به گزارش ایراف به نقل از خبرگزاری زمین ازبکستان چین که در سال‌های اخیر تلاش کرده چهره‌ای از خود به عنوان نیرویی تثبیت‌کننده و میانجی آرام در منطقه نشان دهد، اکنون با چالشی واقعی روبرو است.
ابتکار کمربند و جاده (BRI) و سرمایه‌گذاری‌های گسترده پکن در زیرساخت‌ها و معادن افغانستان و پاکستان، اگرچه ابزاری برای تقویت ثبات تلقی می‌شد، اما در مواجهه با اختلافات ریشه‌دار سیاسی و امنیتی، کارایی محدودی از خود نشان داده است.
میانجی‌گری محدود و واقعیت‌های سیاسی
از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، چین به‌طور فعال کوشیده با میانجی‌گری میان کابل و اسلام‌آباد از بروز بحران‌های شدید جلوگیری کند. نشست‌های سه‌جانبه وزرای خارجه و گفت‌وگوهای دیپلماتیک غیررسمی بخشی از این تلاش‌ها بوده است.
با این حال، هر دو کشور با ملاحظات خاص خود به این میانجی‌گری می‌نگرند. پاکستان تمرکز اصلی‌اش را بر تهدیدهای امنیتی ناشی از گروه تحریک طالبان پاکستان (TTP) گذاشته و افغانستان نیز با تأکید بر حاکمیت ملی، از پذیرش هرگونه دخالت بیرونی در امور داخلی‌اش پرهیز می‌کند. در نتیجه، نفوذ پکن در سطح نمادین باقی مانده و به توافقات عملی منجر نشده است.
محدودیت ابزارهای اقتصادی
چین طی سال‌های اخیر تلاش کرده از طریق سرمایه‌گذاری اقتصادی نفوذ منطقه‌ای خود را تقویت کند، اما پیشرفت کند پروژه‌هایی چون معدن مس عینک در افغانستان یا طرح‌های انرژی در پاکستان، این راهبرد را زیر سؤال برده است.
تحلیل‌گران بر این باورند که اتکای بیش از حد پکن به ابزارهای اقتصادی بدون همراهی سازوکارهای سیاسی و امنیتی مؤثر، نمی‌تواند ضامن ثبات بلندمدت باشد.
چالش توازن میان بی‌طرفی و منافع
پکن اکنون در موقعیتی دشوار قرار دارد: از یک‌سو باید از منافع اقتصادی و امنیتی خود در منطقه محافظت کند و از سوی دیگر به اصل دیرینه «عدم مداخله» پایبند بماند.
نگرانی از گسترش ناامنی‌ها به منطقه شین‌جیانگ و تهدید پروژه‌های زیرساختی چینی، این کشور را وادار به ایفای نقش فعال‌تر کرده است — نقشی که در تضاد با سیاست بی‌طرفی سنتی چین قرار دارد.
نتیجه‌گیری
تحولات اخیر بار دیگر نشان دادند که مدل «ثبات از مسیر توسعه» که چین بر آن تأکید دارد، در برابر واقعیت‌های پیچیده سیاسی و قومی منطقه، ناکافی است. ثبات پایدار در جنوب و آسیای مرکزی مستلزم اعتماد سیاسی، دیپلماسی انعطاف‌پذیر و مکانیزم‌های واقعی حل منازعه است.
چین اگر بخواهد نفوذ خود را در این منطقه حفظ کند، باید میان توسعه اقتصادی و ابتکارهای سیاسی توازن برقرار کند — آزمونی که نتیجه آن مسیر آینده نقش پکن در منطقه را تعیین خواهد کرد.
