به گزارش ایراف، طالبان تابلوی جدیدی بر سردر دانشگاه جوزجان نصب کرده‌اند که در آن خبری از زبان ازبکی نیست. پیش از این بر سردر دانشگاه جوزجان عبارت «جوزجان بیلیم یورتی» به‌معنی دانشگاه جوزجان نوشته شده بود.
تابلوی جدید به پشتو، فارسی (دری) و انگلیسی نوشته شده، اما زبان ازبکی به‌کلی حذف شده است. همچنین واژه «دانشگاه» نیز از تابلو حذف شده و به‌جای آن کلمه «پوهنتون» به کار رفته است.
این اقدام طالبان، واکنش‌های گسترده‌ای را در میان فعالان اجتماعی، فرهنگی و کاربران شبکه‌های اجتماعی برانگیخته است.
راحله دوستم، سناتور پیشین و دختر عبدالرشید دوستم در پیامی این اقدام را «سیاست هدفمند برای حذف هویت ترک‌تباران از عرصه‌های رسمی کشور» توصیف کرده و تأکید کرده است که «هرگز اجازه نخواهیم داد زبان و فرهنگ ازبکی از میان برداشته شود.»
سیدانور سادات، از جمله مقامات محلی جوزجان در حکومت پیشین نیز در واکنشی این اقدام را اشتباه دانسته و بازگرداندن آن به حالت قبل را خجالت‌آور دانسته است.
مختار وفایی، خبرنگار افغانستانی نیز در واکنش به این اقدام نوشته است: جوزجان از کانون‌های مهم زبان و ادبیات ازبکی است، اما طالبان با حذف عنوان «جوزجان بیلیم یورتی» از ورودی دانشگاه جوزجان، آنرا با «د جوزجان پوهنتون» و «پوهنتون جوزجان» جابجا کردند. در چهار سال گذشته عناوین فارسی‌دری نیز از همه ورودی‌ها و لوحه‌های دانشگاه‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی حذف شده‌اند.
از سوی دیگر، عنایت‌الله بابر فرهمند، فعال سیاسی و اجتماعی نیز در واکنش به این اقدام، نوشته است: حذف زبان ازبکی از لوحه دانشگاه جوزجان نه‌تنها نشان‌‌دهنده بی‌‌توجهی به تنوع فرهنگی و زبانی در افغانستان است، بلکه زنگ خطری برای هویت ملی و فرهنگی اقوام گوناگون در این سرزمین می‌باشد.
وی معتقد است: زبان‌ها نه فقط وسیله‌ای برای ارتباط، بلکه حامل فرهنگ، تاریخ و هویت یک ملت نیز هستند. حذف زبان ازبکی، به‌عنوان یکی از زبان‌های رسمی و مهم در کشور، می‌تواند منجر به ایجاد شکاف‌های عمیق‌تری میان اقوام مختلف و تضعیف احساس همبستگی در جامعه شود.
فعالان فرهنگی و رسانه‌ها این ماجرا را در چارچوب تبعیض زبان‌شناختی و فرهنگی قلمداد کرده و آنرا بخشی از سیاست‌های کلان‌تر برای کاهش حضور زبان‌های دیگر در فضاهای عمومی افغانستان گزارش کرده‌اند.
اهمیت موضوع در بعد فرهنگی و حقوق زبانی
زبان ازبکی یکی از زبان‌های مهم در شمال افغانستان است و قوم ازبک نیز به این زبان سخن می‌گویند. ازبک‌ها یکی از اقوام و چهارمین قوم بزرگ افغانستان هستند.
حذف زبان ازبکی از تابلوهای رسمی می‌تواند پیامدهایی فراتر از تغییر ظاهری داشته باشد. این اقدام می‌تواند احساس نادیده‌گرفته شدن، کاهش اعتماد به بازیگران محلی، و تضعیف هویت فرهنگی را به همراه داشته باشد.
از سوی دیگر، در قانون‌گذاری نیز پیشینه‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد برخی سیاست‌ها در زمینه زبان‌های اقلیت به گونه‌ای بوده‌اند که این زبان‌ها را ضمن محدود کردن، از رشد و توسعه بازداشته‌اند. مثالی از این دست، ممنوعیت ترجمه آثار علمی به زبان ازبکی یا ترکی برای ارتقاء منابع دانشگاهی است.
از سوی دیگر ، حذف زبان از تابلوهای رسمی، به‌ویژه در نواحی که جمعیت بزرگی از اقلیت زبان ازبکی دارند، می‌تواند به تنش‌های اجتماعی و فرهنگی دامن بزند و مخاطبان آن زبان را به سمت احساس تبعیض سوق دهد.
اگر این روند ادامه یابد، احتمال دارد که سایر دانشگاه‌ها یا ادارات در مناطق ترک‌تبار نیز دست به اقداماتی مشابه بزنند و این امر به کاهش دیده شدن زبان و فرهنگ ازبکی در فضاهای عمومی منجر شود.
فعالان فرهنگی و مدنی ترک‌تبار احتمالاً به دنبال طرح مطالباتی از جمله بازگرداندن زبان ازبکی به تابلو و تضمین حقوق زبانی خواهند بود.
در سطح بین‌المللی نیز این گونه اقدامات ممکن است با نقد حقوق بشری مواجه شوند، خصوصاً اگر این اقدام به‌عنوان بخشی از سیاست‌های نادیده گرفتن اقلیت‌های قومی قلمداد گردد.
حذف زبان ازبکی از تابلو سردر دانشگاه جوزجان، اگرچه ظاهراً یک تغییر فنی در نوشته تابلو است، اما از منظر فرهنگی، زبانی و اجتماعی پیامدهایی جدی دارد و می‌تواند نمادی از روندهای بزرگ‌تر در رابطه با اقلیت‌های زبانی در افغانستان باشد.
واکنش فعالان فرهنگی به این موضوع نشان می‌دهد که گروه‌های ترک‌تبار آن را به عنوان بخشی از «کاهش هویت» خود تلقی می‌کنند و احتمالاً این مسئله وارد فاز گفت‌وگوها و اعتراضات خواهد شد.
شایان ذکر است که در گذشته نیز طالبان اقدامات مشابهی داشته‌اند. پیش از این تعویض تابلوی سردر دانشگاه بلخ نیز حاشیه‌هایی به‌همرا داشت.
