قطع اینترنت در افغانستان | ارتباط با دنیای خارج قطع می‌شود؟

در روزهای اخیر، دستور مستقیم رهبر طالبان مبنی بر قطع اینترنت در چندین ولایت مهم افغانستان به اجرا درآمده است. این اقدام که با هدف جلوگیری از «فساد و فحشا» به‌صورت رسمی توجیه شده، بازتاب‌های گسترده‌ای در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی به‌دنبال داشته و تحلیل‌گران آن را بخشی از پروژه‌ای عمیق‌تر برای سانسور و انحصار روایت در این کشور ارزیابی می‌کنند.

4 ساعت پیش
سارا ناجی

به گزارش ایراف، در ظاهر، طالبان ادعا می‌کنند که این محدودیت‌ها برای «پاک‌سازی فضای مجازی» و مقابله با «فحشا و فساد» اعمال شده است. اما بررسی‌ها و واکنش کارشناسان نشان می‌دهد که هدف اصلی، مهار اعتراض‌ها، کنترل کامل جریان اطلاعات و جلوگیری از انتشار روایت‌های مستقل و متفاوت از روایت رسمی طالبان است.

به باور منتقدان این اقدام طالبان نه‌تنها یک تصمیم فنی یا موقتی نیست، بلکه بخشی از یک سیاست هدفمند امنیتی، سیاسی و کنترلی است.

طالبان در شرایطی که احتمال اعتراضات مردمی، فعالیت‌های ضدحکومتی یا افشاگری رسانه‌ای وجود دارد، برای جلوگیری از گسترش اخبار و هماهنگی میان مخالفان، اقدام به قطع اینترنت می‌کنند. در این چارچوب، تلاش برای جایگزینی اینترنت داخلی و محدودسازی شدید دسترسی به منابع خارجی، نشان‌دهنده نیت عمیق‌تری در جهت انحصار اطلاعات و کنترل افکار عمومی است.

پیامدهای فرهنگی و اجتماعی: خاموشی صدای شهروندان

قطع اینترنت وایرلس به معنای خاموشی بخش بزرگی از صدای شهروندان است. مردم به ویژه زنان و جوانان که پیش‌تر از فضای مجازی به عنوان ابزاری برای آموزش، ارتباط و بیان استفاده می‌کردند، با محدودیت‌های جدید مواجه شده‌اند. این وضعیت باعث افزایش انزوای اجتماعی، کاهش دسترسی به منابع آموزشی و فرهنگی و تضعیف تنوع فکری جامعه شده است.

این اقدام مانع از تحصیل آنلاین، تحقیقات و آموزش می‌شود و مردم را به استفاده از روش‌هایی مانند VPN، ماهواره و شبکه‌های موازی سوق می‌دهد.

محدود شدن دسترسی به گفتمان‌های مدرن، دانش دینی متنوع و مطالب حقوق بشری، نه تنها به کاهش پویایی فرهنگی منجر شده، بلکه فضای فکری جامعه را به سمت یک‌دستی و بسته‌شدن در قالب روایت‌های رسمی سوق داده است.

این شرایط مستقیماً زندگی روزمره مردم را در ارتباط با جهان خارج و ارتباط با خانواده‌هایشان و در نتیجه شرایط معیشتی و روانی آنها را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده است. زیرا قطع اینترنت موجب قطع یا محدود شدن ارتباطات آنلاین با بستگان خارج از کشور می‌شود. این مسئله به ویژه در شرایطی که مهاجرت و پناهندگی خانواده‌ها را از هم جدا کرده، باعث افزایش اضطراب و نگرانی خانواده‌ها می‌گردد.

پیامدهای اقتصادی: اختلال در کسب‌وکارها و فرار سرمایه انسانی

قطع اینترنت خانگی و اداری به شدت فعالیت‌های تجاری، بانکی و پروژه‌های اقتصادی را در افغانستان امروز که با مشکلات فراوان زیرساختی دست و پنجه نرم می‌کند، دچار اختلال می‌کند. شرکت‌های مخابراتی از هزینه‌های سنگین فیلترینگ و محدودسازی خبر داده‌اند که اجرای این سیاست را دشوار ساخته است.

از سوی دیگر، محدودیت‌های شدید باعث مهاجرت و فرار سرمایه انسانی، به ویژه متخصصان فناوری و رسانه، شده و آینده اقتصادی کشور را با تهدید جدی مواجه می‌کند.

همچنین باید اشاره کرد که بسیاری از خانواده‌ها که فرزندانشان در کشورهای توسعه یافته به سر می‌برند، برای دریافت حواله‌های مالی که منبع اصلی درآمد آنهاست، به خدمات آنلاین انتقال پول وابسته‌اند. قطع اینترنت باعث تأخیر و حتی توقف این تراکنش‌ها می‌شود که فشار مالی شدیدی بر زندگی روزمره مردم وارد می‌کند. این موضوع به ویژه در شرایط اقتصادی دشوار افغانستان، به وخامت وضعیت معیشتی خانواده‌ها منجر می‌شود.

پیامدهای امنیتی و سیاسی: رشد نارضایتی و انحصار روایت

ناظران بر این باورند که قطع ارتباطات موجب خشم جوانان و فعالان مدنی شده و می‌تواند زمینه‌ساز اعتراض‌های بالقوه باشد. طالبان با این اقدام در پی تسلط کامل بر جریان اطلاعات و روایت‌های داخلی است که این سیاست، مشروعیت آنان را بیش از پیش هم در داخل کشور و هم در سطح بین‌المللی زیر سوال می‌برد.

آیا افغانستان دوباره به کشوری بدون صدا تبدیل می‌شود؟

کارشناسان و تحلیل‌گران باور دارند طالبان در تلاش‌اند تا افغانستان را همانند دور اول حکومت خود به جامعه‌ای «مطیع، ساکت و بی‌پرسش» تبدیل کنند، اما به عقیده ناظران، تجربه‌های تاریخی نشان داده که چنین سیاست‌هایی در بلندمدت پایدار نیستند.