تعاملات منطقه‌ای ازبکستان و طالبان در سایهٔ «شناسایی محدود»

در حالی‌که حکومت طالبان همچنان فاقد شناسایی رسمی از سوی جامعهٔ جهانی است، ازبکستان با اتخاذ سیاست «شناسایی محدود» به تعاملات عملی با کابل ادامه می‌دهد؛ سیاستی که در هفته‌های اخیر با مناقشه‌ای بر سر بازگرداندن هلیکوپترهای نظامی به اوج رسید.

5 ساعت پیش

به گزارش ایراف، در ۱۱ سپتامبر سال جاری، یکی از مقامات طالبان اعلام کرد که ازبکستان با بازگرداندن چندین فروند بالگرد نظامی که در جریان سقوط دولت اشرف غنی در اوت ۲۰۲۱ به خاک این کشور منتقل شده بودند، موافقت کرده است.

این ادعا با تأخیر از سوی وزارت خارجهٔ ازبکستان تکذیب شد.

اسلام‌خان غفاروف، کارشناس مسائل افغانستان در مرکز اصلاحات مترقی تاشکند، تأکید کرده که این تجهیزات به‌طور غیرقانونی وارد خاک ازبکستان شده‌اند، اما چون متعلق به ارتش آمریکا بوده‌اند، واشنگتن نیز در تصمیم‌گیری دخیل است.

با وجود این اختلافات، ازبکستان دلایل مهم‌تری برای تعامل با طالبان دارد. در ژوئیه، توافقی سه‌جانبه میان پاکستان، افغانستان و ازبکستان برای مطالعهٔ امکان‌سنجی احداث خط آهن ترمذ–پیشاور امضا شد؛ پروژه‌ای به طول ۶۴۷ کیلومتر که می‌تواند ازبکستان را به بندرهای اقیانوس هند متصل کند.

با وجود پیشرفت در بخش‌هایی از مسیر، چالش‌های امنیتی و تنش‌های مرزی میان افغانستان و پاکستان، آیندهٔ این پروژه را با ابهام مواجه کرده‌اند.

در حوزهٔ منابع آبی نیز، ساخت کانال قوش‌تپه توسط طالبان از مارس ۲۰۲۲ آغاز شده و اکنون فاز دوم آن ۹۳٪ پیشرفت داشته است.

این کانال ۲۸۵ کیلومتری قرار است ۱۰ میلیارد متر مکعب آب از رودخانهٔ آمو دریا را به شمال افغانستان منتقل کند؛ اقدامی که می‌تواند تأثیرات جدی بر کشاورزی ازبکستان داشته باشد.

در مه ۲۰۲۵، توافقی میان معاون وزیر کشاورزی ازبکستان و والی طالبان در ولایت بلخ برای مدیریت مشترک منابع آبی امضا شد.

غفاروف در گفت‌وگو با نشریهٔ Times of Central Asia این رویکرد را «شناسایی محدود» توصیف کرده و می‌گوید: «ما (ازبکستان) دولت طالبان را به‌صورت رسمی به رسمیت نمی‌شناسیم، اما در سطح منطقه‌ای و بخشی با آنان تعامل داریم.»

تشکیل گروه تماس منطقه‌ای افغانستان با حضور پنج کشور آسیای مرکزی در اواخر اوت، گامی دیگر در جهت هماهنگی منطقه‌ای برای تعامل با کابل محسوب می‌شود که نشانه‌ای از بلوغ دیپلماتیک کشورهای منطقه در مواجهه با واقعیت‌های ژئوپلیتیکی جنوب آسیا است.