طالبان از زمانی که برای بار دوم کنترل افغانستان را به دست گرفتند، به طرق مختلف در پی آن بوده‌اند که نشان دهند چگونه به عنوان قدرت بی‌بدیل در این کشور حکمرانی می‌کنند. این گروه در این مدت از تمامی ابزارها برای به نمایش گذاشتن قدرت و اقتدار خود در افغانستان به عنوان حاکمان «واقعی» این کشور استفاده کردند. به طوری که طالبان سال گذشته در روز سالگرد پیروزی خود، قدرت و اقتدار خود را از پایگاه هوایی بگرام به نمایش گذاشتند. این رژه نظامی که «رژه پیروزی» نامیده شد، در یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های نظامی منطقه با تسلیحات آمریکایی به جا مانده و جایی که برای مدت دو دهه محور اصلی عملیات‌های تحت رهبری آمریکا علیه این گروه بود، بسیار واکنش‌برانگیز شد. این اتفاق به ویژه بعدتر در سخنان مقامات آمریکایی، به خصوص دونالد ترامپ، خود را نشان داد، تا جایی که او بارها از واگذاری بگرام اظهار پشیمانی کرد و خواستار کنترل مجدد آن به ایالات متحده شد.
واگذاری بگرام، خطای استراتژیک ایالات متحده؟
پس از خروج ایالات متحده از افغانستان، بحث بر سر این کشور کمتر در محافل سیاسی آمریکا شنیده می‌شد، اما به موازات کارزارهای انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا و بعدتر پیروزی دونالد ترامپ، نام افغانستان دوباره مطرح شد؛ به ویژه بر سر موضوع بگرام. خروج از افغانستان و واگذاری بگرام به طالبان یکی از مهم‌ترین شوآف‌های ترامپ در جریان کارزارهای انتخاباتی‌اش بود. او بارها ضمن انتقاد شدید از دولت بایدن از نحوه خروج از افغانستان، واگذاری بگرام به طالبان را نیز یک خطای استراتژیک خواند.
ترامپ ضمن بیان این مسئله که واگذاری بگرام یک اشتباه بود، بارها به ویژه در جریان کارزارهای انتخاباتی‌اش مدعی شد که طالبان این پایگاه نظامی مهم را به چین واگذار کرده است. او در یکی از سخنرانی‌هایش در ماه مارس گفته بود: «پایگاه هوایی بگرام یکی از بزرگترین پایگاه‌های هوایی جهان است. یکی از بزرگترین و قدرتمندترین باندهای فرودگاه را دارد و ما آن را واگذار کردیم. می‌دانید در حال حاضر چه کسی آن را اشغال کرده است؟ چین.»
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی ارشد طالبان، در واکنش به این سخنان ترامپ، او را به انتشار اطلاعات نادرست متهم کرد. او گفت: «حالا ترامپ ادعا می‌کند که بگرام در دست چینی‌ها است. درحالی که بگرام تحت کنترل نیروهای امارت اسلامی است. ما از تیم ترامپ می‌خواهیم که به او توضیح دهد و اطلاعاتش در مورد افغانستان را اصلاح کند.» مجاهد همچنین ایده بازپس‌گیری بگرام توسط ترامپ را یک «رویا و خیال» خواند و گفت که ذخایر باقی‌مانده آمریکا به عنوان غنیمت جنگی در اختیار طالبان است.
ترامپ همچنین واگذاری بگرام را اشتباهی راهبردی خوانده است. او گفته بود: «ما قرار بود بگرام، این پایگاه بزرگ نیروی هوایی را حفظ کنیم؛ پایگاهی که تنها یک ساعت با مناطقی که چین در آن راکت‌های هسته‌ای خود را تولید می‌کند، فاصله دارد. ولی دولت بایدن آن را واگذار کرد و اکنون چین آنجا را اشغال کرده است. این یک دیوانگی و فاجعه است.» او همچنین گفته بود واگذاری آن اشتباهی راهبردی بوده است که پیام ضعف آمریکا را به جهان مخابره کرده است.
سپس به موازات بازگشت دونالد ترامپ به قدرت، پایگاه هوایی بگرام به یکی از جدال‌های اصلی میان طالبان و واشنگتن بدل شده است. ترامپ بارها چه در اظهارنظرهای عمومی، چه در ارسال فرستاده به کابل و احتمالاً در مذاکرات پنهانی، از طالبان خواسته است که بگرام را دوباره در اختیار واشنگتن قرار دهد. به نظر می‌رسد که چرخش سیاست آمریکا از دوری از افغانستان پس از خروج از این کشور، حالا وارد عمل‌گرایی شده است که بگرام محور اصلی آن را پوشش می‌دهد. همانطور که خود ترامپ بارها گفته است، او خواهان در اختیار گرفتن دوباره این پایگاه نظامی است و نه به خاطر افغانستان، بلکه به علت چین؛ درخواستی که مکانیزم‌های فشار بر طالبان را فعال کرده است. اما طالبان حداقل در ظاهر تلاش کرده‌اند که در برابر این خواست ترامپ بایستند.
باید گفت که اجابت این درخواست برای طالبان جنبه حیثیتی دارد. برای طالبان، پایگاه بگرام نماد پیروزی این گروه بر یکی از ابرقدرت‌های جهان است. بگرام که زمانی مرکز فرماندهی عملیات‌های نظامی علیه طالبان بود، حالا در دستان طالبان به عنوان روایت پیروزی جهاد این گروه بر علیه کفار است که ماهیت مقدس‌گونه به خود گرفته است. برای طالبان که همواره با نمادگرایی و تبلیغات به حیات خود ادامه داده‌اند، کنترل بگرام به عنوان نماد اصلی پیروزی جهادشان است. هر نوع واگذاری این پایگاه به آمریکا طبعاً برای این گروه پیامدهای خوبی نخواهد داشت، چنانچه که وجهه این گروه را در میان نیروهای جهادی‌شان خدشه‌دار می‌کند و روایت بیست سال جنگ را زیر سوال می‌برد. چنانچه که امیرخان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه طالبان نیز در واکنش به ادعای ترامپ مبنی بر واگذاری بگرام به کشورهای خارجی از جمله چین گفته بود: «اگر امارت اسلامی (حکومت سرپرست طالبان) با موجودیت نیروهای خارجی تعامل می‌کرد و آنان را می‌پذیرفت، پس این بیست سال قربانی و فداکاری برای چه بود؟»
آیا طالبان چهارمین جشن پیروزی را در بگرام برگزار می‌کنند؟
اما حالا که جدال بر سر بگرام میان طالبان و ایالات متحده زنده شده است، این پرسش ایجاد می‌شود که آیا طالبان امسال نیز جشن پیروزی خود را در بگرام برگزار می‌کنند یا خیر. اکنون که دو روز به سالگرد بازگشت طالبان به قدرت رسیده است، رسانه‌های تحت کنترل این گروه از جمله رادیو و تلویزیون ملی افغانستان به طور مداوم تصاویر رژه نظامی طالبان در پایگاه هوایی بگرام و سخنرانی رهبران این گروه در این روز را بازنشر می‌کنند؛ نمایش تبلیغاتی طالبان از پیروزی در برابر نیروهای خارجی به ویژه ایالات متحده.
این پرسش درحالی مطرح می‌شود که فشار ایالات متحده بر طالبان افزایش یافته است. چنانچه که اخیراً این کشور مانع سفر امیرخان متقی به پاکستان شد. بسیاری از ناظران معتقدند که منع سفر امیرخان متقی به اسلام‌آباد از سوی آمریکا در راستای سیاست فشار بر این گروه برای پاسخ به خواسته‌های آمریکا است.
