست که این گروه برای اجرای شریعت دست به محدودسازی می‌زند. اخیراً به‌منظور آنچه «جلوگیری از استفادهٔ نامناسب» کارمندان حکومتی از اینترنت و تماشای فیلم‌ها و تصاویر غیراخلاقی توسط آنان، هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، دسترسی به اینترنت پرسرعت در ادارات را ممنوع کرد.
اما سابقهٔ طالبان برای محدود کردن افغانستان از صدا و تصویر و حالا اینترنت به دههٔ نود میلادی برمی‌گردد. حاکمیت نخست این گروه در دههٔ نود، افغانستان را به کشوری بدون صدا و تصویر تبدیل کرد؛ سیاستی که حالا در دور دوم حاکمیت نیز، هرچند مشخص نیست برای چه مدت، اما اعمال شده است.
چرا طالبان پس از چهار سال حاکمیت اکنون به فکر قطعی اینترنت افتاده‌اند؟ آیا حفظ دین و دلواپسی برای فروغلتیدن جامعه به منجلاب فساد اخلاقی، تنها نگرانی طالبان از دسترسی آزادانه به اینترنت است؟
نگاهی به ماهیت طالبان و زندگی رهبران ارشد این گروه نشان می‌دهد که زندگی در خفا برای حفظ بقا همواره یک استراتژی کلیدی و مهم در ساختار طالبانی بوده است. پنهان ماندن رهبران طالبان از انظار عمومی، تصاویر اصلاً منتشرنشده از آن‌ها، فعالیت کاملاً کنترل‌شده و مخفیانه و اطلاعات سازمان‌دهی‌شده از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که طالبان را به طالبان تبدیل کرده و بر عمر این گروه افزوده است. طالبان عموماً پیش از آن‌که به قدرت برسد، به‌عنوان جنبشی شناخته می‌شد که پنهان‌کاری و زندگی در خفا دو مشخصهٔ اصلی آن‌ها را تشکیل می‌داد. درز اطلاعات اندک از این گروه و دستیابی به اطلاعات آن تا آن‌جا کنترل‌شده و محافظت‌شده است که خبر مرگ رهبر و بنیان‌گذار این گروه، «ملا عمر»، چند سال پس از درگذشت او رسانه‌ای و اعلام شد. بنابراین، زندگی در خفا به دلایل امنیتی یک اصل پذیرفته‌شده و حیاتی برای موجودیت طالبان است.
این در حالی است که حالا که این گروه قدرت را به دست گرفته‌اند، برای حفظ آن دوباره به سیاستی که حداقل برای طالبان پاسخ‌گو بوده، متوسل شده‌اند: یعنی کار در خاموشی. از سوی دیگر، طالبان اکنون در شرایطی قرار دارند که به‌شدت از سوی پاکستان به دلیل نگرانی‌های امنیتی و حالا ایالات متحده به دلیل تمایل ترامپ به کنترل دوبارهٔ بگرام، زیر ذره‌بین قرار دارند. برخی ناظران می‌گویند که احتمالاً طالبان در حال جابه‌جایی گروه‌های تروریستی هستند.
جدال بر سر قدرت دامن اینترنت را هم گرفت؟
در حالی که پرسش‌ها و ابهامات دربارهٔ چرایی قطع اینترنت بالا گرفته، مکتوبی در حال دست‌به‌دست شدن است از برکناری سراج‌الدین حقانی، سرپرست وزارت کشور طالبان و رهبر شبکهٔ قدرتمند حقانی از وزارت کشور و جای‌گذاری یوسف وفا، والی طالبان در بلخ، به‌جای حقانی. شخصی که از او به‌عنوان «سایهٔ آخوندزاده در شمال» نام برده می‌شود. هرچند این اخبار موثق نیست و تاکنون هیچ منبع رسمی آن را تأیید نکرده است، اما احتمال تشدید تلاش‌های رهبر طالبان برای تحکیم قدرت خود در افغانستان دوباره رنگ گرفته است.
هرچند رهبر طالبان در جریان چهار سال گذشته اصلاً دیده نشده، اما خبرهای برآمده از او همواره در صدر اخبار بوده است؛ به‌ویژه اختلاف با شبکهٔ حقانی بر سر توزیع قدرت. مسئله‌ای که سناریوی فروپاشی طالبان از درون را محتمل کرده بود. اکنون نیز تلاش برای تقویت قدرت از گزینه‌های روی میز تحلیل‌گران در علت‌یابی قطعی اینترنت است. اقدامات رهبر طالبان در چهار سال گذشته برای تقویت قدرت و به دلیل نگرانی از توطئه نشان می‌دهد که قندهار از هیچ تلاشی برای رفع توطئه دست نخواهد کشید و تمام راه‌ها را امتحان خواهد کرد.
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد
آخرین اخبار افغانستان را در ایراف بخوانید:
قطعی اینترنت افغانستان و توقف ۸۰۰ کامیون در مرز دوغارون
تعلیق فعالیت‌های دانشگاه آنلاین «افغانستان روشن» در پی قطع سراسری اینترنت
قطع اینترنت در افغانستان و افزایش ۷۰ درصدی قیمت استارلینک
بسته شدن گذرگاه تورخم در پی قطع اینترنت افغانستان
قطع اینترنت در افغانستان؛ یک نهاد حامی خبرنگاران آن را «خیانت بزرگ» توصیف کرد
