به گزارش ایراف، اینکه آمریکا یک متحد قابل اعتماد است یا خیر، موضوعی است که اگرچه سال‌هاست به‌عنوان پرسشی جدی مطرح شده، اما اخیراً به مرکز توجه متحدان این کشور بدل شده است. به‌ویژه آنکه خروج آشفته آمریکا از افغانستان این ایده را تقویت کرد که سیاست خارجی ایالات متحده بیش از آنکه بر پایه «شراکتی بلندمدت» باشد، بر اساس منافعی مقطعی تعریف می‌شود. حالا، چهار سال پس از آن خروج آشفته، به نظر می‌رسد آمریکا دیگر تمایلی به ادامه درگیری در جنگ اوکراین ندارد.
در همین حال، این پرسش‌ها دوباره جان گرفته است که آیا اوکراین به سرنوشت مشابه افغانستان دچار خواهد شد؟ آیا آمریکا متحدان خود را تنها می‌گذارد؟ درحالی‌که پس از حمله رژیم اسرائیل به قطر، موجی از بی‌اعتمادی در میان شرکای جهان عرب نیز به وجود آمد و رهبران عرب را با این پرسش مواجه کرد که هنوز تا چه اندازه می‌توانند به واشنگتن تکیه کنند. همچنین این حمله، نظریه‌ای را که به مدت سه دهه اساس سیاست خارجی قطر بود و تقریباً کل منطقه عرب را دربر گرفته بود، تضعیف کرد: برای ایالات متحده مفید باشید تا از شما محافظت کند.
اول ویتنام، بعد افغانستان: آیا اوکراین گزینه بعدی است؟
شبکه خبری سی‌بی‌اس نیوز اخیراً به طرح ۲۸ ماده‌ای دولت ترامپ برای پایان دادن به جنگ اوکراین دست یافته است. در این سند که به تضمین‌های امنیتی اوکراین نیز توجه شده، آمده است که اوکراین باید اندازه ارتش خود را محدود کند، ناتو اجازه اعزام هیچ نیرویی به اوکراین نخواهد داشت و این کشور باید بخشی از منطقه دونتسک را که هنوز در کنترل دارد و روسیه علیرغم ۱۱ سال جنگ نتوانسته آن را تصرف کند، واگذار کند. این سند در حالی منتشر می‌شود که در پی تعلیق حمایت نظامی آمریکا از اوکراین، این کشور با کسری بودجه بزرگی مواجه شده است.
از سوی دیگر، این سند در حالی افشا می‌شود که ماه‌ها پیش، وقتی رهبران روسیه و ایالات متحده در عربستان درباره آینده این درگیری مذاکره کردند، بسیاری پرسیدند که آیا بحران اوکراین می‌تواند به افغانستان یا ویتنام دیگری تبدیل شود؛ دو درگیری که در آنها ایالات متحده مذاکرات صلح را با دشمنان خود دنبال کرد، در حالی‌که دولت‌های محلی را به حاشیه راند؛ اقدامی که نتایج آن فاجعه‌بار بود. با این حال، اظهارنظرها متفاوت است.
ژئوپلتیک اوکراین و ناگزیری آمریکا برای حمایت در جنگ با روسیه
برخی می‌گویند اوکراین به وضعیت دو کشور نام‌برده دچار نخواهد شد. به نظر آنان، این کشور بسیار متفاوت‌تر است. نخست آنکه اوکراین در اروپا قرار دارد. از سوی دیگر، موقعیت ژئوپلتیکی اوکراین این کشور را به خط مقدم آمریکا در برابر روسیه، رقیبی بزرگ و جدی که نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد، بدل کرده است. این در حالی است که اوکراین در این جنگ حمایت کشورهای اروپایی را نیز با خود دارد. پشت کردن آمریکا به این کشور به معنای پشت کردن به متحدان اروپایی است؛ اقدامی که تردیدها را نسبت به حمایت از این کشورها تقویت خواهد کرد. چنان‌که اخیراً کمیته دفاعی مجلس عوام بریتانیا در گزارشی اعلام کرد که آنها بیش از حد به آمریکا متکی هستند و برای دفاع از خود در برابر یک حمله نظامی به قدر کافی آماده نیستند. در این گزارش مفصل و انتقادی آمده است که در زمانی که تهدیدهای امنیتی علیه اروپا جدی باشد، این کشور برای دفاع از خود و دیگر متحدانش در سطح پایینی قرار دارد. گزارش می‌افزاید انگلیس و سایر کشورهای اروپایی عضو ناتو بیش از حد به آمریکا وابسته‌اند و برای مسائل دفاعی خود به اندازه کافی هزینه نمی‌کنند.
به گفته مخالفان نظریه تبدیل شدن اوکراین به افغانستان، موقعیت ژئوپلتیکی اوکراین به دلیل قرار داشتن در اروپا قابل مقایسه با افغانستان نیست. چراکه اروپا، مرکز معماری امنیتی آمریکا یعنی ناتو است و تضعیف آن به معنای تضعیف ناتو خواهد بود. مهم‌تر از همه، چشم‌پوشی از اوکراین و شکست این کشور در برابر روسیه به معنای شکست نظمی آمریکایی است که ترسیم شده است. عقب‌نشینی آمریکا از این درگیری زنگ هشدار جدی برای دیگر هم‌پیمانان این کشور در نقاطی چون تایوان، ژاپن و کره جنوبی خواهد بود؛ امری که تأثیر مستقیمی بر اعتبار و اعتماد به آمریکا خواهد داشت.
تبدیل شدن اوکراین به هدف دسته‌چندم واشنگتن
اما گروهی دیگر بر این باورند که اوکراین و افغانستان سرنوشت مشابهی خواهند داشت. برخی ناظران معتقدند که جنگ‌های طولانی آمریکا در خاورمیانه و رقابت شدید با چین دیگر اجازه حمایت از اوکراین را نخواهد داد. در حال حاضر، آمریکا اهداف مهم‌تری نسبت به اوکراین دارد. این در حالی است که کارشناسان می‌گویند سیاست خارجی منفعت‌محور و مقطعی آمریکا موجب شده است که این کشور دیگر تمایل و رغبتی برای حضور در اوکراین یا حمایت از این کشور نداشته باشد، ولو اینکه در آن سوی داستان رقیب مهمی چون روسیه باشد.
در چنین شرایطی، آمریکا ترجیح می‌دهد به جای حمایت از شریک خود، مستقیماً با رقیب بر سر میز مذاکره بنشیند و قضیه را تمام کند؛ موضوعی که در پرونده ویتنام و افغانستان رخ داد. اقدامات اخیر آمریکا نشان داد که سیاست دوگانه ایالات متحده حتی گریبان شرکای این کشور را خواهد گرفت. برای آمریکا آنچه مهم است، اولویت منافع ملی است و این ایده را بیش از هر زمان دیگری تقویت کرده است که دیگر نمی‌توان به حمایت‌های بلندمدت واشنگتن حساب کرد. برخی منتقدان غربی می‌گویند این امر نشان‌دهنده بی‌ثباتی در تعهدات آمریکا است.
نگاهی به گذشته و تأملی در حال نشان می‌دهد که ایالات متحده چگونه در مهم‌ترین درگیری‌هایش پشت متحدان خود را خالی کرده است. از ویتنام تا افغانستان و حالا هم اوکراین نشان داده است که آنچه مهم است، حفاظت از منافع ملی آمریکا است؛ حتی اگر بهای آن فروپاشی یک دولت، پشت پا زدن به دموکراسی و حقوق بشر و حتی شریک مهم امنیتی باشد. به‌هرروی، خیانت، خروج و فراموشی آمریکا نسبت به متحدانش ـ به‌ویژه افغانستان ـ نمونه پررنگ آن بوده است؛ کشوری که دهه‌ها میدان رقابت قدرت‌های جهانی بود و سرانجام زیر فشار جنگ طولانی، تکیه‌گاه‌های خارجی و تحولات ناگهانی سیاسی فرو ریخت. این پرسش همچنان زنده است که آیا اوکراین قربانی بعدی خواهد بود؟
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد
آخرین اخبار افغانستان را در ایراف بخوانید:
نقش بنادر ایران در بازطراحی راهبرد دریایی و تجارت جهانی افغانستان
شهر غلغله؛ شاهد خاموش تاریخ باشکوه بامیان
قومیت، مذهب و مدرنیسم؛ سه لایه فرهنگی در افغانستان
محمدامین رشادت: ملک و ملا و متجدد هستند | جدال پاسبانان سه فرهنگ اجتماعی
