به گزارش ایراف، دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد درباره روند مصرف مواد مخدر در افغانستان گزارش جدیدی را ارائه کرده است.
به گفته سازمان ملل متحد تا سال ۲۰۲۳، حدود ۲۷ هزار نفر در افغانستان، شامل ۲۶۷۰ زن و ۲۱۵۰ کودک زیر ۱۵ سال، مواد مخدر پرخطر مصرف می‌کردند.
براساس این گزارش، تقریباً نیمی از این افراد بی‌سواد بوده و از هر پنج نفر، یک نفر بی‌خانمان است. بسیاری از معتادان برای تأمین هزینه‌های مواد مخدر به کارهای نامنظم یا فعالیت‌های مجرمانه روی آورده‌اند.
این گزارش که با حمایت برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) تهیه شده، نشان می‌دهد مصرف حشیش و تریاک کاهش یافته، اما استفاده از هروئین و شیشه (مت‌آمفتامین) به‌طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است. مواد مخدر صنعتی عوارض شدیدی مانند اعتیاد حاد، مسمومیت، بیماری‌های عفونی، افسردگی و آسیب‌های روانی و جسمی به همراه دارند.
به گفته سازمان ملل حدود ۸ درصد از معتادان مواد مخدر را تزریق می‌کنند که بیش از ۷۵ درصد آن‌ها از سوزن مشترک استفاده می‌کنند. این مسئله خطر انتقال بیماری‌هایی مانند ایدز و هپاتیت را افزایش داده است. همچنین، دسترسی به خدمات درمانی باکیفیت، به‌ویژه در مناطق روستایی، بسیار محدود است و شرم اجتماعی مانع مراجعه معتادان به مراکز درمانی می‌شود.
کانون‌های تجمع معتادان در ۳۲ ولایت
در سال ۲۰۲۲، ۶۵۱ کانون مصرف مواد مخدر در ۳۲ ولایت افغانستان شناسایی شد که کابل با ۴۷۰۰ معتاد پرخطر در صدر قرار دارد. پس از آن، فاریاب (۳۲۰۰ نفر)، کندز (۱۶۴۰ نفر) و بلخ (۱۵۸۸ نفر) بیشترین آمار را داشته‌اند. شهرهای قندهار (۶۴ نقطه) و کابل (۵۵ نقطه) بیشترین نقاط تجمع معتادان را دارند، اما طالبان آمار رسمی کمتری اعلام کرده‌اند.
ویژگی‌های اجتماعی و اقتصادی معتادان
میانگین سنی معتادان پرخطر ۳۵ سال است و نیمی از آن‌ها هیچ تحصیلات رسمی ندارند. بیش از ۲۰ درصد آن‌ها بی‌خانمان و ۷۰ درصد شاغل هستند، اما سه‌چهارم شغل‌های نامنظم دارند. حدود یک‌سوم برای تأمین مواد مخدر مرتکب جرم می‌شوند.
الگوی مصرف مواد و هزینه‌های آن
بیشتر معتادان مصرف خود را با حشیش شروع کرده‌اند، اما هروئین و شیشه اکنون رایج‌تر هستند. مردان معمولاً با حشیش شروع می‌کنند، درحالی‌که زنان اولین تجربه خود را با تریاک گزارش داده‌اند. هزینه ماهانه هروئین به‌طور متوسط ۳۵ دلار و شیشه ۲۸ دلار است.
۹۶ درصد معتادان وابستگی شدید به مواد مخدر دارند و هروئین بیشترین آسیب را به سلامت، خانواده و وضعیت قانونی آن‌ها وارد کرده است. حدود ۱۲ درصد از معتادان غیرتزریقی نیز به بیماری‌های عفونی مانند ایدز و هپاتیت مبتلا هستند.
۱۸ درصد از معتادان سابقه دستگیری دارند و تنها نیمی از آن‌ها تاکنون تحت درمان قرار گرفته‌اند. با این حال، بیش از دو‌سوم دسترسی به خدمات درمانی را دشوار می‌دانند. این گزارش بر لزوم اقدام فوری برای مقابله با بحران اعتیاد در افغانستان تأکید دارد.
بر اساس گزارش دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل (UNODC)، محدودیت‌های مالی (۵۷.۴ درصد) و ترس از شرم اجتماعی (۴۲.۷ درصد) از موانع اصلی درمان اعتیاد در افغانستان هستند.
مقایسه داده‌های سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که اگرچه سطح سواد در میان معتادان افزایش یافته، اما شمار بی‌خانمان‌ها و افرادی که به‌تنهایی زندگی می‌کنند بیشتر شده است. همچنین، مصرف حشیش و تریاک کاهش یافته، درحالی‌که استفاده از هروئین و مت‌آمفتامین (شیشه) به‌طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است.
این گزارش تاکید می‌کند که برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد باید با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی-اقتصادی افغانستان طراحی شوند و بر حمایت از کودکان، آموزش خانواده‌ها و گسترش خدمات درمانی شامل مداخلات دارویی، روانی-اجتماعی و مسکن تمرکز کنند.
واکنش طالبان: گزارش سازمان ملل نادرست و گمراه‌کننده است
طالبان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کردند که این نظرسنجی پیش از ممنوعیت مصرف مواد مخدر توسط آن‌ها در آوریل ۲۰۲۲ انجام شده و بنابراین وضعیت کنونی را منعکس نمی‌کند. آن‌ها همچنین برخی آمارهای گزارش، از جمله وابستگی اقتصاد افغانستان به مواد مخدر و اشاره به روابط جنسی میان معتادان را رد کرده‌اند و این ادعاها را بدون سند و مغایر با اصول اسلامی خوانده‌اند. طالبان هشدار داده‌اند که چنین گزارشی می‌تواند به هویت دینی و فرهنگی افغانستان آسیب بزند.
