به گزارش ایراف، به نقل از نشریه دیپلمات، در سوم آگوست ۲۰۲۵، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل و قاسم ژومارت توکایف، رئیس جمهور قزاقستان، توافق‌نامه‌ای را برای تأسیس «مرکز منطقه‌ای اهداف توسعه پایدار سازمان ملل» در شهر آلماتی امضا کردند.
این مرکز قرار است بر آسیای مرکزی و افغانستان تمرکز داشته باشد.
تا پیش از این، هیچ ساختار منطقه‌ای ویژه‌ای در سازمان ملل برای هماهنگی اجرای اهداف توسعه پایدار در آسیای مرکزی وجود نداشت؛ در حالی که منطقه با چالش‌های پیچیده زیست محیطی، جمعیتی و امنیتی روبه رو است.
ایجاد چنین مکانیزمی که با ویژگی‌های بومی منطقه هماهنگ باشد، مدت‌هاست که مورد نیاز بوده است.
به باور نویسنده این مقاله دیپلمات، تأسیس این مرکز نشانه‌ای از آن می‌باشد که سازمان ملل اهمیت رویکردهای منطقه محور و متناسب با ویژگی‌های محلی را درک کرده است.
در شرایطی که این نهاد بین‌المللی با بحران‌هایی چون کاهش بودجه، ناکارآمدی ساختاری و کم خوانده شدن گزارش‌هایش مواجه است، این مرکز فرصتی برای بهینه سازی منابع از طریق محلی‌سازی رویکردها است.
توکایف تأکید کرده است که اختیارات این مرکز با فعالیت دیگر سازمان‌ها در تضاد نخواهد بود، بلکه این نهاد تلاش‌ها را تکمیل کرده و به نیازهای واقعی مردم منطقه پاسخ خواهد داد.
او به ضرورت همکاری برای مقابله با چالش‌های مشترک مانند بحران زیست محیطی دریای آرال و کاهش آب دریای خزر اشاره کرد.
قزاقستان، نخستین‌بار در سال ۲۰۱۹ پیشنهاد تأسیس این مرکز را در سازمان ملل مطرح کرد و همواره بر آن پافشاری کرده است.
این کشور با میزبانی نشستهای مهم بین‌المللی مانند سازمان امنیت و همکاری اروپا، سازمان همکاری شانگهای و نشستهای گفت‌وگوی آسیایی، تلاش کرده است خود را به عنوان میانجی بی‌طرف و قابل اعتماد معرفی کند.
همچنین در سال‌های اخیر نقش فعالی در بحران سوریه، گفت‌وگوهای بین ارمنستان و آذربایجان و کمک به افغانستان داشته است.
شهر آلماتی که هم‌اکنون میزبان ۱۸ نهاد سازمان ملل است، زیرساخت و امنیت لازم برای چنین مرکزی را داراست.
قزاقستان روابط متوازن و باثباتی با همسایگانش از جمله روسیه، چین، آمریکا و اتحادیه اروپا دارد، و همین دیپلماسی منعطف آن را به مکان مناسبی برای میزبانی نهادی با مأموریت چندجانبه و حساس تبدیل کرده است.
منطقه آسیای مرکزی با چالش‌های جدی زیست محیطی مواجه است.
یخچال‌های طبیعی در قرقیزستان و تاجیکستان در حال ذوب شدن هستند، بیش از ۲۰ درصد از خاک منطقه دچار فرسایش شده و روند بیابان زایی در حال افزایش است.
کمبود آب همچنان پابرجاست؛ سه نفر از هر ده نفر در آسیای مرکزی به آب آشامیدنی دسترسی دائمی ندارند.
چون رودخانه‌هایی مانند سیردریا و آمودریا از مرزهای چند کشور عبور می‌کنند، مقابله با این بحران نیازمند همکاری منطقه‌ای است. به همین دلیل، توکایف اعلام کرده که در آوریل ۲۰۲۶ میزبان یک اجلاس منطقه‌ای محیط زیستی با همکاری سازمان‌های وابسته به سازمان ملل خواهد بود.
افغانستان نیز یکی از نگرانی‌های اصلی منطقه باقی مانده است. از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، دولت‌های آسیای مرکزی روابط محتاطانه‌ای با کابل برقرار کرده‌اند، از جمله کمک‌های بشردوستانه، دیدارهای دیپلماتیک و سرمایه گذاری‌های زیربنایی.
با این حال، نبود چارچوب منطقه‌ای منسجم باعث شده این تلاش‌ها پراکنده و ناهماهنگ باقی بماند. مرکز جدید می‌تواند به هماهنگی این اقدامات کمک کند.
توکایف گفته است که قزاقستان همچنان به حمایت از مردم افغانستان از طریق پروژه‌های آموزشی، کمک‌های غذایی و توسعه تجارت پایبند است و باور دارد که صلح و توسعه در افغانستان باید همزمان دنبال شوند.
در نهایت، به اعتقاد نگارنده، این مرکز می‌تواند آسیای مرکزی را از یک «گیرنده غیرفعال کمک» یا «منطقه حائل ژئوپلیتیکی» به یک بازیگر فعال در دستیابی به اهداف جهانی توسعه تبدیل کند. البته موفقیت آن بستگی به مشارکت واقعی، شفافیت و مدیریت بومی دارد.
گوترش در مراسم افتتاحیه این مرکز گفت که این اقدام تنها امضای یک توافق نامه نیست، بلکه فرصتی برای دیده شدن یک پروژه مهم جهانی است. او تأکید کرد: «قزاقستان نماد عقلانیت است؛ کشوری که برای صلح تلاش می‌کند و میان ملت ها پل می‌سازد.»
