بحران افغانستان طی سال‌های اخیر به یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های منطقه‌ای تبدیل شده است. پس از بازگشت طالبان به قدرت، این کشور با مشکلات گسترده امنیتی، انسانی و اقتصادی مواجه شده است که نه تنها افغانستان، بلکه کشورهای همسایه و منطقه را نیز تحت تأثیر قرار داده‌اند. افزایش فعالیت گروه‌های تروریستی، گسترش قاچاق مواد مخدر، فشار بر مهاجران و مخاطرات امنیتی مرزی، ضرورت همکاری‌های منطقه‌ای و مدیریت هماهنگ بحران را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
ایران و پاکستان، دو همسایه مهم افغانستان، نقش کلیدی در کاهش تهدیدها و تقویت ثبات منطقه‌ای دارند. هر کشور نگرانی‌ها و اولویت‌های خاص خود را دنبال می‌کند، اما درک مشترک از ضرورت همکاری‌های عملیاتی، مدیریت مرزها و هماهنگی‌های امنیتی، زمینه گفت‌وگو و هم‌گرایی را فراهم کرده است.
دیدار صادق خان با مقامات ایرانی
محمد صادق خان، نماینده ویژه نخست‌وزیر پاکستان در امور افغانستان، در دیداری رسمی با مقامات ارشد ایران، آخرین تحولات افغانستان و چالش‌های امنیتی و انسانی مرتبط با این کشور را مورد بررسی قرار داد. محور اصلی گفتگوها شامل امنیت مرزها، مقابله با گروه‌های تروریستی، وضعیت مهاجران و راهکارهای همکاری مشترک برای ثبات سیاسی و اجتماعی افغانستان بود.
ایران و پاکستان با توجه به اشتراکات فرهنگی، مرزی و اقتصادی، در تلاشند سازوکارهای عملیاتی و هماهنگ برای مدیریت بحران افغانستان ایجاد کنند. این همکاری‌ها همچنین در راستای کاهش نفوذ گروه‌های تروریستی و جلوگیری از افزایش قاچاق مواد مخدر و مهاجرت غیرقانونی اهمیت دارد. صادق خان تأکید کرد: «پاکستان و ایران باید در چارچوبی مشترک، تهدیدهای منطقه‌ای ناشی از بی‌ثباتی افغانستان را مدیریت کنند و راه‌های اعتمادسازی میان جریان‌های سیاسی این کشور را تقویت نمایند.»
دیدار صادق خان با مقامات ایرانی همزمان با نشست چهارجانبه وزرای خارجه ایران، پاکستان، چین و روسیه در نیویورک برگزار شد. در این نشست نیز بر اهمیت همکاری‌های منطقه‌ای برای مقابله با بحران افغانستان تأکید شد و تلاش گردید چارچوب مشترکی برای هماهنگی اقدامات ارائه شود.
نگرانی‌های مشترک و رویکردهای متفاوت
اگرچه ایران و پاکستان دغدغه‌های مشترکی درباره ثبات افغانستان دارند، اما رویکردهای متفاوتی نیز دنبال می‌کنند. ایران بر تضمین امنیت مرزها، مقابله با تروریسم و مدیریت پیامدهای انسانی بحران تأکید دارد، در حالی که پاکستان به عنوان میانجی عمل کرده و ضمن مذاکره با جریان‌های مختلف افغانستان، تلاش می‌کند نقش خود در مدیریت مرزها و ثبات منطقه‌ای را حفظ کند.
بی‌ثباتی افغانستان موجب شده است که هر دو کشور نسبت به گسترش گروه‌های تروریستی، قاچاق انسان و مواد مخدر و فشار بر مهاجران نگران باشند. این نگرانی‌ها، ضرورت هماهنگی و گفت‌وگوهای مستمر میان تهران و اسلام‌آباد را پررنگ می‌کند و نشان می‌دهد که همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای امنیت منطقه به شمار می‌رود.
نشست جریان‌های سیاسی افغانستان در اسلام‌آباد؛ فشار دیپلماتیک یا راه‌حل واقعی؟
نشست اخیر جریان‌های سیاسی افغانستان در اسلام‌آباد، اگرچه با عنوان «به‌سوی وحدت و اعتماد» برگزار شد، اما سطح و دامنه آن محدود بود. رهبران اصلی مخالف طالبان و خود طالبان در آن حضور نداشتند و بیشتر شبیه یک کارزار سیاسی برای فشار و کسب امتیاز از بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای جلوه کرد.
این نشست دو روزه توسط نهادهای غیرحکومتی سازمان‌دهی شد و به جای آن‌که زمینه‌ساز گفت‌وگویی فراگیر میان بازیگران کلیدی افغانستان باشد، به یکجانبه‌گرایی و تکرار دیدگاه‌های محدود انجامید. در چنین شرایطی، نمی‌توان انتظار داشت که نشست‌هایی با ترکیب ناقص و بدون حضور طرف‌های اصلی بحران، به نتایج عملی و ملموسی برای آینده افغانستان بینجامد.
یکجانبه‌گرایی در مدیریت بحران افغانستان نه‌تنها به حل مشکل کمک نمی‌کند، بلکه خطر تشدید و تعمیق بحران را در پی دارد. تنها یک رویکرد جامع و مشارکتی می‌تواند چشم‌انداز واقعی برای ثبات افغانستان ترسیم کند.
پیامدها و ضرورت همکاری منطقه‌ای
تجربه چهار سال گذشته نشان داده است که بی‌ثباتی افغانستان پیامدهای گسترده‌ای فراتر از مرزهای این کشور دارد. تهدیدهای تروریستی، گسترش قاچاق مواد مخدر، بحران انسانی و فشار بر مهاجران، چالش‌های مشترک ایران و پاکستان هستند. سفر صادق خان به تهران و نشست اسلام‌آباد، نمونه‌هایی از تلاش‌های دیپلماتیک و همکاری‌های منطقه‌ای برای کاهش تنش‌ها و ایجاد امنیت پایدار به شمار می‌روند.
هماهنگی ایران و پاکستان در ایجاد سازوکارهای عملیاتی، به ویژه در زمینه امنیت مرزها، تبادل اطلاعات امنیتی و برنامه‌های مشترک ضدتروریسم، اهمیت حیاتی دارد. چنین اقدامات هماهنگ می‌تواند هم ثبات داخلی افغانستان را افزایش دهد و هم مانع از گسترش بحران به کشورهای همسایه شود.
جمع‌بندی
سفر محمد صادق خان به تهران و نشست جریان‌های سیاسی افغانستان در اسلام‌آباد، تصویری از تلاش‌های منطقه‌ای برای مدیریت بحران ارائه می‌دهد. اما مادامی که روندهای دیپلماتیک به جای فراگیری، محدود و یکجانبه باقی بمانند، نمی‌توان انتظار دستاوردهای پایدار داشت.
ثبات افغانستان تنها زمانی محقق خواهد شد که تمامی جریان‌ها و گروه‌های سیاسی با رویکردی جامع و مشارکتی وارد فرآیندهای گفت‌وگو شوند و کشورهای همسایه نیز با همکاری و حمایت منطقی، زمینه را برای دستیابی به امنیت و آرامش فراهم کنند.
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد
آخرین اخبار افغانستان را در ایراف بخوانید:
چین اجازه بازپس‌گیری پایگاه بگرام را به آمریکا نخواهد داد
طالبان اینترنت فیبر نوری را در سراسر افغانستان قطع کردند
قطع سراسری اینترنت در افغانستان؛ پروازهای فرودگاه کابل مختل شد
