امروز اسلام‌آباد میزبان نشستی دو روزه با حضور مخالفان طالبان تحت عنوان «گفت‌وگوی منطقه‌ای: به‌سوی وحدت و اعتماد» است. این نشست که به ابتکار نهاد «زنان برای افغانستان» و «انستیتوت ثبات راهبردی افغانستان» برگزار شده، هدف خود را تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و ترسیم چشم‌اندازی برای آینده سیاسی افغانستان معرفی کرده است. اما این نشست که تاکنون سه بار به تعویق افتاده، با انتقادها و پرسش‌هایی جدی روبه‌رو شده است. مهم‌ترین پرسش این است که چرا در زمان کنونی برگزار شد.
برخی ناظران معتقدند این نشست ابزاری برای اعمال فشار بر طالبان و پیامی غیرمستقیم به این گروه در واکنش به پاسخ‌های سرد کابل به نگرانی‌های اسلام‌آباد است. به باور آنان، پاکستانی‌ها می‌خواهند نشان دهند که برای تحت فشار قرار دادن طالبان از هیچ ابزاری دریغ نخواهند کرد. این در حالی است که سابقه نفوذ پاکستان در میان اپوزیسیون دولت مرکزی افغانستان نشان داده که نتیجه چنین اقداماتی مطلوب نبوده و حتی گاه به جنگ، درگیری و نفوذ اطلاعاتی و استخباراتی انجامیده است. با این حال، پرسش اصلی این است که آیا این نشست ظرفیت تحت فشار قرار دادن طالبان را دارد؟
در پاسخی ابتدایی باید گفت با نگاهی به ترکیب این نشست، نام افرادی دیده می‌شود که در حال حاضر ظرفیت چندانی برای کنش‌گری قدرتمند و پرنفوذ در معادلات افغانستان یا به چالش کشیدن طالبان ندارند. بیشتر این چهره‌ها کسانی هستند که فعالیت‌های مبارزاتی خود را اکنون در قالب نشست‌ها، گفت‌وگوها و مصاحبه‌ها دنبال می‌کنند. از سوی دیگر، توانایی آنان برای فشار بر گروهی که نه‌تنها کنترل افغانستان را در دست دارد، بلکه مجهز به تجهیزات و برخوردار از حمایت‌های منطقه‌ای است، اندک یا دست‌کم نامعلوم است.
این در حالی است که از زمان بازگشت طالبان به قدرت و همزمان با افزایش حملات انتحاری در پاکستان، اسلام‌آباد از هیچ فشاری، چه نظامی و چه سیاسی و دیپلماتیک، بر افغانستانِ تحت حاکمیت طالبان دریغ نکرده است؛ راه‌هایی که هیچ‌یک به نتیجه نرسیده‌اند.
برای پاکستان، حالا کابل و دقیق‌تر قندهار، طرفی سرسخت شناخته می‌شود که نه در برابر حملات نظامی سر خم کرده، نه واسطه‌گری دولت‌های ثالث را پذیرفته و نه تحت تأثیر تهدیدهای سیاسی قرار گرفته است. این امر اسلام‌آباد را به سیاست قدیمی خود، یعنی فشار از طریق گروه‌های مخالف، سوق داده است. چنین رویکردی شاید در کوتاه‌مدت نتیجه دهد، اما تجربه طالبان نشان داده نمی‌توان برای مدت طولانی بر آن تکیه کرد.
از همین رو، اسلام‌آباد در آغاز به سراغ نهادهای مطالعاتی رفته و برای فرار از تبعات مستقیم این سیاست از سوی طالبان، روی گروه‌هایی حساب باز کرده که دست‌کم در گام نخست اثرگذاری اندکی دارند. ناظران می‌گویند این بیشتر نوعی فشار سیاسی و رسانه‌ای ملایم و تلاشی برای نمایش نقش‌آفرینی اسلام‌آباد در تحولات افغانستان است.
با این حال، نباید از نظر دور داشت که شاید در گام اول اسلام‌آباد با گروه‌هایی در رده‌های پایین وارد معامله شده تا ضمن نشان دادن توانایی خود در نفوذ میان مخالفان، از آغاز یک نزاع جدی با طالبان پرهیز کند. احتمالاً پاکستان نمی‌خواهد در شرایط کنونی با چهره‌های برجسته‌تر حساسیت بیشتری برانگیزد و بیشتر به دنبال چشم‌زهر گرفتن از کابل است. البته در برابر پاسخ‌های سرد کابل، ممکن است به گزینه‌های بعدی روی آورد.
پرسش دیگر این است که چرا پاکستان در شرایطی که روابط دو طرف وارد دور تازه‌ای از تنش شده، چنین نشستی را برگزار کرد؟ آیا پاسخ منفی طالبان در بحبوحه گشایش روابط اسلام‌آباد با واشنگتن و احتمال دور زدن پاکستان، مقامات راولپندی را نگران کرده است؟
به هر روی، دست‌کم در کوتاه‌مدت، این نشست با ترکیب فعلی، نتیجه قابل قبول و ملموسی برای پاکستان به همراه نخواهد داشت. این گروه‌ها در چهار سال گذشته هیچ‌گاه حکومت طالبان را به چالش نکشیده‌اند و پتانسیل آنان برای مقابله با طالبان، حتی با حمایت اسلام‌آباد، همچنان نامشخص است؛ به‌ویژه آن‌که روشن نیست پاکستان تا کجا از این گروه‌ها حمایت خواهد کرد.
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد
آخرین اخبار افغانستان را در ایراف بخوانید:
نشست اسلام‌آباد؛ تلاشی برای اجماع یا بازتاب نفوذ منطقه‌ای؟
نشست اسلام‌آباد؛ سفارت افغانستان در تاجیکستان درباره «مداخله و انگیزه‌های پنهان» هشدار داد
کوفی در نشست اسلام‌آباد: پرداختن به نگرانی‌های مشترک نیازمند تعامل سازنده است
نشست اسلام‌آباد؛ «استخبارات پاکستان به دنبال چیست؟»
واکنش منفی کاربران افغان به نشست اسلام‌آباد: کدام وحدت و اعتماد؟
