به گزارش ایراف، در این میان، افغانستان با احیای طرح‌های ریلی و دالان‌های تجاری، تلاش دارد خود را به گرهی میان آسیای مرکزی، جنوب و غرب آسیا بدل کند.
مؤسسۀ مطالعات بین‌المللی پیشرفته ازبکستان تأکید می‌کند که طالبان پس از به قدرت رسیدن، تقریباً تمامی طرح‌های منطقه‌ای پیشین از جمله «دالان کابل»، خطوط ریلی «خواف–هرات»، «مزارشریف–هرات»، «هرات–قندهار» و «دالان لاجورد» را دوباره فعال کرده‌اند.
گزارش مدعی شده که برخی از این طرح‌ها اکنون توسط بازیگران خارجی بازتعریف شده‌اند تا با منافع خاص آنها همسو شوند.
ترکمنستان و قزاقستان؛ مسیر جایگزین به پاکستان
در جولای ۲۰۲۴، عشق‌آباد و آستانه توافق کردند مسیر ریلی «تورغندی–هرات–قندهار–اسپین‌بولدک» را به بنادر پاکستان متصل کنند.
این مسیر، به‌گفته مؤسسۀ مطالعات بین‌المللی پیشرفته ازبکستان، جایگزینی برای خط‌آهن ترانس‌ـ‌افغان تا پیشاور خواهد بود و هم‌زمان برنامۀ طالبان برای اتصال شهرهای بزرگ کشور را محقق می‌کند.
ترکمنستان همچنین آمادگی خود را برای تأمین مالی ساخت بخش تورغندی–هرات اعلام کرده است.
این مسیر قابلیت توسعه در سه جهت را دارد: به‌سوی مرزهای ایران، پاکستان و دریای خزر. مسیر سوم در چارچوب دالان لاجورد، افغانستان را از طریق بندر ترکمن‌باشی به باکو، گرجستان، ترکیه و اروپا متصل می‌کند.
مؤسسۀ مطالعات بین‌المللی پیشرفته ازبکستان این ترکیب را فرصتی برای کاهش وابستگی ترانزیتی افغانستان به ایران، پاکستان و ازبکستان می‌داند.
روسیه؛ از دالان شمال–جنوب تا تاپی
مسکو نیز انگیزه‌های جدی برای همکاری با حکومت طالبان دارد؛ طبق گزارش مؤسسۀ مطالعات بین‌المللی پیشرفته ازبکستان، روسیه به‌دنبال تنوع‌بخشی به بازارهای صادرات مواد خام حیاتی است و از مسیرهای ترانس‌ـ‌افغان و خط لوله گاز تاپی حمایت می‌کند. ساخت این خط در سپتامبر ۲۰۲۴ از سر گرفته شد.
ازبکستان نیز در سال ۲۰۲۲ پیشنهاد راه‌اندازی دالان چندوجهی بلاروس–افغانستان–پاکستان را مطرح کرد که طبق تحلیل مؤسسه، می‌تواند حمل کالا از شمال اوراسیا به جنوب آسیا را تنها در ۲۰ روز ممکن سازد؛ سه برابر سریع‌تر از مسیر دریایی.
سفر هیئت بلندپایه روسی به کابل در نوامبر ۲۰۲۴ و حمایت از ساخت دو خط ریلی در غرب و شرق افغانستان، نشانه‌ای از عزم جدی مسکو برای گسترش تجارت با جنوب آسیاست.
هم‌گرایی منافع ایران و هند
در بهار ۲۰۲۳، طالبان طرح احداث خط آهن مزارشریف–هرات–قندهار به طول حدود ۱۴۶۸ کیلومتر را اعلام کردند.
مؤسسۀ مطالعات بین‌المللی پیشرفته ازبکستان این مسیر را کوتاه‌ترین راه میان مسکو و دهلی‌نو از طریق افغانستان می‌داند.
هند که همواره به‌دنبال ارتباط ترانزیتی با افغانستان بدون عبور از خاک پاکستان بوده، از سال ۲۰۱۶ در بندر چابهار سرمایه‌گذاری کرده و با ایران دالان تجاری مشترکی را راه‌اندازی کرده است.
ایران نیز با ساخت خط چابهار–زاهدان و اتصال آن به زرنج و قندهار، در تلاش است نقش خود را در ترانزیت منطقه‌ای تقویت کند.
مؤسسه می‌افزاید که تهران اهداف مستقلی را دنبال می‌کند و ترانزیت افغانستان را راهی برای اتصال سریع به چین می‌داند.
واخان؛ مسیر بالقوه به چین
ایران پس از تکمیل خط خواف–هرات، قصد دارد آن را به واخان در ولایت بدخشان امتداد دهد؛ نقطه‌ای که مرزهای چین، پاکستان، افغانستان و تاجیکستان به هم می‌رسند.
مؤسسۀ مطالعات بین‌المللی پیشرفته ازبکستان تأکید می‌کند که کابل با جلب سرمایه چینی‌ها، در تلاش برای احیای این بخش از جادۀ ابریشم است.
با این حال، چین هنوز محتاطانه برخورد می‌کند و نگرانی‌های امنیتی، به‌ویژه فعالیت‌های گروه‌های مرتبط با جدایی‌طلبان اویغور، مانع از ورود جدی پکن شده است.
رقابت منطقه‌ای و ضرورت هماهنگی
در شرایطی که ازبکستان، ترکمنستان و قزاقستان هر یک مسیر خاص خود را دنبال می‌کنند، مؤسسۀ مطالعات بین‌المللی پیشرفته ازبکستان هشدار می‌دهد که تنوع مسیرها اگرچه سودآور است، اما می‌تواند رقابت را تشدید کند.
افتتاح احتمالی دالان واخان، تهدیدی جدی برای نقش سنتی کشورهای آسیای مرکزی خواهد بود و بر ضرورت سیاست‌گذاری مشترک و تشکیل صندوق سرمایه‌گذاری منطقه‌ای برای کاهش ریسک تأکید می‌کند.
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد
آخرین اخبار افغانستان را در ایراف بخوانید:
از «دولت اسلامی» به «امارت اسلامی»؛ نگاهی به تفاوت‌ها و شباهت‌های طالبان اول و دوم
دیدار مقامات محیط زیست افغانستان و ایران برای تقویت همکاری‌های اقلیمی
پیش‌بینی وضعیت آب‌وهوای افغانستان (سه‌شنبه، ۶ آبان ۱۴۰۴) + دمای هوا
