به گزارش ایراف، بیش از سه میلیون افغان که پیشتر مهاجرت کرده بودند، از سپتامبر ۲۰۲۳ تاکنون به افغانستان بازگشته‌اند.
بر اساس گزارش کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان، تنها در سال ۲۰۲۵ بیش از دو میلیون نفر به افغانستان بازگشته‌اند.
این بازگشت گسترده که عمدتاً از ایران و پاکستان صورت گرفته، فشار مضاعفی بر کشوری وارد کرده که پیشتر با پیامدهای دهه‌ها بی‌ثباتی و فجایع طبیعی دست‌وپنجه نرم می‌کرده است.
بازگشت‌کنندگان به جوامعی بازمی‌گردند که فاقد توان جذب کافی هستند و با چالش‌های جدی از جمله فقر، کمبود منابع و زیرساخت‌های ناکافی مواجه‌اند.
برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) همراه با شرکایش در حال ارائه کمک‌های بشردوستانه فوری و راهکارهای بلندمدت برای رفع نیازهای اساسی از جمله غذا، سرپناه، پوشاک، اشتغال و خدمات پایه است.
در گذرگاه مرزی تورخم، تمرکز اولیه بر رفع نیازهای فوری از جمله معاینه‌های پزشکی، توزیع بسته‌های غذایی، ارائه کمک‌های حقوقی برای بازیابی هویت رسمی و ترانسپورت است.
در مرحله بعد، برنامه‌های کار در برابر دستمزد، بازسازی زیرساخت‌ها (جاده، سیستم آب‌رسانی، سرپناه و پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر) و آموزش مهارت‌های عملی اجرا می‌شود.
سیستم سلامت افغانستان نیز تحت فشار بازگشت هزاران نفر قرار دارد. UNDP با همکاری «صندوق جهانی» برنامه‌های دیجیتالی برای غربالگری بیماری‌هایی مانند HIV، ملاریا و توبرکلوز راه‌اندازی کرده و اپلیکیشن موبایلی برای مدیریت بیماران توبرکلوز در مرزهای افغانستان، ایران و پاکستان ایجاد کرده است.
در مناطق مختلف نیز پروژه‌های خاصی اجرا شده است: در قندهار ساخت یک بند کوچک زمین‌های زراعتی را احیا کرده، در هرات از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط حمایت شده، در ننگرهار جنگل‌کاری درخت عناب برای مقابله با سیلاب و ایجاد درآمد انجام شده و در قندوز و بغلان طرحی جامعه‌محور با تمرکز بر آب، مسکن و جاده به اجرا درآمده است. این تلاش‌ها نشان می‌دهد که چگونه می‌توان همزمان نیازهای فوری و اهداف پایدار درازمدت را در افغانستان تأمین کرد.
