روسیه روز پنجشنبه طالبان را به عنوان دولت قانونی افغانستان به رسمیت شناخت. این تصمیم شاید واکنش برانگیز شد اما احتمال آن می رفت که دوستی مسکو و کابل در نهایت به این نقطه برسد به ویژه آنکه اخیرا کرملین امتیازات ویژه از جمله حذف نام طالبان از فهرست گروه های ممنوعه را به این گروه داد. این تصمیم روس‌ها نشان داد که حالا مسکو از تعامل غیررسمی به سمت حمایت کامل دیپلماتیک تغییر مسیر داده است. اما این عادی سازی روابط فراتر از تقویت روابط دو طرفه می تواند نقطه عطفی در تحولات منطقه که حداقل پس از سقوط افغانستان روند یک نواختی در رابطه با این کشور طی می کرد، محسوب شود.
بازکردن مسیر شناسایی طالبان از سوی مسکو می تواند محرکی برای دیگر کشورها جهت شناسایی این گروه باشد. برای بسیاری از کشورهای آسیای مرکزی به استثنای تاجیکستان که از زمان حاکمیت مجدد طالبان، روابط اقتصادی و تجاری خود را گسترش و در سایه آن تعاملات دیپلماتیک را نیز پیگیری می کنند؛ شناسایی اجتناب ناپذیر شود. به طوری که ازبکستان پیش از این اشاره کرده بود که به رسمیت شناختن طالبان اجتناب ناپذیر خواهد بود.
به عبارت دیگر، حالا این تصمیم روسیه، مسکو را به بازیگر نقش اول کابل تبدیل کرده است و یا هم به نفوذ مسکو کمک قابل توجهی خواهد کرد. احتمال می رود پس از این تصمیم کشورهای آسیای مرکزی در تبعیت از روسیه گام مشابه ای را بردارند. این اقدام روسیه می تواند چراغ سبزی در میان کشورهای آسیای مرکزی تلقی شود برای تعمیق روابط با افغانستان. این کشورها که در رقابت با یکدیگر در تعاملی عملگرایانه وارد رابطه با طالبان شده اند، برای پیگیری جدی روابط کابل را به رسمیت خواهند شناخت.
اما این تصمیم روسیه علاوه بر تغییر معادلات در آسیای مرکزی، جنوب آسیا را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. احتمالا چین از این پس نیز بر موضوع شناسایی طالبان بیشتر از قبل تمرکز خواهد کرد و روند شناسایی را دردستور کار خود قرار دهد تا از این رقابت شکل گرفته عقب نماند: جایی که آمریکا تمایل دارد با نفوذ اطلاعاتی و امنیتی دوباره بازگردد و روسیه نیز پیش از قبل جای پای خود را مستحکم کرده است.
اما فراتر از این کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز که رابطه ای عمیق و دیرینه با طالبان دارند نیز ممکن است با حضور فزاینده روسیه در این کشور به دنبال تقویت جای پای خود در منطقه باشند. دوستی سنتی کشورهای عربی با طالبان و نقش موثر آنها در تحولات افغانستان از جمله پل ارتباطی که با غرب درمورد افغانستان دارند، آنها را به سمت بازتعریف روابط نیز سوق خواهند داد اما مساله شناسایی احتمالا با دقت بیشتر از قبل بررسی خواهد شد.
عادی سازی روابط مسکو-کابل: چرخه تازه دینامیک های امنیتی و سیاسی
اما باید گفت، این اقدام روسیه هرچند با مخالفت جدی هیچ یک از کشورهای منطقه رو به رو نشد احتمال ورود افغانستان به میدانی دیگر از رقابت های منطقه ای را فراهم خواهد کرد. به ویژه آنکه براساس نشست های مختلف منطقه ای همچون فرمت مسکو، تعامل با طالبان باید در صورت یک اجماع منطقه ای شکل می گرفت اما این اقدام روسیه می تواند به معنای «تکروی مسکو» در مساله افغانستان از سوی کشورهای منطقه تلقی شود که در نتیجه بر رقابت منطقه ای تاثیرگذار خواهد بود و افغانستان را به صحنه «بازی بزرگ» دیگر تبدیل خواهد کرد. اقدام یکجانبه مسکو در مساله افغانستان در شرایطی که انتظار می‌رفت منطقه در مسیرمشابهی درمورد این موضوع گام بردارد، رقابت ها را برای نفوذ بیشتر در افغانستان تشدید خواهد کرد.
از سوی دیگر، نزدیکی مسکو و طالبان از دو جهت می تواند بر روند امنیتی منطقه نیز تاثیر بگذارد. نزدیکی اسلام گرایان طالبان با کمونیست های روس احتمالا به مذاق گروه های جهادگرای منطقه از جمله داعش شاخه خراسان خوش نخواهد آمد و روندی تازه از تبلیغات با ایده «اتحاد نامقدس» از سوی جهادگرایان منطقه ای برای هدف قراردادن این اتحاد شکل بگیرد.
ازسوی دیگر، روند تعاملی و مدارا با گروه هایی که زمانی در رده تروریست های منطقه ای شناخته می شدند و حالا در قامت حاکمیت کشورها ظهور کرده اند، این ایده را در میان گروه های تروریستی مختلف برای کنترل قدرت با حاکمیت سرزمینی تقویت خواهد کرد. روند تعاملی با حاکمیت جدید در سوریه و طالبان در افغانستان این ایده را بیش از هر زمان دیگری در میان گروه های جهادگرا تقویت می کند که برای جهان آنچه اهمیت دارد مزیت نسبی ژئوپلتیکی و اهداف منطقه ای است نه ماهیت گروه های حاکم. در نتیجه تحرکات از سوی این گروه ها برای کنترل قدرت و سرزمین شدت خواهد یافت.
بیشتر بخوانید:
رسمیت بخشیدن روسیه به طالبان؛ چراغ سبز به سرمایه‌گذاری یا چالش جدید برای افغانستان؟
قمار روسیه با طالبان: تشدید رقابت‌های منطقه‌ای بر محور «بازی بزرگ»
