به گزارش ایراف، براساس از تحلیل منتشر شده در مؤسسه مطالعات راهبردی شرق، افغانستان طی دهه‌های گذشته به دلیل قرار گرفتن در مدار رقابت هند و پاکستان، هزینه‌های سنگینی پرداخته و حتی سقوط نظام جمهوریت نیز بخشی از پیامدهای این رقابت بوده است.
جاوید حسینی، نویسنده این تحلیل تأکید می‌کند که برای رهایی از این چرخه پرهزینه، پیوستن به نظم اوراسیا به‌عنوان یک گزینه راهبردی مطرح شده است؛ گزینه‌ای که هرچند پرهزینه و زمان‌بر خواهد بود، اما می‌تواند افغانستان را از موقعیت «قربانی» در جنوب آسیا خارج کند.
این تحلیل چهار شاخص برای ارزیابی گذار افغانستان معرفی می‌کند:
– دیپلماسی و شناسایی رسمی: تعامل گسترده کشورهای آسیای مرکزی با طالبان، دعوت رسمی روسیه از نماینده حکومت طالبان در نشست «فرمت مسکو» و افزایش سفرهای متقابل مقام‌ها.
– اقتصاد و سرمایه‌گذاری: حضور برجسته کشورهای اوراسیا به‌عنوان بازیگران اقتصادی جدید در افغانستان، در شرایطی که دیگر قدرت‌ها عقب‌نشینی کرده‌اند.
– طرح‌های ترانزیتی و زیرساختی: پیشتازی ترکمنستان در احداث خط لوله تاپی در خاک افغانستان و عزم جدی ازبکستان برای ساخت راه‌آهن ترانس-افغان،
به‌عنوان نمونه‌های روشن از بازتعریف پیوندهای جغرافیایی.
– تراز امنیتی: شاخصی که هنوز فاقد شواهد قطعی است و تنها در صورت عضویت افغانستان در پیمان‌های امنیتی اوراسیا قابل اثبات خواهد بود.
نویسنده موقعیت ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک افغانستان را دلیل اصلی تمایل اوراسیا به جذب این کشور می‌داند. روسیه و متحدانش امیدوارند با این اقدام، هم تهدید افراط‌گرایی را مهار کنند و هم مانع تبدیل افغانستان به صحنۀ «بازی بزرگ» قدرت‌های دیگر شوند.
در بخش پیامدها، نویسنده تأکید می‌کند که پاکستان بیش از همه از این روند نگران است؛ زیرا تحقق آن سیاست «عمق راهبردی» اسلام‌آباد را از بین خواهد برد. در مقابل، هند از این گذار استقبال خواهد کرد، چرا که پیوندهای افغانستان با پاکستان تضعیف می‌شود.
او همچنین به فرصت‌های اقتصادی جدید اشاره می‌کند؛ از جمله رونق بندر چابهار و شاخه شرقی کریدور شمال–جنوب با همراهی هند، و طرح راه‌آهن ترانس-افغان از مسیر «دالان قندهار» که می‌تواند افغانستان را به ایران و آب‌های آزاد متصل کند.
در جمع‌بندی، تحلیل ارائه شده توصیه می‌کند که برای رصد این روند باید چند محور کلیدی زیر نظر گرفته شود:
– سفرهای مقام‌های افغانستان و اوراسیا و محتوای مذاکرات میان دو طرف؛
– حجم سرمایه‌گذاری‌های اوراسیا در افغانستان و مقایسه آن با دیگر کشورها؛
– پیشرفت مسیرهای ترانزیتی ریلی، جاده‌ای و انرژی از مسیر شمالی؛
– مذاکرات امنیتی طالبان با روسیه و کشورهای آسیای مرکزی؛
– تلاش مسکو برای توافقات دفاعی و نظامی با کابل؛
– شناسایی رسمی حکومت طالبان از سوی روسیه و کشورهای آسیای مرکزی.
