به گزارش ایراف، ملک ستیز، با اشاره به فروپاشی سریع دولت پیشین افغانستان در سال ۲۰۲۱، نقش زلمی خلیلزاد را در این روند «بیبدیل» توصیف کرده است.
به گفته او، کاری که خلیلزاد برای طالبان انجام داد، «نه ملا عمر، نه ملا منصور و نه هیبتالله» قادر به انجام آن نبودند.
او میگوید خلیلزاد با هدایت مذاکرات دوحه، ایجاد کانالهای ارتباطی میان طالبان و آمریکا، تضمین امتیازات گسترده برای این گروه و فراهمکردن زمینه خروج دولت پیشین، شرایطی را رقم زد که طالبان «حتی در خواب نیز تصور نمیکردند.»
ستیز مدعی است که فروپاشی دولت پیشین، فرار رهبران سیاسی و امنیتی و ورود بیدردسر طالبان به کابل، نتیجه مستقیم نقشآفرینی خلیلزاد بوده است.
به باور او، خلیلزاد طالبان را به آمریکا و جهان وصل کرد، در قرارداد دوحه منابع و ضمانتهای مهمی برای آنان فراهم ساخت، رهبران این گروه را از هدف پهپادها دور نگه داشت و برای عادیسازی امارت طالبان در سطح بینالمللی لابی کرد.
ستیز حتی میگوید همسر خلیلزاد نیز در اندیشکدههای غربی به توجیه سیاستهای طالبان پرداخته است.
او در پایان میپرسد: «پس چرا خلیلزاد نباید به کابل بیاید؟»
دیدار تازه خلیلزاد با امیرخان متقی
در همین حال، زلمی خلیلزاد، نماینده پیشین ویژه آمریکا در امور افغانستان، روز گذشته(یکشنبه ۷ دی) در سفری تازه وارد کابل شد و با امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان، دیدار کرد.
وزارت خارجه طالبان اعلام کرده است که در این دیدار دو طرف درباره «راهها، فرصتها و چالشهای گسترش روابط دوجانبه» میان کابل و واشنگتن گفتوگو کردهاند.
متقی در این نشست گفته است که پس از گذشت بیش از چهار سال از خروج نیروهای خارجی، «تعامل میان طالبان و آمریکا وارد مرحله تازهای شده» و ظرفیتهای متعددی برای توسعه روابط وجود دارد.
او تأکید کرده که این روند باید از مسیر گفتوگوهای مستمر دنبال شود.
خلیلزاد نیز وضعیت امنیتی و روند بازسازی افغانستان را «قابل توجه» توصیف کرده و بر اهمیت ادامه گفتوگوهای دوجانبه تأکید کرده است.
سوابق سفرهای اخیر خلیلزاد به کابل
۲۰ مارس ۲۰۲۵
خلیلزاد همراه با آدام بوهلر، نماینده ویژه آمریکا در امور زندانیان، به کابل رفت و با متقی دیدار کرد.
محور گفتوگوها شامل روابط دوجانبه، خدمات کنسولی و تبادل زندانیان بود.
اکتبر ۲۰۲۵
او در نشستی اقتصادی با حضور عبدالغنی برادر و یک هیئت سعودی شرکت کرد.
موضوع جلسه اکتشاف و توسعه خطوط گاز بود؛ حضوری که واکنشهای گستردهای در افغانستان برانگیخت.
نقش غیر رسمی اما تاثیرگذار خلیلزاد
گزارشهای تحلیلی نشان میدهد که خلیلزاد همچنان در تعاملات میان طالبان و آمریکا نقشآفرینی میکند و سفرهای او اغلب با موضوعاتی مانند اعتمادسازی، تبادل زندانیان و بررسی مسیرهای همکاری همراه است.
برخی رسانههای منتقد افغانستان نیز او را متهم میکنند که طی سالها در جهت تثبیت قدرت طالبان و مشروعیتبخشی به این گروه فعالیت کرده است.
حتی گزارشهایی منتشر شده که او در دیدارهای غیررسمی پیشنهادهایی برای افزایش مشروعیت داخلی طالبان؛ از جمله توصیه به حضور چهرههای تاجیک در ساختار قدرت ارائه کرده است.
اظهارات ذاکر جلالی درباره نقش آمریکا
در ادامه این تحولات، ذاکر جلالی، رئیس سوم وزارت خارجه طالبان، امروز(دوشنبه، ۸ دی) در یادداشتی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که نقش آمریکا در پروژههای بزرگ توسعهای افغانستان «قابل چشمپوشی نیست».
او بهطور مشخص از فرودگاه قندهار و بند کجکی هلمند نام برد.
جلالی دوره بیستساله حضور آمریکا در افغانستان را «مرحلهای استثنایی» در روابط دو کشور توصیف کرده و گفته است که پس از پایان این دوره، «پیچیدگی چشمگیری» در مناسبات دیده نمیشود.
به گفته او، توافقنامه دوحه نشاندهنده «سطح قابل توجه عملگرایی» در هر دو طرف است و اکنون «مانع جدی» برای گسترش تعاملات کابل و واشنگتن وجود ندارد.
