به گزارش ایراف، سفر سه‌روزه اتابک در حالی انجام می‌گیرد که روابط اقتصادی دو کشور در سال‌های اخیر با چالش‌هایی مانند موانع ترانزیتی، مسائل مرزی و تحریم‌های بین‌المللی روبرو بوده، اما همزمان شاهد رشد قابل توجهی در حجم تجارت بوده است.
اهداف سفر سفر وزیر صمت به کابل
اهداف اصلی این سفر، بر اساس اظهارات اتابک و گزارش‌های رسمی، بر ارتقای سطح روابط تجاری و اقتصادی دو کشور تمرکز دارد. اتابک در بدو ورود به کابل تأکید کرد که سیاست جمهوری اسلامی ایران، افزایش حجم مبادلات تجاری با افغانستان است و در این راستا، برنامه‌های جدیدی تدوین شده است. اهداف کلیدی عبارتند از:
یکی از اولویت‌های سفر، شناسایی و حل موانع موجود در مسیر تجارت میان تهران و کابل است. این موانع شامل مسائل گمرکی، ترانزیت کالا، مشکلات ویزا برای تجار و محدودیت‌های بانکی می‌شود. اتابک اعلام کرد که در دیدارها، راهکارهایی برای تسهیل تجارت پیشنهاد خواهد شد. همچنین ایران به دنبال سرمایه‌گذاری در بخش معادن غنی افغانستان، از جمله مس، آهن و لیتیوم است. هدف، ایجاد همکاری‌های مشترک در اکتشاف، استخراج و فرآوری مواد معدنی است. اتابک در پاسخ به درخواست مقامات افغان در نشست‌های قبلی، برای بازدید از ظرفیت‌های معدنی و زیرساختی به ویژه در استان هرات سفر کرده است.
گفتگو با نمایندگان اتاق‌های بازرگانی و تجار افغان برای افزایش صادرات محصولات ایرانی مانند مصالح ساختمانی، فرآورده‌های کشاورزی و ماشین‌آلات صنعتی از دیگر اهداف این سفر است. این سفر فرصتی برای عملیاتی کردن توافق‌نامه‌های قبلی در زمینه تجارت آزاد و ترانزیت با هدف دستیابی به حجم تجارت دوجانبه بیش از ۵ میلیارد دلار در سال‌های آینده است، این اهداف در چارچوب سیاست خارجی ایران برای گسترش روابط با همسایگان و مقابله با تحریم‌ها قرار می‌گیرد، جایی که افغانستان به عنوان دروازه‌ای به آسیای مرکزی و شریک استراتژیک دیده می‌شود.
دیدارهای وزیر صمت در کابل
سفر اتابک با استقبال گرم مقامات افغان آغاز شد. وی در فرودگاه کابل مورد استقبال علیرضا بیکدلی، سرپرست سفارت ایران در افغانستان و معاون وزیر صنعت و تجارت افغانستان قرار گرفت.
برنامه دیدارها به شرح زیر است:
اتابک قرار است با نورالدین عزیزی، وزیر صنعت و تجارت و مقامات وزارت معادن و صنعت طالبان دیدار کند. در این دیدارها، تمرکز بر بررسی ظرفیت‌های معدنی مشترک و رفع موانع تجاری خواهد بود.
سخنگوی وزارت صنعت و تجارت افغانستان اعلام کرد که این دیدارها برای تقویت روابط دوجانبه ضروری است. بخشی از برنامه سفر، بازدید از شهر هرات و دیدار با مقامات ولایتی است.
هرات به عنوان یکی از مراکز تجاری اصلی افغانستان و هم‌مرز با ایران، پتانسیل بالایی برای همکاری در زمینه ترانزیت و صادرات دارد. اتابک قصد دارد از بازارها و زیرساخت‌های صنعتی هرات بازدید کند.
همچنین دیدار با اعضای اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان و تجار افغان برای بحث در مورد فرصت‌های سرمایه‌گذاری مشترک از دیگر برنامه های وزیر صمت است، این جلسات شامل نمایندگانی از بخش‌های کشاورزی، معادن و صنایع دستی است.
توافقات و برنامه‌های جدید
هرچند سفر در مراحل اولیه است و توافقات نهایی هنوز نهایی نشده، اما اتابک از تدوین برنامه‌های جدید برای تقویت مناسبات اقتصادی خبر داد. کلیدی‌ترین جنبه‌ها عبارتند از:
دو کشور قبلاً در زمینه تجارت آزاد و ترانزیت توافقاتی داشته‌اند، از جمله عضویت افغانستان در کریدورهای ترانزیتی ایران که اتابک تأکید کرد که این توافقات را پیگیری و عملیاتی خواهد کرد. برنامه‌هایی برای افزایش صادرات ایران به افغانستان در بخش‌های انرژی، سیمان، فولاد و محصولات کشاورزی و همچنین، پیشنهاد ایجاد مراکز صادراتی مشترک و تسهیل ویزای تجاری برای تجار یکی از موارد مهم است. ایران پیشنهاد سرمایه‌گذاری در معادن افغانستان را با تمرکز بر انتقال فناوری استخراج و فرآوری مطرح کرده است که می‌تواند شامل قراردادهای مشترک برای معادن مس عینک و آهن حاجیگک باشد.
همچنین توافق بر سر کاهش تعرفه‌های گمرکی و بهبود زیرساخت‌های مرزی که می‌تواند حجم تجارت را تا ۲۰درصد افزایش دهد. تاکنون، هیچ توافق رسمی امضا نشده، اما انتظار می‌رود در پایان سفر سه‌روزه، بیانیه‌ای مشترک منتشر شود.
آمار دقیق و جدید روابط اقتصادی
روابط تجاری ایران و افغانستان در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته، اما همچنان پتانسیل‌های زیادی برای توسعه وجود دارد. بر اساس آمار رسمی:
حجم تجارت میان ایران و افغانستان در سال ۱۴۰۳
۳ میلیارد و ۳۶۶ میلیون دلارکه نشان‌دهنده رشد ۸۴ درصدی نسبت به سال قبل داشته است. ایران عمدتاً صادرکننده مصالح ساختمانی، فرآورده‌های نفتی و کشاورزی به افغانستان است، در حالی که واردات عمدتاً میوه، خشکبار و فرش از افغانستان انجام می‌شود.
افغانستان پنجمین شریک تجاری ایران در میان همسایگان است. در بهار ۱۴۰۴، تجارت غیرنفتی ایران با همسایگان به ۱۳ میلیارد و ۴۲۷ میلیون دلار رسیدکه سهم افغانستان حدود ۱۰ درصد آن را تشکیل می‌دهد.
در چهار ماهه اول ۱۴۰۴، حجم تجارت غیرنفتی ایران ۳۴ میلیارد و ۱۷۵ میلیون دلار با وزن ۶۱ میلیون تن بوده است، سهم افغانستان در صادرات ایران حدود ۲.۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
حجم کلی تجارت خارجی افغانستان در سال گذشته به ۱۳ میلیارد دلار رسید که ایران یکی از سه شریک اصلی (پس از پاکستان و چین) است. کسری تراز تجاری افغانستان در دو ماهه اول ۱۴۰۴، ۱ میلیارد و ۸۹۶ میلیون دلار بوده که همکاری با ایران می‌تواند آن را کاهش دهد. این آمار بر اساس گزارش‌های گمرک ایران و وزارت صنعت و تجارت افغانستان است و نشان‌دهنده وابستگی متقابل دو اقتصاد است.
چشم‌انداز همکاری‌های اقتصادی میان ایران و افغانستان
چشم‌انداز همکاری‌های اقتصادی ایران و افغانستان پس از این سفر، بسیار مثبت ارزیابی می‌شود. اتابک تأکید کرد که روابط دو کشور فراتر از تجارت ساده، به سمت سرمایه‌گذاری مشترک و ادغام اقتصادی پیش خواهد رفت. کلیدی‌ترین جنبه‌ها:
رشد حجم تجارت
هدف‌گذاری با تمرکز بر رفع موانع و افزایش ترانزیت ، برای رسیدن به ۵ میلیارد دلار تا پایان ۱۴۰۴که می‌تواند به ثبات اقتصادی هر دو کشور به ویژه با توجه به تحریم‌های ایران و نیازهای بازسازی افغانستان کمک کند.
تمرکز بر معادن و انرژی
افغانستان دارای ذخایر معدنی به ارزش بیش از ۱ تریلیون دلار است که ایران می‌تواند با فناوری‌های خود در استخراج مشارکت کند. همچنین، صادرات برق و گاز ایران به افغانستان می‌تواند افزایش یابد.
تأثیر ژئوپلیتیکی
همکاری اقتصادی به حفظ ثبات منطقه‌ای کمک می‌کند و می‌تواند مدلی برای روابط با دیگر کشورهای آسیای مرکزی باشد. با اجرای توافق تجارت آزاد ایران با اتحادیه اوراسیا، افغانستان نیز می‌تواند از این شبکه بهره ببرد.
چالش‌ها و فرصت‌ها
چالش‌هایی مانند مسائل امنیتی مرزی و تحریم‌ها وجود دارد، اما فرصت‌هایی مانند موقعیت جغرافیایی و فرهنگ مشترک، چشم‌انداز را روشن می‌کند. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که با عملیاتی شدن برنامه‌های اتابک، رشد تجارت سالانه ۲۰-۳۰ درصدی محقق شود.
نتیجه گیری
سفر سید محمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران به کابل ، گامی مهم در راستای تقویت روابط اقتصادی ایران و افغانستان است. این سفر با تمرکز بر رفع موانع تجاری، گسترش همکاری‌های معدنی، تقویت ترانزیت و افزایش حجم تجارت دوجانبه، نشان‌دهنده عزم ایران برای تعمیق روابط با همسایه شرقی خود است. دیدارهای برنامه‌ریزی‌شده با مقامات افغانستان ، از جمله وزرای کلیدی و نمایندگان بخش خصوصی و بازدید از زیرساخت‌های هرات، بستری برای عملیاتی کردن توافقات پیشین و طرح‌ریزی برنامه‌های جدید فراهم می کند.
تلویزیون اینترنتی ایراف آغاز به کار کرد | برای تماشا اینجا کلیک کنید:
ایراف تی‌وی
آخرین اخبار تحلیلی افغانستان را در ایراف بخوانید:
خراسان جنوبی، دروازه طلایی تجارت ایران و افغانستان
شیوع فساد اخلاقی در ادارات: رهبر طالبان استفاده از اینترنت پرسرعت را ممنوع کرد
تنش‌های تازه در روابط کابل – اسلام‌آباد: پایان دوستی ناپایدار نزدیک است؟
پیامدهای حملات 11 سپتامبر برای اقتصاد آمریکا
اجلاس سران کشورهای اسلامی در دوحه؛ وقتی قطر هم طالبان را راه نداد
