عربستان و پاکستان روز چهارشنبه یک پیمان دفاعی مشترک امضا کردند؛ اقدامی که به گفته ناظران، همکاری امنیتی چند دهه‌ای را در بحبوحه تنش منطقه‌ای تقویت می‌کند. در تصاویر منتشرشده از مراسم امضا، شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، پس از امضای توافق‌نامه، یکدیگر را در آغوش می‌کشند. در این مراسم، عاصم منیر، فرمانده ارتش پاکستان که قدرتمندترین فرد در این کشور محسوب می‌شود، نیز حضور دارد.
دفتر نخست‌وزیر پاکستان در بیانیه‌ای اعلام کرده است: «این توافق‌نامه که نشان‌دهنده تعهد مشترک دو کشور برای ارتقا امنیت و دستیابی به صلح در منطقه و جهان است، با هدف توسعه همکاری دفاعی و تقویت بازدارندگی مشترک در برابر هرگونه تجاوز امضا شده است. در متن توافق آمده که هرگونه تجاوز علیه یکی از دو کشور، تجاوز علیه هر دو کشور تلقی خواهد شد.»
تردید اعراب به تعهد امنیتی آمریکا
این پیمان در شرایطی امضا شده که پس از حمله رژیم اسرائیل به قطر، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نسبت به نقش ایالات متحده به‌عنوان متحد امنیتی دچار تردید شده‌اند. هرچند دونالد ترامپ ظاهراً قول داده که این حمله هرگز تکرار نخواهد شد، اما نشست اضطراری سران عربی-اسلامی نشان داد که کشورهای عربی ضمن ابراز خشم، نسبت به توان آمریکا در تضمین امنیت منطقه دچار شک شده‌اند. این تردید در حالی افزایش یافته که رژیم صهیونیستی با قاطعیت از حمله دفاع کرده است.
یک مقام سعودی به خبرگزاری رویترز گفته: «این توافق حاصل سال‌ها مذاکره است و واکنشی به کشور یا رویداد خاصی نیست، بلکه نهادینه‌سازی همکاری دیرینه بین دو کشور است.» با این حال، برخی ناظران معتقدند حمله رژیم اسرائیل به دوحه موجب افزایش نگرانی در میان کشورهای عربی و متحدان آمریکا شده است.
شبکه سی‌ان‌ان گزارش داده: «این پیمان می‌تواند محاسبات استراتژیک در منطقه را تغییر دهد. کشورهای عربی که در پی تثبیت روابط با ایران و اسرائیل بودند، اکنون با جنگ غزه و حملات مستقیم به قطر مواجه شده‌اند؛ حملاتی که یک‌بار از سوی ایران و یک‌بار از سوی اسرائیل انجام شده است.»
انعقاد این پیمان از سوی عربستان، به‌عنوان یکی از قدرت‌های جهان عرب، نشانه‌ای از تغییر در اتحاد امنیتی منطقه‌ای است. کشورهای عربی پس از حمله اخیر رژیم صهیونیستی به دوحه دریافتند که حتی مخالفت آمریکا با این حمله، مانع آن نشده و ایالات متحده توان بازدارندگی لازم را ندارد. این وضعیت نشان داد که حتی نزدیک‌ترین متحدان آمریکا نیز در برابر حملات مصون نیستند. برخی ناظران معتقدند امضای این پیمان پیامی غیرمستقیم از سوی ریاض به واشنگتن است که دیگر نمی‌توان به آمریکا اعتماد کامل داشت.
پاکستان و مقابله با طالبان
این پیمان تنها بر روابط عربستان و آمریکا تأثیر نمی‌گذارد. پاکستان نیز با امضای آن، به‌دنبال تقویت موقعیت خود در برابر دو رقیب منطقه‌ای یعنی هند و طالبان است. بند مربوط به «تجاوز به یکی، تجاوز به هر دو» برگ برنده‌ای برای اسلام‌آباد در مواجهه با تنش‌های اخیر با طالبان و هند محسوب می‌شود. در ماه‌های گذشته، درگیری‌های مرزی با افغانستان منجر به کشته‌شدن ۱۹ سرباز پاکستانی شده و نخست‌وزیر پاکستان در واکنشی تند از طالبان خواسته موضع خود را روشن کند. همچنین اسلام‌آباد از طرح جدید امنیتی در مرزهای افغانستان خبر داده است.
روابط امنیتی و نظامی پاکستان و عربستان دارای سابقه‌ای طولانی است. اما از زمان بازگشت طالبان به قدرت، عربستان برخلاف دهه ۹۰ میلادی ترجیح داده نقش حاشیه‌ای داشته باشد و بیشتر در زمینه کمک بشردوستانه و تجارت با افغانستان تعامل کند. برخلاف امارات و قطر، ریاض در غیاب آمریکا سیاستی محتاطانه در پیش گرفته و از تعامل مستقیم با طالبان پرهیز کرده است.
از سوی دیگر، خروج آمریکا از افغانستان موجب شده اسلام‌آباد در برابر بحران ناشی از حضور طالبان تنها بماند. افزایش خشونت‌های تروریستی در پاکستان و پاسخ سرد طالبان، اسلام‌آباد را به‌دنبال راهی برای مقابله با این تهدیدها کشانده است.
در چنین شرایطی، امضای پیمان امنیتی با کشورهای دیگر به معنای تقسیم مسئولیت در پروژه امنیتی پاکستان است. این توافق‌ها به اسلام‌آباد اجازه می‌دهد با تهدیدهایی که آن‌ها را امنیتی می‌داند، مقابله کند و طالبان را تحت فشار قرار دهد. همچنین این پیمان‌ها در شرایط اقتصادی شکننده پاکستان، می‌توانند به تجهیز نظامی این کشور کمک کنند. تنها چند روز پس از امضای توافق امنیتی با آمریکا، اسلام‌آباد حمله نظامی به خاک افغانستان انجام داد.
