به گزارش ایراف؛ رسانه هندی The business standard در گزارشی نوشته است که پس از بازگشت طالبان به قدرت در کابل در سال ۲۰۲۱، بسیاری از مقامات پاکستانی تصور می‌کردند که اسلام‌آباد بالاخره به یک دولت دوستدار در مرزهای شرقی خود دست یافته است؛ دولتی که بتواند شورشیان ضدپاکستانی را مهار کرده و ثبات مرزها را تضمین کند.
اما چهار سال بعد، این امیدها به بحرانی تمام‌عیار تبدیل شد. درگیری‌های مرزی، بسته شدن گذرگاه‌ها، اخراج دیپلمات‌ها و فروپاشی مذاکرات صلح، همه نشانه‌هایی از زوال یک رابطه راهبردی است.
تضاد منافع و فروپاشی نفوذ پاکستان
پاکستان طی دهه‌ها از طریق بخش‌هایی از دستگاه امنیتی خود، با گروه‌های اسلام‌گرای افغانستان ارتباط داشت و از آن‌ها برای نفوذ در سیاست کابل بهره می‌برد.
اما اکنون استقلال ایدئولوژیک طالبان و تلاش آنان برای کسب مشروعیت بین‌المللی باعث شده نفوذ تاریخی اسلام‌آباد تضعیف شود.
طالبان دیگر خود را بدهکار پاکستان نمی‌دانند؛ آن‌ها منابع و حامیان تازه‌ای مانند چین، ایران و کشورهای خلیج یافته‌اند.
در نتیجه، اسلام‌آباد با واقعیت جدیدی روبه‌روست: طالبان دیگر یک «دارایی استراتژیک» مطمئن نیستند.
بحران اعتماد و فشارهای داخلی پاکستان
افکار عمومی و نهادهای امنیتی پاکستان از افزایش حملات مرزی و تلفات نظامیان به‌شدت خشمگین‌اند. مراسم‌های تشییع سربازان و گزارش‌های رسانه‌ای باعث شده دولت تحت فشار اقدام قاطع قرار گیرد.
امتياز گل، تحلیلگر سیاسی، در گفت‌وگو با گاردین گفت: «صبر پاکستان در برابر کابل به تدریج کاهش یافته است.»
ابعاد منطقه‌ای بحران
این بحران دیگر صرفاً دوجانبه نیست.
چین و ایران خواهان افغانستانی باثبات هستند که نه به شورش دامن بزند و نه موج مهاجران ایجاد کند. آن‌ها ضمن دعوت به خویشتنداری، در حال گسترش روابط اقتصادی با کابل‌اند.
ترکیه و کشورهای خلیج نیز تلاش دارند نقش میانجی را ایفا کنند. رجب طیب اردوغان در مذاکرات استانبول ابراز امیدواری کرده که «ثبات پایدار» در افغانستان برقرار شود.
در همین حال، هند با نگرانی تحولات را دنبال می‌کند. اتهام‌های اسلام‌آباد درباره نقش «نیروهای نیابتی هند» در حملات اخیر – که دهلی نو آن را رد کرده – می‌تواند شکاف‌های منطقه‌ای را عمیق‌تر کند.
راهکارهای پیشنهادی برای کاهش تنش
تحلیل‌گران پیشنهاد می‌کنند:
ایجاد نظارت ثالث بر حوادث مرزی؛
اشتراک محدود اطلاعات استخباراتی بین دو کشور؛
بازگشایی تدریجی گذرگاه‌های تجاری تحت نظارت بی‌طرف؛
اقداماتی هستند که می‌توانند اعتماد ازدست‌رفته را بازسازی کرده و از آسیب بیشتر به غیرنظامیان جلوگیری کنند.
به گفته مرکز استیمسون، مشروط کردن کمک‌های بین‌المللی و تجارت به اقدام طالبان علیه گروه‌های شبه‌نظامی، می‌تواند رفتار کابل را تا حدی تغییر دهد.
روابط پاکستان و طالبان وارد مرحله‌ای تازه شده است؛ مرحله‌ای که در آن دیگر خبری از رابطه قدیمی «حمایت و کنترل» نیست.
پاکستان باید در غیاب یک شریک قابل اعتماد، امنیت مرزهایش را تضمین کند، و طالبان نیز ناچارند میان وفاداری‌های ایدئولوژیک و نیازهای حکومت‌داری تعادل برقرار کنند.
فروپاشی این اتحاد نشان داد که در سیاست منطقه‌ای، دوستی‌های مبتنی بر منافع کوتاه‌مدت پایدار نخواهند ماند.
