خانه / گزارش / آغوش باز قاره سبز به روی طالبان؛ قواعد بازی تغییر کرده است؟

آغوش باز قاره سبز به روی طالبان؛ قواعد بازی تغییر کرده است؟

سفر هیأت طالبان به اتریش و پیش‌تر به سوئیس و آلمان نشان می‌دهد که اروپا، به‌بهانه حل بحران پناهجویی و بازگرداندن مجرمان افغان، آرام‌آرام درهای تعامل محتاطانه با طالبان را می‌گشاید؛ روندی که می‌تواند به تقویت وزن سیاسی این گروه و تضعیف مطالبات حقوق بشری منجر شود.

6 ساعت پیش

رادیو حریت، رسانه نزدیک به طالبان، به نقل از منابع خود گزارش داد که هیأتی پنج‌نفره از طالبان به اتریش سفر کرده است. به گزارش این رسانه، این هیأت با وزارتخانه‌های کشور و خارجه اتریش درباره وضعیت نمایندگی‌های سیاسی افغانستان رایزنی کرده‌اند. گفته می‌شود قرار است در این سفر درباره کمک‌های انسانی، نمایندگی‌های سیاسی افغانستان و پناهجویان گفت‌وگو شود.

این نخستین سفر هیأت طالبان به کشورهای اروپایی نیست. اخیراً این گروه پا را فراتر از منطقه گذاشته‌اند. طالبان در یک ماه گذشته به دو کشور سوئیس و آلمان نیز سفر کرده‌اند. در تیرماه سال جاری، گزارش‌ها حاکی از آن بود که دو دیپلمات از طالبان به‌صورت رسمی کنترل نمایندگی‌های دیپلماتیک افغانستان در شهرهای بن و برلین را بر عهده گرفته‌اند. پیش از این اقدام، الکساندر دوبرینت، وزیر کشور آلمان، اعلام کرده بود که برای بازگرداندن «مجرمان افغان» به کشورشان، آلمان می‌تواند با طالبان وارد گفت‌وگو شود، حتی بدون به‌رسمیت‌شناختن رسمی آنان.

او گفته بود که پذیرش یک نماینده طالبان در برلین به‌منظور تسهیل روند «اخراج مجرمان» قابل بحث است. بعدتر، تلویزیون دولتی سوئیس نیز گزارش داد که هیأتی از طالبان برای شناسایی افغان‌های محکوم به جرایم به این کشور سفر کرده‌اند.

فراتر از منطقه؛ به بهانه مبارزه با جرم و حل بحران پناهجویی

قلمرو کنشگری دیپلماتیک طالبان در ماه‌های اخیر فراتر از منطقه رفته است. اگرچه در چهار سال گذشته، به‌ویژه در سال نخست بازگشت طالبان به قدرت، کشورهای اروپایی درهای هرگونه تعامل با این گروه را بسته بودند، اما اکنون در رویکردی محتاطانه و به دلایلی همچون حل بحران مهاجرین، رسیدگی به پرونده پناهجویان مجرم و بازگرداندن آنان به افغانستان، نشانه‌هایی از تمایل کشورهای اروپایی برای تعامل با طالبان دیده می‌شود.

با این حال، باید گفت که نگاهی به چهار سال گذشته نشان داده است که تعامل با طالبان هیچ‌گاه مستقیم نبوده است. کشورهای منطقه و احتمالاً اکنون فراتر از منطقه، با تمرکز بر یک نگرانی و رویکردی محتاطانه، به‌تدریج به سمت عمل‌گرایی و با دامنه‌ای گسترده از منافع، شروع به تعامل با طالبان کرده‌اند؛ روابطی که به‌مرور تعمیق یافته و حتی عادی می‌شود.

اگرچه در سال ۲۰۲۱ هرگونه ارتباط با طالبان برای کشورهای اروپایی، حداقل در کوتاه‌مدت، غیرقابل تصور بود، اما اکنون این کشورها یکی پس از دیگری در حال میزبانی هیأت‌های دیپلماتیک طالبان هستند. تجربه چهار سال گذشته نشان داده است که چگونه نگرانی‌ها از افغانستان جای خود را به روابط دیپلماتیک گسترده‌تر داده‌اند.

به‌عنوان مثال، پیروزی طالبان برای هند به معنای حذف از صحنه افغانستان بود، اما تحولات اخیر نشان داد که چگونه هند، که ابتدا تنها از طریق ارسال کمک‌های بشردوستانه و اعزام تیم فنی به کابل روابط خود را از سر گرفت، اکنون به متحدی نزدیک برای طالبان بدل شده است.

برای کشورهای اروپایی نیز این سرنوشت محتمل است، به‌ویژه آن‌که نقش قطر در پیوند دادن این روابط نیز قابل توجه است.

اما این سفر چه پیامدهایی خواهد داشت؟

سفر هیأت‌های طالبان به کشورهای اروپایی، از جمله اتریش که خود را از حامیان جدی و اصلی حقوق بشر می‌دانند، اگرچه با هدف حل بحران پناهجویان صورت گرفته و این دولت‌ها مدعی‌اند که تصمیمی برای شناسایی طالبان ندارند، اما باید گفت که میزبانی از این گروه برای حل مشکلات موجود، به‌صورت تلویحی به معنای پذیرش این مسئله است که برای حل هر موضوعی در رابطه با افغانستان، باید به طالبان مراجعه کرد. این اقدام می‌تواند بعدها به موضوعات دیگر نیز سرایت کند. ایده همکاری با طالبان به‌مرور به پذیرش این گروه، بدون پاسخ‌گو کردن آنان در قبال اقدامات‌شان، ختم می‌شود.

به‌عبارت دیگر، گفت‌وگو با طالبان از سوی برخی کشورهای اروپایی، ضمن آن‌که ایده رابطه با این گروه را در دیگر پایتخت‌های غربی تقویت خواهد کرد، منجر به آن خواهد شد که تسری نگرانی‌ها از یک موضوع به موضوع دیگر و حل آن‌ها با طالبان، کم‌کم به وزن سیاسی این گروه بیفزاید. این در حالی است که طالبان برای همکاری با این کشورها، احتمالاً شرایط خاص خود را مطرح خواهند کرد؛ مانند کنترل نمایندگی‌های سیاسی افغانستان در این کشورها و شناسایی رسمی این گروه.

اما فربه‌سازی طالبان با چشم‌پوشی از خواسته‌های اولیه، به بهانه رفع نگرانی‌ها، ضمن آن‌که مسائل حقوق بشری را زیر سؤال می‌برد، این جسارت را به طالبان خواهد داد که بیش از پیش، با نگاه به منافع خود، به کشورهای غربی نزدیک شوند.