آلمان اخیراً دو نمایندگی دیپلماتیک افغانستان در این کشور را به نمایندگان طالبان واگذار کرده است. همزمان با این اقدام، درخواست پناهندگی ۸۱ شهروند افغانستان در آلمان رد شده و این افراد از کشور اخراج شده‌اند. فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان تأکید کرده است که هرچند به نمایندگان طالبان اجازه ورود داده شده، اما این موضوع به معنای به رسمیت شناختن دیپلمات‌های طالبان نیست. این اقدام آلمان که این کشور را به نخستین عضو اتحادیه اروپا تبدیل می‌کند که به طالبان امکان فعالیت در خاک خود را داده، پرسش‌هایی را برانگیخته است؛ از جمله این‌که این سطح از مشروعیت بخشی، به بهانه «گفت‌وگو درباره مهاجران»، تا کجا پیش خواهد رفت؟
روابط آلمان و طالبان در حالی به صدر اخبار بازگشته که پس از اقدام بحث‌برانگیز روسیه در شناسایی طالبان، اکنون الکساندر دوبرینت، وزیر کشور آلمان، به‌دنبال آغاز مذاکرات مستقیم با طالبان برای تسهیل روند اخراج پناهجویان افغانستانی است. گفته می‌شود قطر به‌عنوان میانجی و حافظ منافع طالبان در این روند نقش داشته و به آب شدن یخ روابط دو طرف کمک کرده است. همزمان، تحلیل‌ها نشان می‌دهد که مشابه بسیاری از کشورهایی که به‌دلایل اقتصادی، ملاحظات سیاسی و نگرانی‌های امنیتی روابط خود را با طالبان از سر گرفته‌اند، برلین نیز تحت فشار بحران مهاجرت، گزینه تعامل با طالبان را در دستور کار قرار داده؛ تصمیمی که به نظر می‌رسد از چارچوب موضوعات حقوق بشری فراتر رفته است.
اما در همین ابتدای مسیر مشخص شده است که طالبان همکاری در موضوع اخراج پناهجویان افغانستانی را مشروط به حضور دیپلماتیک خود می‌داند و این شرط را لازمه «تماس‌های فنی» اعلام کرده است. این نخستین‌بار نیست که طالبان برای پذیرش درخواست کشورها، واگذاری نمایندگی‌های سیاسی افغانستان در خارج را به‌عنوان پیش‌شرط مطرح می‌کند. به گزارش روزنامه «فرانکفورتر آلگماینه سایتونگ»، مقامات طالبان این مطالبه را در ازای فراهم‌کردن امکان پرواز اخیر نیز مطرح کرده بودند. به نظر می‌رسد برای طالبان، حل هر بحران تنها از مسیر واگذاری سفارت‌های افغانستان و تعمیق روابط سیاسی می‌گذرد؛ مسیری که در نهایت می‌تواند به ایستگاه پایانی یعنی شناسایی رسمی این گروه ختم شود؛ درست همان‌طور که در روابط طالبان و مسکو رخ داد.
آلمان اکنون در حالی در جمع کشورهایی قرار گرفته است که حضور طالبان در خاک خود را پذیرفته‌اند که پیش‌تر هرگونه تعامل با این گروه را مشروط به رعایت حقوق بشر، تشکیل دولت فراگیر و قطع ارتباط با گروه‌های تروریستی اعلام کرده بود. هایکو ماس، وزیر امور خارجه وقت آلمان، در سال ۲۰۲۱ در پاسخ به پرسشی درباره احتمال برقراری رابطه با طالبان تأکید کرده بود که دولت این گروه باید به مجموعه‌ای از شروط پایبند باشد. او تصریح کرده بود: «آنچه مهم است، خواسته‌هایی است که ما در مورد حفظ حقوق بشر، به‌ویژه حقوق زنان، تشکیل یک دولت فراگیر و فاصله‌گیری روشن و بدون ابهام از گروه‌های تروریستی به طالبان ابلاغ کرده‌ایم.»
اما به نظر می رسد که زور منافع بر هر چیز دیگری می چربد و جایی که در خطر باشد مسائل حقوق بشری حتی در قلب بزرگترین دموکراسی ها رنگ می بازد. رنگین دادفر سپنتا، وزیر خارجه پیشین افغانستان، در واکنش به این تصمیم آلمان با انتقاد شدید نوشت: «پذیرش دو مأمور کنسولی طالبان در برلین و بن به معنای شناسایی این گروه در چهارچوب حقوق بین‌الملل است.» او همچنین تأکید کرد که سیاست برلین در قبال طالبان در آستانه سقوط قرار دارد و آن را هم‌سطح سیاست مسکو توصیف کرد. سپنتا این روند را «نقض آشکار حقوق بشر و حقوق زنان» دانست.
اکنون برای آلمان نیز باتوجه به شدت گرفتن سیاست های ضدمهاجرتی پس از چندین حادثه اخیر امنیتی در این کشور که در آن مهاجرین نقش داشتند، مسائل حقوق بشری تنزل جایگاه پیدا کرده و این کشور تعامل با طالبان را برای حفظ امنیت خود بر وضعیت حقوق بشر که همواره بر آن تاکید داشته، اولویت داده است.
اما در نهایت باید گفت که تجربه چهارسال گذشته نشان داده است که هرکشوری که با هر بهانه ای و با این ادعا که فعلا قصد شناسایی طالبان را ندارد، پا به میدان تعامل با این گروه گذاشته است، به مرور به متحدانی نزدیک تبدیل شده اند. امری که در روابط طالبان و آلمان نیز محتمل خواهد بود. حالا نیز اگرچه مهاجران افغان در معرض خطر در آلمان قرار دارند اما این وضعیت بیش از هرچیزی به کام طالبان بوده است.
بیشتر بخوانید:
نشست «مهاجر پذیری در ایران با توجه به جامعه افغانستان» برگزار شد
مقابله با تروریسم و امنیت منطقه‌ای، محور گفت‌وگوی لاوروف و متقی
قیمت امروز طلا در افغانستان (چهارشنبه اول مردادماه 1404)
قیمت افغانی به تومان و دلار امروز چهارشنبه (یکم مردادماه ۱۴۰۴)
