به گزارش ایراف، بر اساس آمارهای رسمی، بیماری‌های قلبی، دیابت، سرطان و بیماری‌های مزمن تنفسی عامل ۴۳ درصد از موارد مرگ‌ومیر در افغانستان هستند.
پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال ۱۴۰۹ به بیش از ۶۰ درصد افزایش یابد که بخش قابل توجهی از آن زنان را دربر می‌گیرد. در کنار این روند، مصرف مواد مخدر و تصادفات جاده‌ای نیز فشار مضاعفی بر نظام سلامت افغانستان وارد کرده‌اند.
دسترسی محدود به خدمات درمانی، به‌ویژه در مناطق روستایی، موجب شده هزاران خانواده افغان با صف‌های طولانی انتظار برای دریافت مراقبت‌های حیاتی مواجه باشند. بیماری‌های قلبی سالانه جان بیش از ۴۰ هزار نفر را می‌گیرند و افغانستان را در زمره کشورهایی با بالاترین نرخ مرگ‌ومیر تعدیل‌شده بر اساس سن قرار داده‌اند.
سرطان نیز بار سنگینی بر دوش خانواده‌ها گذاشته است؛ سرطان پستان و دهانه رحم در میان سه سرطان شایع در کشور قرار دارند، در حالی که اغلب بیماران تنها در مراحل پیشرفته بیماری به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند.
سازمان جهانی بهداشت همچنین نسبت به وضعیت سلامت روان در افغانستان ابراز نگرانی کرده است. سال‌ها جنگ، بلایای طبیعی و مهاجرت‌های اجباری، اثرات روانی عمیقی بر مردم این کشور گذاشته‌اند.
برآوردها نشان می‌دهد یک‌پنجم جمعیت افغانستان با اختلالات روانی مواجه‌اند و بیش از نیمی از خانواده‌های بازگشتی از کشورهای همسایه در سال گذشته علائمی از اضطراب، افسردگی یا اختلال استرس پس از سانحه را تجربه کرده‌اند.
با این حال، خدمات روان‌درمانی در مراکز بهداشت اولیه و بیمارستان‌های ولایتی تقریباً وجود ندارد.
دکتر ادوین سنیزا سالوادور، نماینده سازمان جهانی بهداشت در افغانستان، در این‌باره گفت: «میلیون‌ها نفر در افغانستان روزانه با بار بیماری‌های مزمن و چالش‌های روانی زندگی می‌کنند؛ فشاری که نظام سلامت آسیب‌پذیر کشور را با چالش جدی مواجه کرده است. فراتر از بیماری جسمی، تروما و رنج روانی همچنان خانواده‌ها و جوامع را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مسئولیتی مشترک میان WHO، دولت افغانستان و اهداکنندگان است تا دسترسی به مراقبت‌های کیفی را گسترش دهند و اطمینان حاصل کنند که خدمات به دست نیازمندان واقعی می‌رسد.»
در پاسخ به این بحران، وزارت بهداشت طالبان در اسفند ۱۴۰۳ سیاست ملی سلامت را تصویب کرد که تمرکز ویژه‌ای بر پیشگیری و درمان بیماری‌های غیرواگیر، خدمات سرطان و سلامت روان دارد. سازمان جهانی بهداشت با همکاری نزدیک با مقامات بهداشتی کشور، در حال اجرای برنامه‌هایی برای گسترش خدمات، افزایش آگاهی عمومی و حمایت از زنان و کودکان آسیب‌پذیر است.
سازمان جهانی بهداشت تأکید کرده است که بیماری‌های غیرواگیر و اختلالات روانی، اگرچه کمتر در صدر اخبار قرار می‌گیرند، اما همه ولایت‌های افغانستان را تحت تأثیر قرار داده‌اند. افزایش ارائه خدمات، آگاهی‌بخشی و همبستگی با آسیب‌دیدگان، ضرورتی فوری و ملی است.
