به گزارش ایراف، نشست شورای وزیران امور خارجه سازمان همکاری شانگهای فردا سه‌شنبه ۲۴ تیرماه در شهر ساحلی تیانجین، واقع در شمال چین، برگزار می‌شود. طبق بیانیه منتشر شده، شرکت‌کنندگان درباره آماده‌سازی نشست آتی سازمان و تقویت همکاری‌ها در چارچوب این سازمان گفت‌وگو خواهند کرد.
براساس این بیانیه، محمد اسحاق دار، وزیر خارجه پاکستان، در این نشست شرکت خواهد کرد. در متن بیانیه آمده است که این نشست برموضوعاتی چون روابط بین‌الملل، امنیت و همکاری‌های منطقه‌ای متمرکز خواهد بود. اما در این میان، تاکنون مشخص نیست که آیا طالبان به این نشست دعوت شده‌اند یا خیر. احتمال می رود که موضوع افغانستان در این نشست مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. از سوی دیگر این نشست درحالی برگزار می شود که اخیرا روسیه در اقدامی واکنش برانگیز طالبان را به عنوان دولت قانونی افغانستان به رسمیت شناخته است.
چندی پیش نیز، بختیار مصطفی‌اف، معاون مدیر موسسه مطالعات استراتژیک ازبکستان در سخنرانی خود در بیستمین نشست مجمع اندیشکده‌های سازمان همکاری شانگهای که در روزهای ۲۱ و ۲۲ می در دهلی‌نو برگزار شد، تأکید کرد که همکاری با افغانستان عامل کلیدی در تأمین امنیت و ثبات منطقه‌ای است و کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای باید تلاش‌های خود را در این زمینه هماهنگ کنند. او همچنین افزوده بود، گروه تماس که پیش‌تر به عنوان ابزاری مؤثر برای هماهنگی و یافتن راه‌حل‌های منطقه‌ای در قبال افغانستان شناخته شده بود، می‌تواند نقش مهمی در مهار بحران انسانی و ثبات سیاسی در این کشور ایفا کند.
مصطفی اف، همچنین به نشست اخیر گفتگوی ترمذ اشاره کرد که با حضور نمایندگان برجسته سیاسی و کارشناسی آسیای مرکزی و جنوبی برگزار شد و آن را گامی مهم برای مشارکت دادن افغانستان در فرآیندهای همکاری منطقه‌ای و ایجاد شرایط اجتماعی-اقتصادی برای صلح و ثبات پایدار خواند. او تصریح کرده بود که ارائه حمایت اجتماعی-اقتصادی سیستماتیک به افغانستان ضرورت دارد و پیشنهاد داد از زیرساخت‌های مدرن شهر ترمذ برای اجرای پروژه‌های آموزشی، بهداشتی و بشردوستانه بهره‌برداری شود.
هرساله همزمان با برگزاری نشست سازمان همکاری شانگهای مساله افغانستان و امنیت و ثبات در این کشور یکی از موضوعات کلیدی بوده است.
به عبارت دیگر، جنگ های داخلی افغانستان دلیل اصلی تشکیل سازمان همکاری شانگهای در وهله اول بود. یک دیپلمات روسی گفته بود: «نباید فراموش کرد که سازمان همکاری شانگهای در پاسخ به تهدیدات فوری تروریسم و قاچاق مواد مخدر که در اواخر دهه 1990 از افغانستان ناشی می شد، ظهور کرد. ایده سازمان همکاری شانگهای از یک تقاضای جمعی برای تشکیل یک ائتلاف منطقه ای برای مبارزه با آنها زاده شد. در طول زمان دولت افغانستان یک متحد طبیعی تلاش های سازمان همکاری شانگهای بوده است. مبارزه دولت علیه افراط گرایی و کشت مواد مخدر در راستای مبارزه سازمان همکاری شانگهای علیه «سه شر» بود که انگیز اصلی تشکیل این سازمان در سال 2001 بود.
اما به موازات بازگشت طالبان به قدرت، افغانستان تحت حاکمیت این گروه و جای خالی ایالات متحده پس از خروج آشفته از افغانستان سازوکارها و نهادهای منطقه ای را بیشتر از قبل برای ایفای نقش فعالتر در افغانستان تحریک کرده است. در همین حال باتوجه به نقش فزاینده چین در افغانستان پسا ایالات متحده ناظران معتقدند که شرایط پیش آمده فرصت های مهمی را برای مشارکت نزدیکتر در میان اعضای سازمان شانگهای فراهم خواهد کرد و این سازمان فرصتی دارد تا وجهه خود را تقویت کند و فراتر از آن به چین کمک خواهد کرد تا روایت خود را به عنوان یک قدرت منطقه ای تقویت کند. اما این مسیر تاکنون یک مانع بزرگ داشته است: تهدیدات امنیتی ناشی از افغانستان
کرسی خاک خورده افغانستان در سازمان همکاری شانگهای
طالبان پس از کنترل قدرت در آگوست 2021 در تلاشی دیپلماتیک به دنبال آن بوده است که به عنوان نماینده رسمی افغانستان در نشست های مهم منطقه ای حضوری پررنگ داشته باشد. خواسته ای که بخشی از آن تامین و بخشی دیگر هنوز محقق نشده است. سازمان همکاری شانگهای که متشکل از کشورهای مهم منطقه ای است نیز یکی از مواردی است که طالبان حضور در آن را از اهداف خود می داند اما برخلاف رابطه عمیق بسیاری از اعضای این سازمان با طالبان تاکنون کرسی افغانستان در قامت عضو ناظر به طالبان واگذار نشده است. هرچند موضوع افغانستان از موضوعات مهم و همیشگی این نشست بوده است. نگرانی های امنیتی مداوم از افغانستان به دلیل حضور گروه های تروریستی در خاک این کشور، از موانع جدی است که مسیر طالبان به این سازمان را مسدود کرده است. به گونه ای که علی رغم وجود روابط سیاسی و اقتصادی با افغانستان اما تداوم نگرانی ها و عدم اطمینان از آینده افغانستان منجر به آن شده طالبان مسیر ورود را پیدا نکنند. با این حال این سازمان تلاش کرده تا درمورد افغانستان به اجماع برسد و همواره بر حمایت از این کشور تاکید داشته است.
اما اکنون این نشست یک تفاوت اساسی با نشست های پیشین دارد. روسیه از اعضای اصلی این سازمان اخیرا طالبان را به رسمیت شناخته است. مسکو با هدف تعمیق روابط سیاسی و اقتصادی و نفوذ بیشتر در افغانستان اولین کشوری بود که پس از چهارسال طالبان را به عنوان دولت قانونی افغانستان به رسمیت شناخت. از همین رو احتمالا مساله شناسایی طالبان و حتی روابط عمیق تر با این گروه بحث خواهد شد و احتمالا گزینه شناسایی بررسی بیشتر خواهد گرفت و تلاش ها برای نفوذ بیشتر در افغانستان جان خواهد گرفت. به طوری که چندی قبل راجنات سینگ، وزیر دفاع هند، در نشست وزیران دفاع سازمان همکاری شانگهای در چین، بر تعهد کشورش به امنیت، ثبات و توسعه افغانستان تأکید کرد و گفت که هند بزرگ‌ترین شریک توسعه‌ای کابل باقی خواهد ماند. سینگ گفته بود که «هند از امنیت و ثبات افغانستان قاطعانه حمایت می‌کند و این کشور را جزو اولویت‌های سیاست توسعه‌ای خود می‌داند.»
بیشتر بخوانید:
پلی برای تعامل با طالبان؛ گروه تماس سازمان شانگهای برای افغانستان «فعال شود»
