براساس گزارشها، دولت هند مدیریت کنسولگری افغانستان در حیدرآباد را به طالبان سپرده است. گفته میشود وزارت خارجه طالبان فردی به نام محمد رحمان را به عنوان دیپلمات خود در این کنسولگری منصوب کرده است. به نقل از رسانههای هندی، محمد رحمان از خردادماه ۱۴۰۴ مسئولیت کنسولگری افغانستان در حیدرآباد را برعهده گرفته است. رسانههای هندی به نقل از منابع آگاه گزارش دادهاند که در حالیکه سید محمد ابراهیمخیل، که در دولت قبلی منصوب شده بود، هنوز رسماً به عنوان کاردار سفارت افغانستان در دهلینو شناخته میشود و از نظر فنی مسئول کنسولگری حیدرآباد نیز هست، اما رحمان از زمان ورودش مسئولیتهای روزانه کنسولگری را در این شهر جنوبی برعهده داشته است.
همچنین، یک مقام هندی به رویترز گفته است که «این انتصابها نشان میدهد که طالبان میخواهند ارتباطهای دیپلماتیک خود را با دهلی حفظ کنند.» این مقام هندی همچنین افزوده است که احتمال دارد تا پایان سال جاری، طالبان کنترل سفارت افغانستان در دهلی را نیز به دست بگیرند.
این دومین انتصاب بیسروصدای طالبان برای نمایندگیهای افغانستان در هند است. پیش از این نیز در سال گذشته، کنسولگری افغانستان در بمبئی به اکرامالدین کرام واگذار شده بود. منابع همچنین از احتمال سفر یک هیئت عالیرتبه از کابل به دهلینو در ماه آینده خبر دادهاند که میتواند زمینه را برای روابط دیپلماتیک رسمیتر فراهم کند.
رقبای دیروز، متحدان امروز: وقتی طالبان و هند هممسیر میشوند
ناظران میگویند این انتصابات، هم در بمبئی و هم در حیدرآباد، به عنوان سیگنالهایی واضح از سوی طالبان برای حفظ و گسترش تدریجی حضور دیپلماتیک خود در هند تلقی میشوند، هرچند دهلینو رسماً آنها را به رسمیت نشناخته است. به نظر میرسد هند، علیرغم موضع محتاطانهاش، در تعاملات دیپلماتیک آرام اما مداوم با طالبان مشارکت داشته است. به طوریکه پس از عملیات سیندور، اس. جایشانکار، وزیر امور خارجه هند، مستقیماً با امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان، صحبت و حمله تروریستی ۲۲ آوریل پهلگام را محکوم کرد.
در ژانویه نیز ویکرام میسری، معاون وزیر امور خارجه هند، در سفری به امارات متحده عربی با متقی دیدار کرد؛ دیداری که توجهات بسیاری را به روابط هند و طالبان معطوف کرد. همچنین در نوامبر ۲۰۲۴، جیپی سینگ، مقام سابق وزارت امور خارجه هند در کابل، با محمد یعقوب مجاهد، سرپرست وزارت دفاع طالبان، مذاکره کرد.
نزدیکی و هممسیر شدن طالبان و هند در شرایطی در حال رخ دادن است که اسلامآباد، که گمان میرفت نفوذ قابلتوجهی در افغانستان تحت حاکمیت طالبان داشته باشد، به بازیگری دستهچندم با اختلافاتی عمیق تبدیل شده است. به طوریکه میتوان گفت در حال حاضر تنها مشکل طالبان در منطقه با پاکستان است، علیرغم آنکه این گروه کوشیده روابط دیپلماتیک خود را در سطح بالا با منطقه حفظ کند.
رویگردانی طالبان از پاکستان تنها ضرر این کشور از بازگشت این گروه به افغانستان نبوده است. برخلاف انتظار مقامات پاکستانی، حالا طالبان در حال تبدیل شدن به یکی از متحدان هند هستند و دهلی به یکی از بازیگران نوظهور در صحنه افغانستانِ دور دوم حاکمیت طالبان تبدیل شده است. در آگوست ۲۰۲۱ کسی گمان نمیکرد که دهلی باید چهار سال بعد، با سیاستی عملگرایانه و آرام به یکی از متحدان طالبان تبدیل شود.
اما این نزدیکی حالا در شرایطی رخ میدهد که معادلات منطقه وارد دالانی هزارتو شدهاست. روابط آمریکا و هند وارد تنش شده است. پاکستان، که ناامید از بهبود روابط با طالبان است و در میزبانی از متقی نیز ناکام ماند، در تلاش است تا از تنش میان دهلی و واشنگتن به نفع خود بهرهبرداری کند و به متحدی همیشهحاضر تبدیل شود.
این در حالی است که آمریکا از آنچه در منطقه رخ میدهد رضایت ندارد. چین و روسیه در حال ایجاد اجماعی درباره موضوع افغانستان هستند؛ جایی که دست آمریکا از آن کوتاه شده است. طبیعتاً اتحاد ایجادشده میان پکن و مسکو به نفع آمریکا نخواهد بود، بهویژه آنکه حالا هند نیز دیدارهای دیپلماتیک خود را در راستای سیاست مستقلانه با رقبای ایالات متحده در دست گرفته است.
در چنین شرایطی که هند از آمریکا دور می شود و پاکستان به دنبال تقویت روابط با واشنگتن است، طالبان چه خواهد کرد؟
سمیع یوسفزی، خبرنگار افغانستانی اهل پاکستان، بهتازگی به نقل از منابعی درون طالبان گزارش داده است که ممنوعیت سفر امیرخان متقی به اسلامآباد، فضای ناامیدی را بیش از پیش افزایش داده و این نتیجهگیری را تقویت کرده است که یک رژیم فاقد به رسمیتشناسی و تحت تحریمهای بینالمللی تا چه اندازه شکننده و ضعیف است.
او همچنین نوشته است برخی از رهبران کابل انگشت اتهام را به سوی رهبر طالبان نشانه گرفتهاند و این وضعیت را نتیجه سیاستهای سختگیرانه و بحثبرانگیز هبتالله میدانند.
طالبان که در تلاش بودهاند سیاستی متوازن در پیش بگیرند، حالا بر سر دوراهی سختی قرار دارند: از یکسو چین و مسکو و از سوی دیگر ایالات متحده. این در حالی است که در زمین دیگری باید یا پاکستان را انتخاب کنند یا به مسیر تعامل با هند ادامه دهند. در حالیکه طالبان امیدوار بودند با شناسایی مسکو، مسیر دیپلماتیک آنها هموارتر شود، اما لغو سفر امیرخان متقی از سوی ایالات متحده نشان داد که فشار بر آنها همچنان زیاد است و برای عبور از بنبست پیشآمده باید گامهای جدیتری بردارند.
در چنین شرایطی، هند که در مدار متحدان تازه طالبان قرار گرفته، روزهای دشواری با آمریکا را تجربه میکند. احتمالاً طالبان به تقویت روابط با هند، چین و مسکو ادامه خواهند داد. روابط با پاکستان به شکل قبل مسیر خود را طی خواهد کرد، اما برخورد با آمریکا بستگی به آن دارد که از قندهار چه موضعی مخابره شود. تا زمانیکه رهبر طالبان مواضع خود را در برابر آمریکا تغییر ندهد، امکان فشار وجود دارد.
از سوی دیگر، چرخش طالبان به سوی هند و محور پکن–مسکو بدون در نظر گرفتن ملاحظات آمریکا، فشار بر این گروه را از جانب اسلامآباد و واشنگتن افزایش خواهد داد.
تلاشها و امیدهای پاکستان برای بهرهمندی از نتایج حمایتش از طالبان، از زمانیکه این گروه برای بار دوم قدرت را در افغانستان به دست گرفت، به جایی نرسیده است و روابط بین دوطرف از آگوست ۲۰۲۱ در پایینترین سطح خود قرار دارد.