به گزارش ایراف، زلمی خلیلزاد، دیپلمات پیشین آمریکایی و نماینده سابق ویژه این کشور در امور افغانستان، با انتشار مطلبی در ایکس، پرسشی چالش‌برانگیز را مطرح کرد: «آیا پاکستان در حال جایگزینی افغانستان به عنوان بزرگترین تولیدکننده خشخاش در جهان است؟»
این پرسش در پی گزارش‌های اخیر سازمان ملل متحد مطرح شده که نشان می‌دهد تولید خشخاش در افغانستان پس از حاکمیت طالبان با کاهش چشمگیری مواجه شده است. بر اساس داده‌های دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (UNODC)، کشت خشخاش در افغانستان در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال قبل از آن تا ۹۵٪ کاهش یافته و از ۲۳۳ هزار هکتار به حدود ۱۰٫۸ هزار هکتار رسیده است.
در مقابل، نگرانی‌ها درباره افزایش احتمالی تولید خشخاش در پاکستان در حال افزایش است. منابع امنیتی منطقه‌ای گزارش می‌دهند که فعالیت قاچاقچیان مواد مخدر در مرزهای پاکستان با افغانستان تشدید شده، هرچند مقامات پاکستانی هنوز آمار رسمی در این زمینه منتشر نکرده‌اند.
خلیلزاد در ادامه توئیت خود تصریح نکرد که داده‌هایش بر چه اساسی استوار است، اما این پرسش را در چارچوب تأثیرات سیاست‌های ممنوعیت کشت خشخاش توسط طالبان و پیامدهای اقتصادی آن برای کشاورزان افغان مطرح کرده است.
خیز بلند تولید تریاک در بلوچستان
با گذشت سه سال از ممنوعیت طالبان بر کشت خشخاش، برخلاف انتظارات اولیه، بازار جهانی تریاک فرو نپاشیده است. آنچه روی داده، نه کاهش تولید بلکه جابجایی جغرافیایی تولید از افغانستان به پاکستان است؛ به ویژه به ایالت بلوچستان که حالا به سرعت در حال تبدیل شدن به مرکز جدید تولید تریاک در منطقه است.
بر اساس پژوهش موسسه تحقیقاتی السیس، در سال ۲۰۲۵، با وجود ممنوعیت سه ساله طالبان بر کشت خشخاش در افغانستان، تحولات قابل توجهی در بازار مواد افیونی منطقه رخ داده است که می‌تواند چشم‌انداز تولید و تجارت تریاک را دگرگون کند. این تغییرات نه تنها بازتابی از وضعیت داخلی افغانستان بلکه نمایانگر جابه‌جایی جغرافیایی کشت خشخاش به کشورهای همسایه، به ویژه پاکستان است.
بر اساس تحلیل‌های جدید این موسسه، کشت خشخاش در افغانستان همچنان در سطح پایین باقی مانده، اما افزایش‌هایی در برخی مناطق دیده می‌شود. استان بدخشان که پس از ممنوعیت کشت، به مرکز جدید تولید خشخاش تبدیل شده، شاهد جابه‌جایی مزارع از زمین‌های آبیاری‌شده به مناطق بارانی است.
بر اساس پژوهش موسسه السیس، مهم‌ترین و چشمگیرترین تغییر در افزایش گسترده کشت خشخاش در بلوچستان پاکستان رخ داده است. تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که در برخی مناطق بلوچستان، سطح زیر کشت خشخاش بسیار وسیع است و مزارع بزرگ‌تر و پیوسته‌ای شکل گرفته که حجم تولید را به شدت افزایش داده است.
بیشتر بخوانید:
تغییر منطقه کاشت خشخاش از افغانستان به پاکستان: خیزبلند تولید تریاک در بلوچستان
خاش، خشخاش و خشونت؛ زمینه‌شناسی اعتراضات علیه کارزار طالبان در بدخشان
خشم خاش از جنگ خشخاش | از سرگیری اعتراضات بدخشان در برابر طالبان
