با گذشت یک ماه از زلزله مرگبار ۶.۰ ریشتری در ۳۱ آگوست ۲۰۲۵ که ولایت‌های شرقی افغانستان را به شدت لرزاند، فاجعه همچنان ادامه دارد و بیش از یک میلیون نفر هنوز بی‌سرپناه مانده‌اند. این زلزله جان بیش از ۲۲۰۰ نفر را گرفت و هزاران نفر را زخمی کرد. اما تأثیر آن از تلفات فراتر رفت؛ زیرساخت‌های منطقه به طور گسترده تخریب شده و بحران انسانی مزمن این کشور را بسیار وخیم‌تر کرد.
در حال حاضر، سازمان ملل متحد و فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر (IFRC) در تلاش برای تأمین سرپناه، غذا و خدمات پزشکی ضروری هستند. اما این تلاش‌ها با یک مانع جدید و جدی روبه‌رو شد؛ قطع سراسری اینترنت توسط طالبان در چند روز گذشته امدادرسانان را با مشکل روبه‌رو کرد.
قطع اینترنت توسط طالبان: ابزار کنترل یا بحران مضاعف؟
وضعیت مذکور که تا ۱ اکتبر ادامه داشت، زندگی بیش از ۴۰ میلیون نفر را با چالش روبه‌رو کرد. خبرگزاری‌هایی چون رویترز و سی‌ان‌ان این سانسور گسترده را بزرگ‌ترین اقدام از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱ می‌دانند؛ اقدامی که آشکارا برای محدودسازی جریان اطلاعات و کنترل رسانه‌ها انجام شد.
الجزیره گزارش داد که این حرکت، درست چند هفته پس از وقوع زمین‌لرزه‌ای ویرانگر، این کشور را به انزوای کامل کشاند. مجله تایم (Time) به شدت بر اثرات مخرب این وضعیت بر قربانیان زلزله تأکید کرده است. گزارش‌های خبری نشان دادند که این بحران ابتدا از بلخ کلید خورد و به سرعت به یک مسئله ملی تبدیل شد.
سازمان‌های بشردوستانه مانند افغان‌اید(Afghan Aid) هشدار دادند که تکرار چنین شرایطی می‌تواند به تشدید انزوای اجتماعی و فلج شدن کامل عملیات امدادرسانی در یک زمان بسیار حساس منجر شود. وب‌سایت بشردوستانه ریلیف‌وب (Relief Web) نیز تأکید کرد که این اقدام تأثیرات عمیقی بر حقوق اساسی مردم، از جمله آموزش و معیشت میلیون‌ها نفر، بر جای گذاشته است.
سازمان ملل متحد در واکنش به این بحران، فوراً از طالبان خواست تا دسترسی به اینترنت را بازگردانند تا حداقل زمینه‌های بازگشت نسبی به شرایط عادی فراهم شود.
انزوای زلزله‌زدگان: تأثیر مخرب قطعی اینترنت
قطع گسترده اینترنت، خانواده‌ها را در اوج نیاز از دنیای بیرون جدا کرد. دسترسی به حواله‌های ارزی که حدود ۲۰ درصد اقتصاد کشور را تشکیل می‌دهد، عملاً متوقف شد. ارتباط با خویشاوندان خارج از افغانستان نیز با بن‌بست مواجه گشت.
در کنر، جایی که کمپ‌های پرتراکم برپا شده است، ساکنان از کمک‌های آنلاین محروم ماندند. یکی از زنان بازمانده که ۱۱ عضو خانواده‌اش را از دست داده بود، نتوانست هیچ کمکی را از طریق پلتفرم‌های مجازی دریافت کند.
بر اساس گزارش کلادفلر رادار (Cloudflare Radar)، ترافیک اینترنت در کابل، هرات و قندهار تا ۹۰ درصد سقوط کرد. این وضعیت فعالیت پلتفرم‌هایی نظیر اسیل (Aseel) برای جمع‌آوری کمک‌های بین‌المللی را با بن‌بست مواجه کرد.
پست‌های منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهند بازماندگان مناطق دورافتاده از دریافت کمک‌های ضروری، خدمات مالی و هماهنگی‌های بشردوستانه محروم شده‌اند. این وضعیت به درستی «بحرانی بر بحران» توصیف شده است.
علاوه بر این، قطع ارتباطات تأثیرات فاجعه‌باری بر معیشت مردم گذاشت؛ نرخ بیکاری که پیش از این بالا بود، به دلیل توقف کسب‌وکارهای آنلاین به طرز چشمگیری افزایش یافت و فقر و گرسنگی را گسترش داد.
مختل شدن عملیات امدادی و نجات
سازمان‌های امدادرسانی درگیر یک بحران ارتباطی شدید شدند. طبق گزارش هیأت معاونت سازمان ملل در افغانستان (UNAMA)، ارتباط با تیم‌های میدانی در مناطق دورافتاده قطع شد. این به معنای از بین رفتن امکان انتقال داده‌های حیاتی در لحظه برای عملیات نجات بود.
فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر که خدمات مشاوره‌ای برای زلزله‌زدگان فراهم می‌کرد، با مشکلات جدی لجستیکی مواجه شد و توقف پروازها روند ارسال کمک‌ها را مختل کرد.
مقامات ارشد سازمان ملل متحد در گفتگو با الجزیره، این وضعیت را تهدیدی جدی برای زندگی مردم توصیف کردند. همچنین، افغان‌اید تأکید کرد که این قطع ارتباطات نه تنها فعالیت‌های اضطراری، بلکه پروژه‌های توسعه‌ای حیاتی را نیز با بحران روبه‌رو می‌کند، آن هم در زمانی که نیاز به آن‌ها در بالاترین حد ممکن است.
فلج کامل خدمات بیمارستانی
قطعی اینترنت ضربه مهلکی به سیستم بهداشت و درمان وارد کرد. زنجیره تأمین دارو، واکسیناسیون و خدمات حیاتی کاملاً به حالت تعلیق درآمد. بر اساس گزارش هیأت معاونت سازمان ملل در افغانستان، فعالیت‌های بیمارستانی مانند جراحی‌ها، مراقبت‌های ویژه و ارتباط با متخصصان بین‌المللی شدیداً مختل شد.
این اختلال برای ۳۶۰۰ مجروح زلزله به یک بحران واقعی تبدیل شده بود. صلیب سرخ جهانی در تلاش بود خدمات بهداشت مادران را ارائه دهد، اما قطع ارتباطات تلفن ثابت و موبایل، روند هماهنگی‌های اضطراری را در مناطق آسیب‌دیده با مشکل جدی روبه‌رو ساخت.
راتواته هشدار داد که حتی ارائه کمک‌های مربوط به حفظ خدمات اساسی نیز تحت تأثیر قرار گرفته است. از سوی دیگر، زنان به دلیل محدودیت‌های اعمال‌شده توسط طالبان بر اشتغال در سازمان‌های غیرانتفاعی، با موانع بیشتری برای دسترسی به خدمات بهداشتی مواجه بودند.
نتیجه‌گیری
زلزله امسال در کنر و بحران قطع عمدی اینترنت توسط طالبان، افغانستان را در آستانه یک فاجعه گسترده‌تر قرار داد. در حالی که بیش از یک میلیون نفر به کمک‌های اضطراری حیاتی نیاز دارند، محرومیت از ارتباط آنلاین، روند امداد، درمان و معیشت را بیش از پیش با مشکل روبه‌رو کرد.
با توجه به اینکه صلیب سرخ جهانی تنها ۳۱ درصد از بودجه مورد نیاز را تأمین کرده و فصل زمستان به سرعت در حال نزدیک شدن است، حمایت فوری جهانی برای زلزله‌زدگان ضروری است. جامعه بین‌الملل باید برای فشار بر طالبان جهت جلوگیری از تکرار قطعی اینترنت تلاش کند؛ زیرا در غیر این صورت، این بحران می‌تواند به افزایش چشمگیر تلفات انسانی منجر شود.
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد
آخرین اخبار افغانستان را در ایراف بخوانید:
بازگشت آمریکا به بگرام: واکنش چهار قدرت منطقه‌ای چه خواهد بود؟
طغیان ساکایی؛ شاهنامه پژوه و چهره ماندگار ادبیات فارسی افغانستان
توقف در ایستگاه آفلاین | تاثیر قطع اینترنت بر گمرکات افغانستان
