به گزارش ایراف، آمارهای رسمی نشان می‌دهد تجارت دوجانبه افغانستان و پاکستان در نیمه اول سال ۲۰۲۵ به ۹۸۹ میلیون دلار رسیده است. بر اساس اعلام وزارت صنعت و تجارت افغانستان، در این مدت صادرات به پاکستان ۲۷۷ میلیون دلار و واردات از این کشور ۷۱۲ میلیون دلار بوده است.
صادرات افغانستان به پاکستان پنبه، ذغال‌سنگ، پیاز، گوجه‌فرنگی، کشمش، لوبیا ماش و سنگ تالک و واردات از پاکستان برنج سیله، داروهای پزشکی، شکر، منسوجات پنبه‌ای و مواد اولیه صنعتی است.
عبدالسلام جواد، سخنگوی وزارت صنعت و تجارت افغانستان، این حجم از مبادلات را نشان‌دهنده بهبود روابط تجاری خواند و گفت: «ترکیب کالاهای تجاری میان دو کشور برای اقتصاد هر دو طرف حیاتی است و شاهد رشد صادرات نسبت به سال گذشته هستیم.»
اتاق تجارت افغانستان اعلام کرد که مبادلات عمدتاً از گذرگاه‌های مرزی چمن، اسپین‌بولدک، تورخم و دنده پتان انجام می‌شود. خان‌جان الکوزی، عضو هیئت مدیره این اتاق با اشاره به بسته بودن مسیر غلام‌خان، گفت: «وضعیت کلی تجارت نسبت به سال ۲۰۲۴ بهبود یافته است.»
میرویس حاجی‌زاده، معاون اتاق زراعت افغانستان با تأکید بر اهمیت بازار پاکستان گفت: «بسیاری از کالاهای اساسی در پاکستان تولید می‌شود که در افغانستان به‌سختی یافت می‌شود. تقویت این روابط برای هر دو کشور سودمند است.»
کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند که در صورت تداوم این روند و بازگشایی مسیرهای تجاری بیشتر، حجم مبادلات دو کشور تا پایان سال ۲۰۲۵ از مرز ۲ میلیارد دلار عبور کند. این در حالی است که بهبود روابط تجاری می‌تواند به ثبات اقتصادی هر دو کشور کمک شایانی کند.
لازم به ذکر است که گاهی درگیری‌های مرزی بین دوکشور سبب بسته شدن مرزها و آسیب به تجارت طرفین می شود. مناقشه مرزی بین افغانستان و پاکستان ریشه در خط دیورند دارد، مرزی که در سال ۱۸۹۳ توسط بریتانیا ترسیم شد و پس از استقلال پاکستان در ۱۹۴۷، به عنوان مرز دوفاکتو بین دو کشور باقی ماند. افغانستان هرگز این خط را به رسمیت نشناخته و آن را میراث استعمار می‌داند، در حالی که پاکستان آن را بخشی از حاکمیت ملی خود می‌شمارد .
پاکستان بارها با ادعای حضور گروه‌های شورشی مانند تحریک طالبان پاکستان (TTP) در خاک افغانستان، حملات هوایی به ولایت‌های مرزی انجام داده است. در دسامبر ۲۰۲۴، حمله هوایی پاکستان به پکتیکا منجر به کشته شدن ده‌ها غیرنظامی افغان شد و طالبان در پاسخ، نیروهای خود را از خط دیورند عبور داده و چندین پاسگاه پاکستانی را تصرف کردند. طالبان این حملات را نقض حاکمیت افغانستان می‌دانند، در حالی که پاکستان مدعی است این عملیات علیه تروریست‌های فرامرزی بوده است.
پاکستان بیش از ۹۰٪ مرز خود با افغانستان را دیوارکشی کرده تا از نفوذ شورشیان و قاچاقچیان جلوگیری کند. این اقدام با مخالفت شدید طالبان روبرو شده، چرا که آن را عاملی برای تقسیم جوامع پشتون و محدودیت حرکت عشایر مرزی می‌دانند.
گذرگاه‌های کلیدی مانند تورخم و غلام‌خان بارها به دلایل امنیتی مسدود شده‌اند. بسته شدن تورخم در فوریه ۲۰۲۵ به دلیل ساخت تأسیسات مرزی توسط طالبان، ضربه سنگینی به تجارت دو کشور وارد کرد .مسدود شدن غلام‌خان در ژوئیه ۲۰۲۵ به دلیل تنش‌های قومی، باعث توقف صدها کانتینر کالا و ضرر اقتصادی گسترده شد.
حجم مبادلات افغانستان و پاکستان در نیمه اول ۲۰۲۵ به ۹۸۹ میلیون دلار رسید، اما بسته شدن مرزها این روابط را تهدید می‌کند.مسدود شدن مرزها باعث شده بیماران نیازمند درمان در پاکستان، مسافران و تاجران در مرزها معطل بمانند.
تنش‌های مرزی افغانستان و پاکستان ترکیبی از اختلافات تاریخی، امنیتی و اقتصادی است. در حالی که پاکستان بر امنیت مرزی تأکید دارد، طالبان حاکمیت افغانستان بر خط دیورند را مطالبه می‌کنند. انسداد مرزها اگرچه ممکن است موقتاً امنیت را افزایش دهد، اما در بلندمدت به اقتصاد هر دو کشور آسیب می‌زند و تنش‌ها را تشدید می‌کند. حل این بحران مستلزم گفت‌وگوی مستقیم و احتمالاً میانجی‌گری کشورهای ثالث است.
بیشتر بخوانید:
سفیر پاکستان در آمریکا: درباره به رسمیت شناختن اسرائیل تحت تأثیر فشارهای خارجی قرار نمی‌گیریم
بازگشت مهاجران، فرصتی برای اقتصاد افغانستان؛ آیا طالبان برنامه‌ای دارند؟
