چهارشنبه ۱۲ آذرماه در تقویم بهعنوان روز جهانی معلولان ثبت شده است. محمدحسین جعفری، هنرمند برجسته دارای معلولیت و مدیر مرکز هنرهای تجسمی اندیشه در گفتوگو با ایراف، اظهار کرد: وظیفه انسانی همه آحاد جامعه است که در راستای توانمندسازی معلولان گام بردارند.
وی با اشاره به شعار امسال سازمان ملل در روز جهانی معلولان با عنوان «تقویت قدرت رهبری افراد دارای معلولیت برای آینده پایدار»، گفت: این شعار به این معناست که وقت آن رسیده جهان به افراد دارای معلولیت نوع دیگری نگاه کند و برای مدیران معلول فرصتهای واقعی ایجاد شود.
وی تأکید کرد: «ما در جامعه معلولان، افراد توانمند بسیاری داریم که اگر شرایط برایشان فراهم باشد، میتوانند بسیار مفید و اثرگذار باشند.»
وی خاطرنشان کرد: جهان نباید افراد معلول را نیازمند و ناتوان ببیند؛ بلکه باید نگاه خود را تغییر دهد. به گفته او، اگر شرایط برای معلولان بهینهسازی شود، چه بسا بهتر از دیگران بتوانند در فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی نقشآفرینی کنند.
جعفری با اشاره به شعار امسال گفت: «اگر توانمندسازی رهبران جامعه معلولان بهدرستی انجام شود، بدون شک جهانی زیباتر و بهتر خواهیم داشت.»
وضعیت معلولان در افغانستان
مدیر مرکز هنرهای تجسمی اندیشه با اشاره به وضعیت دشوار معلولان در افغانستان اظهار کرد: «وضعیت معلولان در افغانستان نسبت به بسیاری از کشورها بغرنجتر است. افغانستان بهدلیل سالها جنگ و خشونت، کشوری معلولخیز است.»
او توضیح داد که معلولان در افغانستان نقش مدیریتی چندانی ندارند و حضور فرهنگی و اجتماعی آنان کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
جعفری گفت: «اگرچه در افغانستان نهادهایی مختص جامعه معلولان وجود دارد، اما حضور خود معلولان در این نهادها بسیار کمرنگ است.»
وی افزود: «بسیاری از معلولان افغانستان به هیچ نهاد و سازمانی دسترسی ندارند و به همین دلیل در هیچجا ثبت نشدهاند. به همین علت هیچ آمار دقیقی از تعداد، نوع و وضعیت معلولان وجود ندارد.»
او با طرح این پرسش که «وقتی هیچ آمار دقیقی از معلولان نداریم، چگونه میتوان خدمات ارائه کرد؟» به تفاوتهای اساسی میان انواع معلولیتها اشاره کرد و گفت: «نیازهای معلولان حرکتی با معلولان نابینا یا ناشنوا و همچنین افرادی که بر اثر جنگ دچار معلولیت شدهاند، تفاوت جدی دارد.»
ضرورت تغییر نگاه به معلولیت
جعفری در ادامه اظهار داشت: «در افغانستان هنوز به معلولان به چشم انسانهای ضعیف و نیازمند نگاه میشود؛ در حالیکه در بسیاری از کشورهای جهان، معلولان به سمت خودکفایی حرکت میکنند.»
این هنرمند شناخته شده افزود: «اگر شرایط برای معلولان فراهم باشد، آنان وارد جامعه میشوند؛ اما اگر برای رفتوآمد و حضور در جامعه نیازمند دیگران باشند، بهتدریج خانهنشین خواهند شد.»
وی هشدار داد: «اگر به معلولان توجه نشود، این معلولیت تکثیر میشود. معلولان در صورت عدم نقشآفرینی در جامعه، آسیب میبینند و مشکلاتشان میتواند بسیار مخرب شود.»
نقش خانواده و جامعه
مدیر خانه هنر افغانستان در بخش دیگر سخنان خود گفت: «یک فرد معلول میتواند یک خانواده را دچار بحران کند، اما اگر به معلولان توجه شود، این بحرانها قابل مدیریت است.»
به گفته او، بهسازی فضاهای شهری برای حضور معلولان یکی از مهمترین اقدامات در جهت حل بخشی از مشکلات آنهاست.
جعفری تأکید کرد: «معلولیت اگرچه محدودیت است، اما فرد معلول مانند دیگران میتواند فکر کند، فعالیت کند و رشد داشته باشد. آنچه محدودیت را تشدید میکند، نبود امکانات و فضای مناسب است.»
وی افزود: «دسترسی به امکانات بهینه برای معلولان نکته مهم جوامع امروز است و کارگزاران باید در بهسازی فضاهای شهری و اداری برای حضور معلولان جدیت داشته باشند.»
جعفری گفت: «معلولیت، محدودیت نیست اگر امکانات و خدمات مناسب فراهم شود؛ اما اگر تنها به جسم معلول نگاه کنیم، معلولیت به محدودیت تبدیل میشود.»
مدیر خانه هنر افغانستان تأکید کرد: «خانوادههایی که فرزند معلول دارند، باید ابتدا موجودیت فرزند و سپس معلولیت او را به رسمیت بشناسند، نه اینکه خود را وکیل و وصی او بدانند و هیچ نقشی برای فرد معلول قائل نشوند.»
وی افزود: «وقتی فرد به رسمیت شناخته شود، معلولیت کمرنگ میشود و او بهسوی خودسازی حرکت میکند.»
ضرورت حمایت از رهبران و هنرمندان معلول
جعفری در ادامه گفت: «همانند شعار جهانی امسال، کارگزاران اجتماعی باید از رهبران، نخبگان و هنرمندان معلول حمایت کنند تا بتوانیم در مسیر توانمندسازی آنان گام برداریم.»
وی تاکید کرد: «ما زمانی میتوانیم تغییر ایجاد کنیم که دیده شویم و برای این منظور، همه افراد جامعه باید آگاه و همراه باشند.»
وی با بیان اینکه «اگرچه برخی معلولیتها مانع از فعالیت جسمی میشود، اما فکر و ذهن افراد دارای معلولیت فعال است و میتواند زمینهساز اتفاقات بزرگ باشد»، افزود: «روز جهانی معلولان، روز تبریک گفتنِ معلولیت نیست؛ روز تبریکِ اقداماتی است که برای معلولان انجام دادهایم.»
جعفری در پایان خطاب به مخاطبان گفت: «من از شما میپرسم: آیا در خانواده یا اطراف خود فرد معلولی دارید؟ تا چه اندازه به او توجه کردهاید؟ شما چقدر برای افراد دارای معلولیت کار کردهاید؟»
