ترامپ بدون توسل به زور قادر به بازپس‌گیری بگرام نیست

یک اندیشکده هندی در تحلیلی نوشت که ادعاهای دونالد ترامپ درباره بازگشت صلح‌آمیز به پایگاه بگرام با واقعیت‌های میدانی و موازنه قدرت در افغانستانِ پس از خروج آمریکا در تناقض کامل است.

4 ساعت پیش

به گزارش ایراف، کبیر تانجا در تحلیلی برای اندیشکده هندی Observer Research Foundation درباره بگرام نوشت، خروج نیروهای آمریکایی از پایگاه بگرام در آگوست ۲۰۲۱ که تحت نظارت دولت بایدن انجام شد، نه تنها به پایان جنگ دو دهه‌ای افغانستان منجر شد، بلکه مزیت‌های ژئوپلیتیک قابل توجهی برای کشورهای منطقه از جمله ایران، چین و روسیه به همراه آورد. در شرایطی که آمریکا دیگر تأثیرگذارترین بازیگر در افغانستان محسوب نمی‌شود، طالبان پس از نزدیک به سه سال حاکمیت، کنترل تقریباً کاملی بر سراسر این کشور برقرار کرده است.

به گفته تانجا اگرچه دولت ترامپ همچنان بر تحریم‌ها و منابع مالی مسدود شده افغانستان در خارج از کشور تأثیرگذار است، اما ساختار داخلی طالبان همچنان شکننده باقی مانده و تنش‌های مرزی با همسایگان ادامه دارد. رفتار اخیر ترامپ با پاکستان و نخست وزیر این کشور، شهباز شریف، که منجر به بازگشت اسلام‌آباد به کاخ سفید شده است، تأثیرات مستقیمی بر معادلات افغانستان داشته است.

تنش‌های امنیتی بین پاکستان و طالبان افغانستان بر سر گروه تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) همچنان ادامه دارد. پاکستان، طالبان را به پناه دادن به این گروه متهم می‌کند، در حالی که طالبان آن را مسئله داخلی پاکستان می‌دانند. این اختلافات به حدی است که سازمان اطلاعات پاکستان که زمانی حامی و پرورش‌دهنده طالبان بود، امروز با دست‌پرورده سابق خود درگیری منافع پیدا کرده است.

تانجا در ادامه نوشت، در دوره حکومت طالبان بر افغانستان، این گروه با چالش‌های متعددی در توزیع قدرت داخلی روبرو بوده است. بر اساس گزارش‌ها، جناح ایدئولوژیک به رهبری ملا هبت‌الله آخوندزاده که در قندهار مستقر است، توانسته کنترل بخش عمده‌ای از امور حکومتداری از جمله سیاست خارجی را از شبکه حقانی به رهبری سراج‌الدین حقانی در کابل بگیرد.

این تغییرات در حالی رخ می‌دهد که عمل‌گرایی جایگزین ایدئولوژی به عنوان مفهوم اصلی پیشبرد آرمان افغانستان شده است. با این حال، برای اعضای عادی طالبان، اجازه دادن به هر قدرت خارجی برای استقرار پایگاه در افغانستان غیرممکن به نظر می‌رسد.

فشارهای ترامپ برای بازپس‌گیری پایگاه بگرام نیز در صورت عدم همراهی با اجبار نظامی، به نتیجه مشخصی نخواهد رسید. این در حالی است که ظرفیت‌های دیپلماتیک آمریکا به دلیل درگیری‌هایی مانند اوکراین و غزه محدود شده است.

کارشناسان هشدار می‌دهند در صورت تعقیب گزینه نظامی توسط دولت ترامپ، بسیاری از قدرت‌های منطقه‌ای رقیب آمریکا که از سوی برخی «محور آشوب» نامیده می‌شوند، افغانستان را بار دیگر به میدان نبرد فرقه‌ای و قومی تبدیل خواهند کرد. این اقدام می‌تواند موجب تثبیت موقعیت طالبان در برابر جمعیت‌های غربی شده و از آسیب‌های جنگ افغانستان به عنوان سلاحی در رقابت‌های ژئوپلیتیک استفاده کند.