بازداشت‌های گسترده در بدخشان و فاریاب
بخشی از این گزارش به بازداشت معترضان در بدخشان و فاریاب پرداخته است. بر اساس شواهد این دفتر، در تیرماه سال جاری، دست‌کم ۱۰ نفر در تیراندازی نیروهای طالبان برای برخورد با معترضان در بدخشان کشته شدند. یوناما نوشته است که نیروهای طالبان با تیراندازی به سمت معترضان، ده‌ها نفر را زخمی کرده‌اند.
به گزارش یوناما، طالبان در تاریخ ۲۵ ماه مه در شهرستان جرم ولایت بدخشان با شلیک به سمت معترضان، یک مرد را کشته و شش نفر دیگر را زخمی کردند. همچنین در ۳۰ ژوئن، در نتیجه تیراندازی طالبان، ۸ مرد کشته و ۲۲ نفر زخمی شده‌اند. در میان زخمیان، یک دختر نیز بوده است. یک روز بعد، طالبان با حمله به مراسم تشییع جان‌باختگان، یک نفر را کشته و ۱۲ نفر را زخمی کرده‌اند. گزارش همچنین آورده است که در شهرستان خاش بدخشان نیز در نتیجه درگیری‌ها افرادی کشته و زخمی شدند.
یوناما همچنین به بازداشت شهروندان ازبک در ولایت فاریاب از سوی طالبان اشاره می‌کند. یوناما می‌گوید که این گروه در ماه ژوئن، ۱۶۵ شهروند ازبک را در نتیجه درگیری میان «پشتون‌ها و ازبک‌ها» بازداشت کرده‌اند. همچنین دو پسر پشتون نیز در نتیجه این درگیری‌ها بازداشت شده‌اند. طالبان در تاریخ ۸ تا ۱۰ ژوئن نیز ۴۸ شهروند ازبک را که در اعتراضات شرکت کرده بودند، بازداشت کردند که همه بازداشت‌شدگان آزاد شدند.
مهاجرین بازگشت‌کننده در سایه خطر طالبان
یوناما در گزارش خود آورده است که مهاجرینی که از ایران و پاکستان به افغانستان بازگردانده می‌شوند، توسط طالبان با شکنجه، بدرفتاری، بازداشت‌های بی‌دلیل و تهدیدات امنیتی مواجه هستند. یوناما گزارش داده است که هرچند طالبان اعلام عفو عمومی کرده‌اند، اما مقامات امنیتی دولت پیشین و کارمندان سابق دولت با خطر مواجه هستند.
طالبان اما این گزارش یوناما را رد کرده است. وزارت خارجه حکومت طالبان با انتشار بیانیه‌ای این گزارش را «بی‌اساس» خوانده و به این نهاد هشدار داده است که در مورد این گزارش‌ها «اقدام مناسب» انجام خواهد داد. وزارت خارجه طالبان، یوناما را متهم به تحریف حقایق با استفاده از بازی کلمات و تشویش افکار عمومی کرده است. طالبان با انتقاد از این گزارش نوشته است که یوناما تنها با استفاده از تجربیات افراد معدود این گزارش را نوشته است. همچنین برخی رسانه‌ها گزارش دادند که وزارت امور خارجه طالبان، مسئولان یوناما را به علت گزارش آن‌ها از بازداشت و شکنجه مهاجران احضار کرده‌اند.
رحمت‌الله فیضان، معاون نمایندگی وزارت خارجه طالبان در هرات نیز این گزارش را فاقد شواهد کافی خوانده است. او در صفحه رسمی خود در ایکس نوشته است: «وزارت امور خارجه پس از بررسی گزارش اخیر یوناما درباره مهاجرین اعلام کرد که این گزارش با تحریف حقایق، استفاده از اصطلاحات سیاسی و استناد به مصاحبه محدود با ۴۹ نفر، فاقد شواهد کافی و بی‌طرفی است. ادعاهای مطرح‌شده درباره شکنجه و تهدید مهاجرین از سوی طالبان، پایه استنادی ندارد.»
زنان و تداوم سیاست سخت‌گیرانه طالبان
در بخش آزادی بیان و رفت‌وآمد این گزارش آمده است که به نظر می‌رسد نظارت مقامات رسمی بر رعایت حجاب زنان در برخی از نقاط کشور تشدید شده است. برای مثال، در ماه مه در هرات، مأموران امر به معروف و نهی از منکر طالبان، زنان را ملزم به پوشیدن چادر کردند. بین ۸ تا ۳۰ ماه مه، در شهر هرات ده‌ها زن به دلیل نپوشیدن چادر و عدم رعایت دستورالعمل چادر طالبان، از ورود به بازارها یا استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی منع شدند. حتی بر اساس این گزارش، چندین زن تا زمانی که بستگانشان برایشان چادر نیاوردند، بازداشت شدند. در ماه ژوئن نیز یوناما مواردی را در شهر ترینکوت ولایت ارزگان ثبت کرد که در آن زنانی که به جای برقع، حجاب پوشیده بودند، توسط بازرسان بالفعل امر به معروف و نهی از منکر دستگیر شدند.
یوناما همچنین گزارش داده که ادارات امر به معروف و نهی از منکر طالبان، الزام محرم را به روش‌هایی اعمال می‌کنند که به وضوح در قانون امر به معروف و نهی از منکر یا سایر دستورالعمل‌های صادرشده توسط وزارتخانه بالفعل مشخص نشده است. یوناما گزارش‌هایی دریافت کرده است مبنی بر اینکه بازرسان امر به معروف و نهی از منکر به کلینیک‌های بهداشتی، مغازه‌ها، بازارها، ادارات دولتی و رانندگان تاکسی دستور می‌دهند از ارائه خدمات به زنانی که محرمی همراه ندارند، خودداری کنند. به عنوان مثال، در ۱۳ آوریل در ولایت قندهار، شهرستان میوند علیا، بازرسان امر به معروف و نهی از منکر به رانندگان، آژانس‌های مسافرتی و مسافران در ایستگاه اتوبوس محلی تذکر دادند که زنان و دختران اجازه سفر بدون محرم را ندارند.
در بخشی از این گزارش، در مورد وضعیت آموزش زنان و دختران در افغانستان آمده است که مقامات بالفعل همچنان از دسترسی زنان و دختران به آموزش فراتر از کلاس ششم جلوگیری می‌کنند. یوناما نوشته است که اداره امتحانات ملی افغانستان برنامه‌هایی را برای برگزاری آزمون ورودی دانشگاه برای دانش‌آموزان دوره متوسطه از ۲۸ ماه مه تا ۱۱ ژوئیه اعلام کرد، اما در این برنامه هیچ اشاره‌ای به دختران و زنان نشد.
دعوای بی‌پایان طالبان و یوناما
این نخستین بار نیست که دفتر هیأت معاونت سازمان ملل برای افغانستان یا همان یوناما گزارش‌هایی از وضعیت شکننده در افغانستان منتشر می‌کند. از زمان حاکمیت دوباره طالبان، این نهاد در گزارش‌های متعدد، وضعیت افغانستان تحت حاکمیت این گروه را در موضوعاتی چون حقوق بشر، حقوق زنان، آزادی بیان و مواردی این‌چنینی مورد بررسی قرار داده است. یوناما در تمامی این گزارش‌ها که عموماً بازه زمانی سه‌ماهه را در بر می‌گیرد، با استناد به داده‌هایی که به دست آورده، وضعیت در افغانستان را شکننده و وخیم توصیف کرده است؛ جایی که زنان همچنان از آموزش محروم، آزادی بیان محدود و بازداشت و شکنجه‌ها به گفته یوناما وجود دارد.
اما در مقابل، طالبان همواره به موازات این گزارش‌ها، ضمن واکنش‌های صریح، آن‌ها را رد کرده و «بی‌اساس» می‌خواند. طالبان در دفاع از عملکرد خود و رد گزارش‌های یوناما می‌گوید این گزارش‌ها جانبدارانه و به دنبال تحریف افکار عمومی است.
