ایراف، تاجیکستان به عنوان هماهنگ کننده این برنامه، گزارشی از پیشرفت مرحله نخست طرح تقویت مرز ارائه داد. همچنین گفته می‌شود که در این نشست فهرست سلاح ها، تجهیزات نظامی و وسیله‌های فنی لازم برای حفاظت از مرز‌ها براساس ظرفیت کشور‌های عضو تنظیم و نهایی شده است.
این در حالی‌است که سازمان پیمان امنیت جمعی فروردین ماه سال جاری نیز اعلام کرده بود که اعضای این سازمان از وضعیت افغانستان و تهدیدات فزاینده از ولایت‌های شمالی آن نگران‌اند. ناتالیا خاریتونوا، سخنگوی پیمان امنیت جمعی به روزنامه روسی ایزوستیا گفته بود افغانستان برای این سازمان، «منبع چالش‌های مرتبط با تروریسم، افراط‌گرایی و جرایم مواد مخدر است.»
در نوامبر سال گذشته نیز اعضای این سازمان حضور گروه‌های تروریستی در افغانستان را یک «تهدید جدی» برای امنیت کشور‌های عضو خود خوانده بودند. اعضای این سازمان در بیانیه‌ای مشترک گفته بودند «ما به طور جدی نگران وضعیت امنیتی در چهارچوب تهدید تروریستی در افغانستان هستیم و خاطرنشان می‌کنیم که گروه‌های تروریستی مستقر در افغانستان تهدیدی جدی برای امنیت کشور‌های عضو سازمان پیمان امنیت جمعی هستند.»
طالبان و ناتوانی در تامین امنیت؟
از زمان بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، سازمان پیمان امنیت جمعی همواره از تهدید‌های امنیتی ناشی از این کشور ابراز نگرانی کرده است. مقامات این سازمان و کشور‌های عضو آن مکررا نگرانی‌های خود را درمورد گسترش حضور و قابلیت‌های گروه‌های تروریستی بین المللی در افغانستان به ویژه در مرز‌های شمالی ابراز کردند. این درحالی است که بیشتر اعضای این سازمان روابط خود را با طالبان حفظ و حتی گسترش داده‌اند، اما نگرانی‌های امنیتی از افغانستان تحت حاکمیت طالبان همچنان بر روابط سایه افکنده است و با گذشت چهارسال از عمر دوباره حکومت طالبان نتوانسته اطمینان خاطر امنیتی را ایجاد کند.
به عبارت دیگر، افغانستان در رویکرد کشور‌های این سازمان هنوز با «عدم قطعیت» و خطرات متعدد به ویژه از نظر امنیتی همراه است. براساس یک تحلیل گذشته نگر باید گفت که انباشت تهدید‌های امنیتی در افغانستان به ویژه باروی کارآمدن طالبان و قدرت مانور بیشتر گروه‌های تروریستی حل آن را سخت‌تر کرده است. در این بین، هرچند طالبان همواره کوشیده به کشور‌های شمالی اطمینان دهد که خاک این کشور که حالا آنها کنترل آن را برعهده دارند هیچگاه منبع تهدید امنیتی نخواهد بود، اما واقعیت میدان چیز دیگری است. طالبان هرچند در لفاظی‌های خود کوشیده افغانستان را ایمن جلوه دهد، اما در عرصه عمل شواهد واقعی کمتری برای عدم تهدید امنیتی از افغانستان به همسایگان شمالی خود ارائه کرده است. در همین حال باید گفت که گسترش روابط طالبان با کشور‌های شمالی ازجمله اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی نه به خاطر موفقیت این گروه در مسائل امنیتی و رفع دلنگرانی‌های امنیتی این کشور‌ها بوده بلکه بیشتر به آن دلیل بوده تا از قبل همکاری‌های اقتصادی و تعاملات دیپلماتیک بتوانند بر مسائل امنیتی چیره شوند.
زیاده خواهی گروه‌های تروریستی به ضرر طالبان
در ادامه باید گفت طالبان هرچند هیچ ایده بلندپروازنه‌ای را برای صدور جهاد خود ارائه نکرده‌اند و هدف اصلی آنها شناسایی بین المللی است و به دنبال ناامنی برای همسایگان نیستند، اما گروه‌های تروریستی با اهداف جاه طلبانه‌تر حالا طبق گزارش‌های بین المللی در خاک افغانستان جا گرفته‌اند. براساس گزارش‌ها گروه هایی، چون جماعت انصارالله، جنبش اسلامی ازبکستان و جنبش اسلامی ترکستان با هدف سرنگونی رژیم‌های سکولار آسیای مرکزی و تاسیس نظام اسلامی اکنون در خاک افغانستان فعال هستند. در گزارش سازمان ملل متحد که در ژوئیه ۲۰۲۴ منتشر شده نیز آمده که القاعده با وجود نداشتن ظرفیت لازم برای انجام عملیات گسترده در خارج از کشور، به دنبال افزایش همکاری با سازمان‌های تروریستی منطقه‌ای با منشا غیرافغانی است. تحرکات این گروه از خاک افغانستان برای جهاد و گسترش اسلام افراطی به دیگر به نظر می‌رسد به ضرر طالبان تمام شود هرچند این گروه تمایلی به مشارکت در آن حداقل در سطح رسمی نداشته باشند. درنتیجه طالبان برای جلب اعتماد باید به مهار این گروه‌ها بپردازد، اما آیا این کار آسانی نیست؟
در این بین باید گفت که همزمان با تحولات در افغانستان کشور‌های عضو پیمان سازمان پیمان امنیت جمعی نیز با تحولات کلیدی امنیتی رو به رو هستند و موقعیت آنها در شرایط حساس تری قرار گرفته است. داعش و همانطور که آمد القاعده در تلاش هستند برای عملیات‌های خود از اعضای غیرافغان برای انجام فعالیت‌های خود استفاده کنند. حضور افرادی از کشور‌های آسیای مرکزی مانند تاجیکستان- نگران‌ترین عضو سازمان پیمان امنیت جمعی از تهدیدات امنیتی افغانستان-در عملیات‌های داعش نشان می‌دهد که این گروه‌ها حالا بر کشور‌های آسیای مرکزی برای انجام فعالیت چه در این منطقه و چه در مناطق دیگر تمرکز بیشتری کرده‌اند. تمرکز بر فضای مجازی و تولید محتوایی به زبان‌های این کشور‌ها از سوی داعش نشان می‌دهد که حالا این منطقه به خوراک گروه‌های تروریستی تبدیل شده است. براساس یک گزارش که از سوی وب سایت (specialeurasia) منتشر شده کشور‌های آسیای مرکزی با چشم انداز امنیتی به سرعت در حال تحولی رو به رو هستند. درحالی که گروه‌های افراطی سنتی همچنان نگران کننده هستند، تمرکز به سمت رادیکالیزاسیون مبتنی بر فضای مجازی تغییر یافته است. پلتفرم رسانه‌های اجتماعی به عنوان زمینه ساز ایدئولوژی‌های افراطی عمل می‌کنند و به طور بالقوه جمعیت‌های آسیب پذیر، به ویژه جوانان در مناطق دورافتاده را رادیکالیزه می‌کنند.
بنابراین، درهم تنیدگی حضور گروه‌های اسلام گرای آسیای مرکزی در افغانستان از یک سو و تمرکز آنها بر این کشور‌ها از سوی دیگر منجر به آن شده که افغانستان هنوز یک تهدید جدی برای اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی باشند. ناتوانی و شاید هم عدم تمایل طالبان در مهار کامل این گروه‌ها سازمان پیمان امنیت جمعی را نگران کرده و همچنان یک تهدید جدی و پایدار است. نگرانی درحالی افزایش یافته که تجربه تاریخی نشان داده است که چگونه سرایت ناامنی از افغانستان می‌تواند دامن منطقه را بگیرد.
