به گزارش ایراف، حمله پاکستان به افغانستان و تداوم جنگی که در نگاه افکار عمومی، نمونه‌ای بارز از تجاوز به خاک کشور تلقی شد، جامعه افغانستان را در فضایی آکنده از احساسات ناسیونالیستی و دفاع از «مام وطن» قرار داد؛ فارغ از اینکه چه کسی بر آن‌ها حکومت می‌کند. این رویداد را شاید بتوان نخستین تحول از زمان بازگشت طالبان به قدرت دانست که در آن، حاکمیت و ملت بر سر یک مسأله به توافق و اجماع رسیدند: دفاع از وطن در برابر تجاوز خارجی.
هم‌زمان با حمله پاکستان، رسانه‌های داخلی از جمله رادیو و تلویزیون ملی، تصاویری از تجمعات مردمی در ولایات مختلف در محکومیت حملات پاکستان و حمایت از نیروهای نظامی طالبان منتشر کردند. حمله پاکستان و شدت گرفتن درگیری‌های نظامی، طالبان را در برابر آزمونی قرار داد که مشروعیت این گروه را به نحوه مدیریت بحران گره زد. طالبان دریافت که می‌تواند با نوع پاسخ‌گویی به این وضعیت، تا حدی بحران مشروعیت خود را کاهش دهد و جایگاهش را نزد افکار عمومی ارتقا بخشد.
این گروه در برابر دوراهی پاسخ به تهدید خارجی و بحران مشروعیت داخلی قرار گرفت؛ آزمونی دشوار که عبور موفق از آن می‌توانست به رؤیای کسب مشروعیت داخلی، جان تازه‌ای ببخشد. برخی چهره‌های افغان بر این باورند که دفاع از تمامیت ارضی افغانستان وظیفه طالبان است و ناتوانی این گروه در پاسخ‌گویی مؤثر، شکاف‌های قومی و سیاسی را عمیق‌تر کرده و مشروعیت داخلی آن را تضعیف خواهد کرد.
در مقابل، برخی دیگر تأکید می‌کنند که دفاع از خاک افغانستان به معنای حمایت از طالبان نیست. محمد حنیف اتمر، مشاور امنیت ملی در حکومت پیشین افغانستان، در بیانیه‌ای گفت: «دفاع از مردم و خاک پرافتخار میهن وظیفه هر افغان است. علی‌رغم اختلاف شدید ما با سیاست‌های نظام طالبان، در انجام این مسئولیت مهم، همه ما به‌مثابه یک ملت ایستاده‌ایم.»
برخی چهره‌های شناخته‌شده افغانستان نیز با انتقاد از کسانی که از حمله پاکستان حمایت کردند، نوشتند که این حمله به خاک کشور است. فرحناز فروتن، خبرنگار شناخته‌شده افغانستانی، در ایکس نوشت: «حمله به کابل، خوست یا قندهار، حمله به مردم است، به خاک است نه به طالبان. اگر پاکستان می‌خواست طالبان را هدف بگیرد، امروز این‌جا نبودیم. برخی از دور، برای راکت‌باران کابل، خوست و قندهار کف می‌زنند. دریغ از این فرزندان ناخلف که نه از سیاست شدند نه از وطن.»
دادفر رنگین سپنتا، مشاور پیشین امنیت ملی، نیز تأکید کرد: «دفاع از تمامیت ارضی افغانستان به معنای دفاع از طالبان نیست.» او با انتقاد از نقش پاکستان در «پرورش تروریسم» و حمایت هند از بخش‌هایی از طالبان، هشدار داد که افغانستان نباید قربانی جنگ نیابتی قدرت‌های منطقه‌ای شود.
به‌عبارت دیگر، این واکنش‌ها طیفی از حمایت از وطن تا نشانه‌گیری طالبان به‌عنوان مسئول اصلی شرایط موجود را در بر می‌گرفت، اما بیش از هر مسأله‌ای، مشروعیت طالبان در معرض آزمون قرار گرفت.
جنگ برای دیگری یا دفاع از خود؟
چنددستگی پس از حملات پاکستان به خاک افغانستان، تنها به جایگاه مردمی طالبان و پرسش‌هایی چون «آیا باید از طالبان در شرایط کنونی دفاع کرد؟» یا «آیا تقبیح حملات به معنای حمایت از حاکمیت است؟» محدود نماند. هم‌زمان دو روایت شکل گرفت: یکی اینکه حمایت طالبان از تحریک طالبان پاکستانی (تی‌تی‌پی) عامل اصلی شرایط موجود است، و دیگری اینکه واکنش طالبان دفاع از خاک وطن بوده است.
برخی معتقدند حمایت طالبان از تی‌تی‌پی، افغانستان را به وضعیت کنونی رسانده است.سمیع یوسف‌زی، خبرنگار افغانستانی مقیم انگلیس، در صفحه ایکس خود نوشت: «طالبان با ادامه حمایت از گروه‌های تروریستی مانند القاعده و تحریک طالبان پاکستانی، تنها بر رنج مردم عادی افغانستان می‌افزایند.» به عقیده یوسف‌زی، تاریخ نشان داده که رهبران طالبان هرگز به پیامدهای اقدامات خود توجهی نکرده و از اشتباهات گذشته درس نمی‌گیرند.
اختلافات شدید و تنش‌های نظامی با پاکستان بر سر تحریک طالبان پاکستانی است؛ گروهی که پاکستان مدعی است رهبران آن در خاک افغانستان حضور دارند و از سوی طالبان حمایت می‌شوند. ناظران با یادآوری تجربه تلخ حمایت طالبان از القاعده در دهه ۹۰ میلادی که منجر به سقوط نخستین حکومت این گروه شد، حمایت طالبان از تی‌تی‌پی را اشتباهی راهبردی می‌دانند.
در مقابل، طالبان ضمن رد اتهامات مربوط به حمایت از تی‌تی‌پی، مقابله با پاکستان را دفاع از خاک کشور و تمامیت ارضی افغانستان عنوان کرده‌اند. مخالفان اما معتقدند حمایت طالبان از تی‌تی‌پی و نبود فراگیری سیاسی در ساختار حکمرانی این گروه، منجر به شرایط کنونی شده و تداوم آن بر بحران مشروعیت طالبان خواهد افزود.
در نهایت، پاسخ به این پرسش که آیا جنگ خارجی اخیر به مشروعیت داخلی طالبان کمک کرده است یا نه، دشوار است. طالبان برای حل این بحران، راهی طولانی در پیش دارد. تأکید بخشی از مردم بر اینکه محکومیت حمله پاکستان به افغانستان به معنای حمایت از طالبان نیست و نیز جدا کردن مسأله طالبان از مسأله دفاع از خاک افغانستان و ارجاع بحث مشروعیت طالبان به زمانی دیگر، نشان می‌دهد که طالبان باید درک کند: کسب مشروعیت ملی، وزنه‌ای سنگین و تعیین‌کننده در توانایی این گروه برای مواجهه با بحران‌های آینده است.
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد
آخرین اخبار افغانستان را در ایراف بخوانید:
طالبان توزیع زمین به مهاجرین را سرعت می‌بخشد
آتش‌بس در مرز افغانستان؛ آزمونی برای تاب‌آوری پاکستان و مسئولیت‌پذیری کابل
