رسانههای پاکستانی این سفر را بهعنوان بخشی از تلاشها برای بهبود روابط دوجانبه مطرح کرده بودند.
لغو مکرر سفرهای متقی نشان میدهد که روابط اسلامآباد و کابل همچنان پیچیده و حل آن دشوار است. همزمان با انتشار خبر سفر متقی به پاکستان، این امیدواری و گمانه ایجاد شده بود که روابط دوطرف در مسیر بهبود و ترمیم قرار دارد. اسلامآباد امیدوار بود که با میزبانی از این مقام ارشد طالبان، یخهای روابط را بشکند و همانند گذشته طالبان را در مدار متحدین خود قرار دهد؛ اما به نظر میرسد که هنوز مشکلات جدی وجود دارد که حل آن زمانبر بوده و شاید هم مستلزم شروط سختتری باشد.
آیا رهبر طالبان همچنان از پاکستان دلخور است؟
این نخستین بار نیست که سفر سرپرست وزارت خارجه به پاکستان لغو میشود. در اردیبهشتماه سال جاری نیز متقی نتوانست به اسلامآباد سفر کند. در آن زمان گزارشهایی منتشر شد مبنی بر اینکه هبتالله آخوندزاده، رهبر طالبان، به امیرخان متقی اجازه سفر به پاکستان را نداده است.
منابعی از درون طالبان به رسانهها گفته بودند که علیرغم دعوت رسمی پاکستان از امیرخان متقی، رهبر طالبان به او اجازه این سفر را نداده و هیچ برنامهای برای سفر امیرخان متقی به اسلامآباد وجود ندارد. این در حالی است که تاکنون علت اصلی مخالفت رهبر طالبان با این سفر مشخص نشده است.
پیش از سفر نخست، وزیر خارجه پاکستان در سفری به کابل بهمنظور حل تنشها با طالبان، بهصورت رسمی از امیرخان متقی دعوت کرده بود تا به اسلامآباد سفر کند. پاکستان در آن زمان در شرایطی از متقی دعوت کرد که رابطه دوطرف در باتلاقی از بحرانها گیر افتاده بود.
اسلامآباد که از زمان بازگشت طالبان، برخلاف انتظار، نتایج معکوسی به دست آورده و پس از آزمونوخطاهای بسیار برای متقاعد کردن طالبان به همکاری با این کشور، با در بسته مواجه شده است، در هفتههای اخیر تلاش کرده تا بار دیگر از مسیر دیپلماتیک به حل اختلافات با کابل بپردازد؛ اما به نظر میرسد که در این مسیر یک چالش جدی وجود دارد: دلخوری رهبر طالبان از اسلامآباد.
اکنون نیز لغو سفر دوم متقی به اسلامآباد بیربط به خواستههای قندهار نیست. برای طالبان که تمام سیاستها و دستورالعملها از قندهار صادر میشود، احتمالاً ممانعت از سفر متقی هم به درخواست رهبر طالبان بوده است.
هبتالله آخوندزاده احتمالاً به دو دلیل، سفر اینبار متقی به اسلامآباد را مانع شده است: نخست آنکه رهبر طالبان از سیاستهای اسلامآباد در برابر طالبان رضایت ندارد.
احتمالاً انتظار رهبر طالبان از متحد قدیمی چیزی بیشتر از اقداماتی است که اسلامآباد انجام میدهد. دلیل دوم را میتوان فشار بر پاکستان برای شناسایی طالبان عنوان کرد. احتمالاً طالبان قصد دارد که از این طریق فشار بر اسلامآباد را افزایش دهد تا از این مسیر پاکستان را وادار به شناسایی رسمی طالبان کند. این رویه پس از شناسایی طالبان از سوی مسکو با جدیت بیشتر در دستور کار قندهار قرار گرفته است.
شناسایی رسمی طالبان از سمت مسکو، این گروه را امیدوارتر و جسورتر کرده است تا با مکانیزمهایی که در دست دارد، کشورها را به سمت شناسایی حرکت دهد. طالبان حالا نیز با لغو سفر متقی، درست دو روز مانده به این سفر، نشان داد که پاسخ به خواستههای پاکستان از سمت طالبان، نیازمند پرداخت هزینه و اعطای امتیازاتی مطابق میل طالبان است.
بنابراین به نظر میرسد که طالبان با این اقدام به دنبال دریافت امتیازات بیشتر از پاکستانی است که سفر متقی به این کشور میتوانست به حل مشکلات آن کمک کند؛ اما تجربه ثابت کرده است که طالبان برای تحقق شروطش سرسختی بیشتری نشان خواهد داد.
حالا باید دید و منتظر ماند که پاکستان به بهای چه چیزی میزبانی متقی در قلب اسلامآباد را خواهد کرد.