به گزارش ایراف، در حالی‌که افغانستان این روزها به‌دلیل قطعی اینترنت و مسئله بگرام در صدر خبرها قرار گرفته است، قندهار میزبان نشستی با حضور والیان و بخشداران طالبان از ۳۴ ولایت افغانستان و با شرکت هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، بود. آخوندزاده در این نشست مقامات حکومت خود را به «اطاعت، اجرای شریعت و تقویت رابطه با علما» توصیه کرد. او همچنین از این مقامات خواست از گرفتن هدیه پرهیز کنند؛ اما هیچ اشاره‌ای به موضوعات اینترنت و بگرام نکرد.
اطاعت؛ راهکار همه مشکلات است؟
حمدالله فطرت، معاون سخنگوی طالبان، روز گذشته اعلام کرد که رهبر طالبان در این نشست بر «اطاعت از امیر، اصلاح نیت‌ها، تقویت رابطه با علما و اجرای احکام شریعت» تأکید کرده است. او خطاب به والیان و بخشداران گفته است: «شما نمایندگان امارت اسلامی (حکومت طالبان) هستید. اگر نمایندگی درست ارائه دهید، مردم با نظام همکاری خواهند کرد.»
آخوندزاده از مسئولان خواسته است از پذیرش هدیه خودداری کنند، کارها را به افراد شایسته بسپارند، در برخورد با همکاران آسان‌گیر باشند و از سخت‌گیری بی‌مورد پرهیز کنند.
رهبر طالبان همچنین تأکید کرده است که علما باید در دربار مسئولان جایگاه ویژه‌ای داشته باشند و در احیای دین همکاری کنند. افزون بر این، او از والیان خواسته است که «فرمان‌ها و دستورات امارت اسلامی را به علما، مجاهدین و مردم ابلاغ کنند تا احکام شریعت اجرا شود. از غفلت بپرهیزید، به یکدیگر اعتماد داشته باشید و از رؤسا اطاعت کنید.»
این سخنان در یکی از حساس‌ترین مقاطع افغانستان و در حضور مقامات ارشد طالبان مطرح شده است؛ در حالی‌که جای خالی دو موضوع بگرام و چرایی قطعی اینترنت به‌شدت محسوس بود؛ مسائلی که این روزها نه‌تنها به امنیت ملی و ثبات سیاسی افغانستان گره خورده‌اند، بلکه کشورهای منطقه را نیز به تکاپو واداشته‌اند تا برای یافتن راه‌حلی گردهم آیند.
چرا رهبر طالبان سکوت کرد؟
پرسش اساسی این است که چرا عالی‌ترین مقام طالبان که سیاست‌های او تعیین‌کننده نهایی تصمیمات این گروه است، در چنین برهه حساسی سکوت می‌کند؟ چرا در شرایطی که همه نگاه‌ها به قندهار دوخته شده، او ترجیح داده است بر سخنانی تکراری چون «اطاعت از امیر» و «اجرای شریعت» تأکید کند و حتی اگر سخنی در مورد بگرام یا اینترنت گفته، آن را رسانه‌ای نکند؟
شاید کمتر یا حتی هیچ سخنرانی‌ای از رهبر طالبان وجود نداشته باشد که او در آن مقامات این گروه را به اطاعت از امیر و اجرای شریعت فرا نخوانده باشد. او در دیدارها، مناسبت‌ها و فرامین گوناگون، همواره اطاعت و اجرای شریعت را اصل قرار داده است. برای امیر قندهارنشین طالبان، اطاعت و پیروی از دین بر هر چیز دیگری اولویت دارد؛ مسئله‌ای که می‌توان از نوع سیاست‌ها و فرامین او تا متن سخنرانی‌هایش مشاهده کرد. از نگاه رهبر طالبان، اجرای این اصول، تضمین‌کننده حکومت و بقای نظامی است که در رأس آن قرار دارد.
در چهار سال گذشته، او بارها با جریان‌های مختلف درون طالبان بر سر تقسیم قدرت یا مخالفت با سیاست‌های خود درگیر شده است. این درگیری‌ها گاهی بالا گرفته، از کنترل خارج شده و حتی صدای آن به بیرون درز کرده است، اما در نهایت او توانسته است موقعیت خود را حفظ کند؛ چنان‌که افغانستان در این چهار سال مطابق با فرامین او اداره شده است.
رمز تداوم قدرت هبت‌الله آخوندزاده، چنگ زدن به دو اصل اطاعت و اجرای شریعت بوده است؛ مؤلفه‌هایی که همواره نجات‌دهنده او از بحران‌ها بوده‌اند. رهبر طالبان به‌خوبی می‌داند که با نهادینه‌سازی این دو اصل، می‌تواند تصمیماتش را بی‌چون‌وچرا به کرسی بنشاند؛ چراکه با رنگ و بوی دینی دادن به اطاعت از امیر، فرامینش را به قوانینی تغییرناپذیر تبدیل می‌کند.
از همین‌رو، او در برهه‌های حساس، به‌جای پرداختن به اصل ماجرا، به این دو اصل پناه می‌برد. اما آیا واقعاً تمرکز بر حاشیه به‌جای اصل می‌تواند برای رهبر طالبان همواره راهگشا باشد؟ او تا چه زمانی می‌تواند بدون توجه به نظرات دیگر رهبران طالبان، تصمیمات مهم را در حلقه محدود قندهار اتخاذ کند؟ آیا این رویکرد روزی علیه خودش عمل نخواهد کرد؟ مخالفان درون‌گروهی تا چه حد دیگر حاضر به پذیرش سیاست‌های یک‌جانبه او خواهند بود؟
رفع قطعی اینترنت؛ سرپیچی از حکم امیر؟
نخستین نشانه از سرریز شدن کاسه صبر مقامات طالبان از تصمیمات قندهار را می‌توان در رفع قطعی اینترنت مشاهده کرد. برخی ناظران از ناراحتی شدید رهبر طالبان پس از دو روز قطعی اینترنت در افغانستان خبر داده‌اند؛ در حالی‌که او بر تداوم این محدودیت به‌دلیل «مبارزه با فسق و فجور» تأکید داشت.
سمیع یوسف‌زی، روزنامه‌نگار باسابقه افغان، در همین زمینه به نقل از منابعش نوشته است: «منابع مطلع در قندهار و کابل گفته‌اند که هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، پس از اطلاع از لغو فرمانش مبنی بر قطع سیستم اینترنت فیبر نوری افغانستان، به‌شدت خشمگین شده است.»
یوسف‌زی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که آخوندزاده در نشست روز ۱۳ مهر با مشاوران نزدیک خود در قندهار — از جمله مولوی زعفرانی و مفتی عبدالحقیم — این اقدام را «شگفت‌انگیز و عمیقاً ناراحت‌کننده» خوانده و گفته است: «بازگرداندن فیبر نوری مانند برگزاری مراسم تدفین برای نظام اسلامی شریعت ما است.»
به گفته او، رهبر طالبان در همان نشست پرسیده است: «آیا دیگر هیچ تفاوتی میان جمهوری غربی و امارت اسلامی باقی مانده است؟»
این اظهارات در حالی مطرح شده که شماری از وزیران و چهره‌های بانفوذ طالبان در کابل، که برای لغو دستور قطع فیبر نوری تلاش کرده بودند، اکنون با احتیاط در حال بررسی راه‌هایی برای به چالش کشیدن یکی دیگر از فرمان‌های جنجالی هبت‌الله یعنی ممنوعیت سراسری آموزش زنان هستند.
این تحرکات زنگ خطر را برای هبت‌الله به صدا درآورده است. از همین‌رو، او طبق روال همیشگی تصمیم گرفته است تا موضوعات مهم را در پستوهای اقامتگاه خود در قندهار و با حلقه نزدیکانش بررسی کند و جریان‌های مخالف را از طریق فراخواندن مقامات و تأکید بر دو اصل یادشده، خلع سلاح کند.
اکنون که افغانستان بار دیگر در آستانه فروغلتیدن به بحرانی نظامی–سیاسی و رقابت‌های تازه منطقه‌ای قرار گرفته است، سکوت عالی‌ترین مقام طالبان در برابر مسائل کلیدی کشور، آن هم در میانه اختلافات درون‌گروهی، تنها می‌تواند شرایط افغانستان را بحرانی‌تر سازد.
