به گزارش ایراف، در عصر حاضر، سواد دیگر تنها به توانایی خواندن و نوشتن محدود نمی‌شود. با پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه فناوری، مفاهیمی چون سواد دیجیتال، سواد رسانه‌ای و سواد هوش مصنوعی به عنوان مهارت‌های حیاتی برای شهروندان قرن بیست‌و‌یکم شناخته می‌شوند. طبق تعریف جدید یونسکو، سواد یعنی «توانایی دسترسی، تحلیل، تولید و تعامل با اطلاعات در بسترهای مختلف»؛ تعریفی که شامل درک فناوری‌های نوین، تفکر انتقادی و آگاهی از مسائل اخلاقی در فضای دیجیتال نیز می‌شود.
اما در افغانستان، میلیون‌ها دختر حتی از ابتدایی‌ترین شکل سواد محروم‌اند. بر اساس گزارش یونسکو، بیش از ۴.۲ میلیون کودک افغان از آموزش محروم‌اند که ۶۰ درصد آن‌ها دختران هستند. از زمان بازگشت طالبان به قدرت، مدارس متوسطه و عالی برای دختران تعطیل شده‌اند و فعالیت مراکز سوادآموزی زنان متوقف شده است.
بر اساس آمار سازمان آموزشی، فرهنگی و علمی ملل متحد (یونسکو)، با وجود پیشرفت‌های مداوم در جهان دست‌کم ۷۶۳ میلیون جوان و بزرگسال در جهان فاقد مهارت‌های اولیه سواد اند.
یونسکو گفته است که بحران‌های گوناگون به ویژه درگیری‌ها، تغییرات اقلیمی و پاندمی کووید-۱۹ بر چالش بی‌سوادی در جهان افزوده است.
از سوی دیگر، دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) به مناسبت ۸ سپتامبر، روز جهانی سوادآموزی، بر ضرورت دسترسی برابر دختران به آموزش تأکید کرد. این نهاد بین‌المللی با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس، ضمن تجلیل از میراث ادبی غنی افغانستان، خواستار رفع محدودیت‌های آموزشی طالبان شد.
این در حالی است که بر اساس آمارهای موجود، از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، حدود ۲.۲ میلیون دختر از رفتن به مدرسه محروم شده‌اند.
پیش از این، سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد (یونسکو) هشدار داده بود که در صورت تداوم محدودیت‌های کنونی، شمار دختران محروم از آموزش تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۴ میلیون نفر خواهد رسید. با وجود درخواست‌های مکرر و فشارهای جامعه جهانی بر طالبان برای لغو ممنوعیت آموزش زنان و دختران، این گروه تاکنون از موضع خود عقب‌نشینی نکرده است.
براساس فرمان رهبری طالبان، دختران فقط تا کلاس ششم می توانند به مدرسه بروند و از کلاس هفتم به بعد، از آموزش و پرورش محروم شده‌اند. هرچند هنوز هم برخی از مدارس خصوصی برخلاف این دستور برای دختران جوان درس می‌دهند. در ماه دسامبر نیز طالبان، زنان را از آموزش در بخش های پزشکی در مراکز خصوصی منع کرد؛ مسئله ای که واکنش های داخلی و خارجی گسترده ای را در پی داشت.
در نظام گذشته در ادارات دولتی و اکثر بخش‌های افغانستان مراکز سوادآموزی برای کودکان بازمانده از مدرسه ایجاد شده بود و در برخی جاها مراکز خاصی برای زنان برگزار می‌شد. این مراکز در چارچوب سوادآموزی وزارت معارف فعالیت داشتند.
رسانه‌های افغانستان می‌گویند که با تسلط طالبان، این مراکز سوادآموزی با یکی از نهادهای دیگر حکومت طالبان ادغام شده و فعالیت اکثر مراکز سوادآموزی در افغانستان متوقف شده است.
در چهارمین سال حاکمیت طالبان بر افغانستان، مدارس دولتی بیش از پیش تضعیف شده‌اند و مدارس دینی جای آن‌ها را گرفته‌اند. بسیاری از این مدارس از استانداردهای آموزشی ملی و بین‌المللی عقب هستند و نگرانی‌هایی را در مورد تاثیر درازمدت این آموزش‌ها بر دانش‌آموزانی که شمار آنان رو به افزایش است، ایجاد می‌کند.
به باور منتقدان، بسیاری از مدارس دینی در افغانستان بر حفظ متون سنتی و آموزش تفسیرهای محافظه‌کارانه از دین تمرکز دارند، در حالی که آموزش علوم جدید، مهارت‌های زندگی، حقوق بشر و مفاهیم مدرن در آن‌ها جایی ندارد. منتقدان هشدار می‌دهند که بسیاری از این مدارس، ممکن است زمینه‌ساز گسترش افراط‌گرایی دینی و جذب جوانان به گروه‌های تندرو شوند.
برای بسیاری از کودکان به ویژه دختران، آموزش در مدارس دینی به تنها گزینه ممکن برای ادامه تحصیل تبدیل شده با این حال، پیشتر در مردادماه امسال همزمان با نشر گزارش‌ها در مورد ممنوعیت آموزش زنان و دختران در مدارس دینی از سوی رهبر طالبان، دانش‌آموزان دختر مدارس دینی در کابل و برخی ولایات، خانواده‌ها و آموزگاران‌شان می‌گویند که طالبان در این اواخر، برخی مدارس را بسته، برخی را محدود و شماری را نیز به مسدود کردن، تهدید کرده‌اند.
در حالی‌که جهان به دنبال آموزش مهارت‌های هوش مصنوعی برای نسل آینده است، دختران افغان از ورود به کلاس‌های ساده آموزشی بازمانده‌اند. این شکاف آموزشی، نه‌تنها تهدیدی برای حقوق بشر، بلکه مانعی جدی در مسیر توسعه پایدار افغانستان است. نهادهای بین‌المللی هشدار داده‌اند که محرومیت زنان از آموزش، پیامدهایی چون افزایش فقر، کاهش سلامت عمومی، و حذف مشارکت اجتماعی را در پی خواهد داشت.
در روز جهانی سوادآموزی، جهان درباره آینده‌ای سخن می‌گوید که در آن شهروندان باید توانایی تعامل با فناوری‌های پیچیده را داشته باشند؛ اما در افغانستان، آینده‌ای در حال شکل‌گیری است که نیمی از جمعیت حتی از حق خواندن نام خود محروم‌اند.
آخرین اخبار افغانستان را در ایراف بخوانید:
جمعیت اسلامی افغانستان: برای نجات کشور و آزادی مردم، متحد می‌شویم
اخاذی از اتباع افغانستان در لباس پلیس؛ مامور قلابی در مشهد بازداشت شد
نمایش وحدت در همایش جمعیت | شورای عالی تصمیم‌گیری افغانستان تشکیل شد
پیش‌بینی وضعیت آب و هوای افغانستان (سه‌شنبه، ۱۸ شهریور ۱۴۰۴)
عملیات پاکستان علیه تی‌تی‌پی؛ ۸ تروریست در وزیرستان شمالی کشته شدند
