به گزارش ایراف، به نقل از نشریه دیپلمات، یکی از مهم‌ترین ابزارهای کرملین در این مسیر، باز کردن تدریجی مسیر مهاجرت کاری برای افغان‌ها به روسیه است؛ رویکردی که پیشتر برای کشورهای آسیای مرکزی به‌کار گرفته شده و اکنون در مورد افغانستان نیز در حال اجراست.
در تاریخ ۲۰ ژوئن ۲۰۲۵، در حاشیه «مجمع بین‌المللی اقتصادی سن‌پترزبورگ»، دو طرف توافق کردند که برنامه‌ای برای گسترش مهاجرت کاری افغان‌ها به روسیه آغاز شود. برپایه گزارش، در حال حاضر حدود ۱۰۰ افغان به‌طور رسمی در روسیه مشغول به‌کار هستند و طبق توافق اخیر، این تعداد قرار است به هزار نفر برسد. کارگران افغان قرار است در بخش‌هایی چون کشاورزی، دامپروری، صنایع دستی، برق‌کشی، جوشکاری و حتی صنایع نظامی روسیه جذب شوند.
به باور نگارنده این گزارش، این گسترش همکاری‌ها از سوی مسکو به‌عنوان بخشی از راهبردی بزرگ‌تر دیده می‌شود که هدف آن شکل‌دادن به تصویری مثبت از روسیه در میان مردم افغانستان و ایجاد نفوذ اقتصادی پایدار در این کشور است. روسیه افغانستان را نه‌تنها یک بازار صادراتی، بلکه به مثابه گذرگاهی استراتژیک برای دسترسی به بازارهای مهم آسیای جنوبی مانند هند و پاکستان می‌بیند. طبق برآوردها، حجم تجارت دوجانبه دو کشور در سال ۲۰۲۵ ممکن است به ۳ میلیارد دلار برسد.
در راستای همین رویکرد، روسیه در آوریل ۲۰۲۵ طالبان را از فهرست سازمان‌های تروریستی خارج کرد و در ژوئن همان سال، نمایندگی طالبان در مسکو را به سطح سفارت ارتقاء داد. روسیه در کنار چین، امارات و ازبکستان، چهارمین کشوری است که نمایندگی دیپلماتیک طالبان را در این سطح به رسمیت می‌شناسد.
همزمان، نویسنده اعتقاد دارد، مسکو با نگرانی به گسترش نفوذ چین در افغانستان می‌نگرد. چین از طریق پروژه‌هایی چون استخراج نفت در شمال افغانستان، بهره‌برداری از معادن مس «مس‌عینک» در ولایت لوگر و دسترسی به منابع لیتیوم، جایگاه قدرتمندی در اقتصاد افغانستان پیدا کرده است.
همچنین چین در چارچوب طرح «یک کمربند، یک راه» در حال توسعه زیرساخت‌های افغانستان است و نقش میانجی‌گر دیپلماتیک را نیز بازی می‌کند.
اما در گزارش آمده: روابط چین و طالبان نیز دچار تنش شده است. در ۱۷ ژوئن، حکومت طالبان قرارداد ۲۵ ساله نفت و گاز با شرکت چینی «اف چین» را به‌دلیل نقض مفاد آن لغو کرد. این اقدام فرصتی تازه برای روسیه ایجاد کرده تا جای پای خود را در حوزه انرژی افغانستان مستحکم‌تر کند. روسیه در حال بررسی مشارکت در پروژه‌های استخراج نفت و گاز در شمال افغانستان است؛ مناطقی که در گذشته بخشی از حوزه نفوذ اتحاد جماهیر شوروی محسوب می‌شدند.
علاوه بر حوزه انرژی، روسیه در بخش زیرساخت‌های دیجیتال نیز فعال شده است. شرکت روسی NTC Protei تاکنون سیستم مخابرات ۴G را در چهار ولایت افغانستان نصب کرده است. همچنین مسکو در حال بررسی اجرای پروژه راه‌آهن ترانزیتی از طریق افغانستان است. در اوایل آوریل، راه‌آهن روسیه و ازبکستان توافق‌نامه‌ای را برای فاز اجرایی پروژه «راه‌آهن ترانزیتی افغانستان» امضا کردند.
نگارنده مدعی شده: این تلاش‌ها ممکن است روسیه را به شریک اول اقتصادی افغانستان بدل نکند، اما مانع از آن خواهد شد که مسکو از چین در این رقابت عقب بماند. برخلاف چین که رویکرد محتاطانه‌تری دارد، روسیه سیاستی جسورانه‌تر را با آغاز برنامه‌های مهاجرت کاری برای افغان‌ها اتخاذ کرده است.
به نقل از گزارش: سایه جنگ شوروی و افغانستان نیز همچنان بر حافظه جمعی روسیه سنگینی می‌کند. اما سیاست پذیرش مهاجران افغان، به‌ویژه از سوی مناطقی مانند چچن و تاتارستان، می‌تواند به بازسازی تصویر روسیه به‌عنوان دوست و شریک افغانستان کمک کند. روسیه همچنین در چارچوب ابتکار «مردمان همراه در گذر سال‌ها» کمک‌های بشردوستانه گسترده‌ای ارائه کرده است. از جمله در ۲۵ مه ۲۰۲۵، حدود ۱۲۸۰ تُن آرد به ولایات شمالی افغانستان ارسال کرد و در سال‌های اخیر به بیش از ۵۰ هزار تن در ۱۴ ولایت افغانستان کمک‌رسانی کرده است.
از سوی دیگر، عامل تهدیدات تروریستی نیز در سیاست‌های روسیه نسبت به افغانستان نقش مهمی ایفا می‌کند. پس از حمله مرگبار داعش خراسان به سالن کنسرتی در مسکو، همکاری‌های امنیتی مسکو با طالبان افزایش یافت. در نوامبر ۲۰۲۴، سرگئی شویگو، دبیر شورای امنیت روسیه، با سفر به افغانستان بر تلاش مشترک ضدتروریستی تأکید کرد.
با وجود حاکمیت طالبان، شبکه‌های تروریستی چون داعش خراسان، القاعده و تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) همچنان فعال‌اند. حتی از اول ژوئن، یک گروه جدید با نام «تحریک طالبان کشمیر» اعلام موجودیت کرده که هدف خود را استقلال کامل از هند و پاکستان اعلام کرده است.
به باور نگارنده، روسیه، برخلاف بسیاری از کشورهای منطقه‌ای که اقدام به اخراج افغان‌ها کرده‌اند، درهای خود را به‌روی این مهاجران باز کرده است. بین سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵، بیش از ۳.۵ میلیون افغان از کشورهای همسایه به افغانستان بازگردانده شده‌اند؛ از جمله تنها در ماه آوریل ۲۰۲۵، حدود ۸۰ هزار نفر از پاکستان و حدود ۷۵۰ هزار نفر از ایران اخراج شدند. در حالی‌که بسیاری از کشورها افغان‌ها را طرد می‌کنند، مسکو با اتخاذ رویکردی متفاوت تلاش دارد به شریک بلندمدت افغانستان تبدیل شود.
در مجموع، در این گزارش آمده: سیاست روسیه در قبال افغانستان از رویکردی صرفاً امنیتی فراتر رفته و به مجموعه‌ای از اقدامات اقتصادی، دیپلماتیک و انسانی گسترش یافته است. کرملین اکنون به‌دنبال آن است که افغانستان را به‌مثابه کشوری درون حوزه نفوذ خود در آسیای مرکزی بپذیرد و با بهره‌گیری از ابزارهایی مانند مهاجرت کاری، زیرساخت‌سازی، انرژی و کمک‌های بشردوستانه، در رقابت با چین جایگاه خود را تثبیت کند.
