بر اساس گزارش منابع محلی، طالبان در تازه‌ترین اقدام آموزشی، ۵۱ عنوان از کتاب‌های درسی مدارس افغانستان را از برنامه درسی رسمی حذف کرده‌اند. این عناوین شامل مضامین کلیدی چون «حقوق زن»، «حقوق انسانی»، «آزادی»، «وحدت ملی»، «بشردوستی»، «روز معلم» و «مادر» بوده که در کلاس‌های ابتدایی، متوسطه و دبیرستان تدریس می‌شدند. به گفته طالبان، این مضامین با ارزش‌ها و اصول شریعت اسلامی در تضاد قرار داشته و باید از برنامه آموزشی حذف می‌شدند. این تصمیم اما نگرانی‌های گسترده‌ای را در سطح جامعه و محافل بین‌المللی برانگیخته و پرسش‌های جدی در خصوص آینده نظام آموزشی و تربیت نسل جوان افغانستان مطرح ساخته است.
از منظر اجتماعی و فرهنگی، این اقدام عملاً به معنای محدود ساختن فضای فکری نسل آینده است. در شرایطی که آموزش باید به تقویت ظرفیت‌های مدنی، ارزش‌های انسانی و پرورش شهروندان آگاه کمک کند، طالبان با حذف چنین مفاهیمی در تلاش‌اند تا جامعه‌ای تک‌بعدی و بسته ایجاد کنند. نبود موضوعاتی چون «مادر»، «روز معلم» یا «آزادی» در کتب درسی، به مرور باعث کم‌رنگ شدن ارزش‌هایی خواهد شد که در ساختار سنتی و فرهنگی افغانستان نقش حیاتی داشته‌اند. این سیاست می‌تواند نسل آینده را از درک اهمیت نقش والدین، معلمان و آزادی‌های فردی محروم سازد.
از نظر سیاسی و هویتی، حذف مفاهیمی مانند «وحدت ملی» و «بشردوستی» پیامدهای خطرناکی بر انسجام اجتماعی خواهد داشت. افغانستان کشوری متکثر و متشکل اقوام، زبان‌ها و مذاهب گوناگون است و بدون تقویت ارزش‌های مشترک، خطر گسترش تعصبات قومی و مذهبی بیشتر می‌شود. طالبان به جای تقویت پایه‌های همبستگی ملی، با چنین اقداماتی؛ انسجام اجتماعی را تضعیف کرده و مسیر را برای بروز بحران‌های هویتی و اختلافات قومی باز می‌کنند. این روند می‌تواند شکاف‌های اجتماعی را در بلندمدت تشدید کند.
از زاویه حقوقی و بین‌المللی، حذف موضوعات مرتبط با حقوق زن و حقوق بشر، افغانستان را به طور مستقیم در تقابل با ارزش‌ها و تعهدات جهانی قرار می‌دهد. در شرایطی که جهان بیش از پیش بر لزوم احترام به حقوق زنان و آزادی‌های اساسی تأکید می‌کند، این اقدام طالبان باعث خواهد شد افغانستان بیشتر منزوی گردد و مشروعیت بین‌المللی این گروه زیر سؤال برود. جامعه جهانی ممکن است این سیاست‌ها را نشانه‌ای از افراط‌گرایی و بی‌توجهی به اصول بنیادین انسانی تلقی کند و در نتیجه کمک‌های آموزشی و همکاری‌های بین‌المللی را کاهش دهد.
از نظر آینده‌پژوهی، ادامه این سیاست می‌تواند باعث شکل‌گیری نسلی شود که به جای آشنایی با جهان مدرن و ارزش‌های مشترک انسانی، تنها در چارچوب یک قرائت محدود ایدئولوژیک رشد می‌کند. این نسل، نه تنها با مفاهیم مدنیت، آزادی و عدالت آشنا نخواهد شد، بلکه به مرور از تعامل سازنده با جهان نیز محروم می‌گردد. پیامد آن، انزوای فرهنگی و اجتماعی افغانستان در سطح منطقه و جهان خواهد بود.
به طور کلی، حذف ۵۱ عنوان درسی، اقدامی فراتر از تغییر برنامه آموزشی است. این سیاست نشان‌دهنده مهندسی فکری نظام‌مند توسط طالبان است که هدف آن بازسازی ذهنیت نسل آینده بر مبنای تفسیر خاص از شریعت است. چنین سیاستی، آینده افغانستان را با تهدیدهایی چون فقر آگاهی، تضعیف انسجام اجتماعی، رشد تعصبات مذهبی و قومی، و انزوای بین‌المللی مواجه خواهد ساخت. این اقدام طالبان، در ذات خود نه تنها بازتابی از نگاه ایدئولوژیک محدود و انحصاری آنان است، بلکه نشانه‌ای آشکار از ترس و ناتوانی در مواجهه با مفاهیم مدنی و انسانی نیز می‌باشد. حذف مضامینی همچون مادر و روز معلم هیچ توجیه دینی ندارد و بیشتر به معنای حذف ارزش‌های مشترک بشری و حتی سنت‌های فرهنگی خود جامعه افغانستان است. طالبان با این تصمیم نشان دادند که آموزش را نه وسیله‌ای برای آگاهی‌بخشی، بلکه ابزاری برای تثبیت قدرت و تحمیل قرائت خاص خود از شریعت می‌دانند. این سیاست، در واقع نوعی خشونت نرم فرهنگی است که هدف آن خاموش کردن صدای آزادی، حقوق و هویت مستقل جامعه است.
چنین اقداماتی نه تنها در تضاد با الزامات جامعه متکثر افغانستان است، بلکه در تناقض آشکار با آموزه‌های اسلامی نیز قرار دارد؛ زیرا اسلام در ذات خود احترام به والدین، تکریم معلم، عدالت و برابری را توصیه کرده است. طالبان با حذف این مفاهیم، به گونه‌ای غیرمستقیم اسلام را نیز در ذهن نسل آینده به شکلی خشن و ناقص معرفی می‌کنند. این امر می‌تواند نه تنها به فاصله‌گیری نسل جوان از دین، بلکه به بی‌اعتمادی گسترده‌تر نسبت به مشروعیت طالبان منجر شود.
به بیان دیگر، حذف ۵۱ عنوان درسی از برنامه آموزشی، اقدامی نیست که صرفاً در سطح آموزشی باقی بماند؛ بلکه بازتابی از بحران مشروعیت فکری و ایدئولوژیک طالبان است. این سیاست بیشتر از آنکه پایه‌های قدرت طالبان را محکم کند، آن‌ها را در معرض نقد و مخالفت داخلی و بین‌المللی قرار می‌دهد و تصویر آنان را به عنوان گروهی مخالف ارزش‌های انسانی و اسلامی تثبیت می‌کند.
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد | برای تماشا اینجا کلیک کنید:
ایراف تی‌وی
آخرین اخبار تحلیلی افغانستان را در ایراف بخوانید:
سرپرست وزارت آموزش و پرورش طالبان: امنیت افغانستان بدون علوم مدرن ممکن نیست
مدارس دینی؛ تنها گزینه آموزشی برای زنان زیر سلطه طالبان
با قطع اینترنت پرسرعت، آخرین روزنه آموزش آنلاین دختران در افغانستان بسته شد
