بازداشت فاروق اعظم، مشاور وزارت آب و انرژی طالبان، را باید در بستر وسیع‌تر تحولات قدرت در افغانستان تحلیل کرد. این رویداد تنها یک برخورد فردی یا قضایی نیست، بلکه بازتاب‌دهنده شکاف عمیق میان هسته ایدئولوژیک طالبان و حلقه تکنوکرات‌هایی است که طی سه سال گذشته نقش مهمی در اداره نسبی ساختارهای دولتی ایفا کرده‌اند. طالبان از ابتدای بازگشت به قدرت تلاش کرد با حفظ برخی چهره‌های متخصص در حوزه‌های فنی مانند اقتصاد، بهداشت و مدیریت منابع آب، مشروعیت و کارآمدی نسبی حکومت خود را به نمایش بگذارد. اما اکنون روشن شده است که این استفاده از تکنوکرات‌ها به‌مثابه یک ابزار موقتی بوده و هر زمان که این افراد پا از خطوط قرمز ایدئولوژیک فراتر بگذارند، با حذف و سرکوب مواجه خواهند شد.
از منظر اجتماعی، علت اصلی بازداشت فاروق اعظم نه سیاست‌های آبی، بلکه مواضع انتقادی او درباره آموزش زنان بود. این موضع‌گیری، خط قرمزی است که رهبر طالبان به‌شدت بر آن حساس است. بدین معنا که حتی مقامی با سابقه همکاری و وفاداری نسبی به نظام جدید، به‌محض آنکه از سیاست حذف زنان انتقاد کند، با مجازات فوری روبه‌رو خواهد شد. چنین وضعیتی پیام آشکاری برای سایر مقامات و کارگزاران طالبان دارد: سکوت و تبعیت مطلق، شرط بقا در ساختار قدرت است. این امر، نه‌تنها آزادی بیان در سطح جامعه را بیش از پیش محدود می‌کند، بلکه حلقه تصمیم‌گیران داخلی را نیز به شدت کوچک‌تر و همگن‌تر خواهد ساخت.
از منظر اقتصادی و منطقه‌ای، بازداشت فاروق اعظم پیامدهای مهمی در حوزه مدیریت آب دارد. او یکی از معدود چهره‌های متخصص بود که در هر دو دوره جمهوریت و «امارت» نقشی جدی در طراحی و اجرای سیاست‌های آبی افغانستان ایفا کرد. حضور او در معادلات بندسازی و حقابه، به‌ویژه در روابط پرتنش کابل–تهران، بسیار تعیین‌کننده بود. حذف چنین فردی به‌معنای تضعیف ظرفیت فنی حکومت طالبان در مذاکرات و پروژه‌های آبی است. در شرایطی که بحران آب به مسئله‌ای حیاتی برای افغانستان و همسایگانش بدل شده، کنار گذاشتن متخصصان کارآزموده می‌تواند کشور را با بحران‌های شدیدتر داخلی (کمبود آب، مدیریت ناکارآمد) و تنش‌های خارجی (درگیری‌های مرزی بر سر منابع آبی) مواجه سازد.
این بازداشت همچنین نشانه‌ای از تمرکز بیشتر قدرت در دست رهبر طالبان است. ملا هبت‌الله آخوندزاده با صدور دستور مستقیم برای محاکمه یک مقام بلندپایه، نشان داد که دیگر نیازی به واسطه‌های سیاسی یا نهادهای میانی نمی‌بیند. این امر حاکی از گذار طالبان از مرحله استفاده ابزاری از متخصصان به مرحله تثبیت اقتدار ایدئولوژیک و یک‌دست‌سازی قدرت است. چنین روندی اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت به انسجام داخلی طالبان کمک کند، اما در بلندمدت هزینه‌های سنگینی برای اداره کشور به همراه خواهد داشت. حکومت‌داری مدرن بدون بهره‌گیری از دانش و تخصص امکان‌پذیر نیست و حذف چهره‌های کارشناس، شکاف میان واقعیت‌های مدیریتی و رویکرد ایدئولوژیک را عمیق‌تر خواهد کرد.
به‌طور کلی، بازداشت فاروق اعظم را می‌توان به‌مثابه نشانه‌ای از اولویت‌یافتن ایدئولوژی بر تخصص در ساختار طالبان دانست. این رویکرد نه‌تنها مدیریت بحران‌های داخلی مانند آب، فقر و مهاجرت را دشوارتر خواهد کرد، بلکه افغانستان را در تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی نیز در موقعیت ضعیف‌تری قرار خواهد داد. این رویداد هشداری است مبنی بر اینکه حکومت طالبان در مسیر حذف ظرفیت‌های فنی و تقویت حلقه بسته ایدئولوژیک حرکت می‌کند؛ مسیری که در نهایت می‌تواند به تضعیف بنیان‌های اداره کشور و افزایش انزوای افغانستان در سطح منطقه و جهان بینجامد.
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد | برای تماشا اینجا کلیک کنید:
ایراف تی‌وی
آخرین اخبار تحلیلی افغانستان را در ایراف بخوانید:
قیمت افغانی به تومان و دلار امروز شنبه (۲۹ شهریورماه ۱۴۰۴)
پیامدهای یک رویاپردازی استعماری؛ هزینه‌های اشغال مجدد بگرام چقدر است؟
افزایش ۵ برابری ترانزیت ریلی ایران و پاکستان؛ موانع راه‌اندازی قطار مسافربری با افغانستان چیست؟
حذف آثار زنان از دانشگاه‌های افغانستان؛ ادبیات زنانه همچنان در گردش جهانی
